Reja: Astanomya faninin predmeti va boshqa fanlar bilan aloqadorligi

2) EROS programmasi. Yashirinmassanigravitatsionlinzalashtirishdafoydalanib, aniqlash.
Agar yashirinmassakompaktob’ektlarinimassasidaniboratbo’lsa, unigravitatsionfokuslashtirishmetodidanfoydalanib, aniqlashmumkin. Ma’lumki, spiral gallaktikalardakuzatiluvchiaylanishchiziqlaribundaygallaktikalardayashirinmuhitdantashkiltopgangalosibo’lishliginiko’rsatadi. KattaMagelanbulutidagiyulduzlarniyorqinliginio’zgarishinikuzatib, koinotningyashirinmassasinianiqlovchiprogrammaga EROS (Experience de Recheched^’obektsSambres) programmasideyiladi. Bu programmabilanChilidajoylashganEsoblaSilleobservatoriyasidaolimlarishug’ullanmoqda. Yashirinmuhittabiatihalioxirigachaaniqlanmagan. Yashirinmassaelementarzarralar (masalan: neytrinolaryokiaksionlar)to’qrangliastranomikob’ektlaryokiqoratuynuklarmassasidaniboratbo’lishimumkin. Yashiringalotabiatinianiqlashtushunarlikikosmologiktasavvurlargavagallaktikalarto’dalarinihosilbo’lishinazariyasigakattata’sirko’rsatadi.
EROS programmasidayashirinmassanio’rganishastronomPachiniskiyg’oyasigaasoslangan. AstronomPachiniskiyningg’oyasigako’rabizninggalodagiko’rinmasob’ektlarnikattaMagelanbulutidagialohidayulduzlarniyorqinliginikuzatishyo’libilananiqlashmumkin. Hamma gapyulduzlardankelayotgannurlanishlarnigravitatsionchetlashtirishdadir. Agar massivgaloningmassivobektikattaMagelanbulutidagiyulduzningko’rishnuriyaqinidao’tsa, buyulduzdankuzatuvchigakelayotganyorug’likmiqdoriko’payadi. Yorug’likmiqdorinioshishita’sirparametri (ko’rishnurivamassivdeflektororasidagihaliyorug’likog’ishivujudgakelmaydigan minimal masofa) funksiyasibo’ladi. Ko’payishinita’sir normal parametric bilanifodalaymiz.
Место для формулы.
Bunda_{ }ga Eynshteynradiusideyiladi. Eynshteynradiusi deflector massasi M, kuzatuvchivadeflaktororasidagimasofa_{ }, kuzatuvchivayulduzorasidagimasofa_{ }funksiyasibo’lib, quyidagi formula bilanifodalanadi:
Место для формулы.
Ta’sirparametriningqiymatideflektorniEynshteynradiusiqiymatidankichikbo’lsa, (U< 1) yorqinlikniko’payishi 0,3 yulduzkattaligidankattabo’ladi. Berilganyulduzuchunistalganvaqtdabundayko’payishniehtimoliyatideflektorniyulduzvabiznitutashtiruvchiko’rishnuriatrofidagi_{ }yuzadajoylashishehtimoliyatigabog’liqbo’ladi. _{ }deflektormassasigaproportsional, galodagideflektorlarmiqdoriularnimassasigateskariproportsionalbo’lganligisabablibundayehtimoliyatko’rishnuribo’yichajoylashganbarchayashirinmassagabog’liqbo’libinduvudual deflector massasigabog’liqbo’liqbo’lmaydi. Hisoblashlarniko’rsatishichabuehtimoliyattaxminan 0,5*10^-6gatengdir, ya’nigallaktikaningaylanishtezliginiyorug’liktezliginisbatigatengdir. Bu son sferikizotermikgalo_{ }massagaegabo’lib, Magelanbulutigako’ragallaktikamarkazigayaqinroqjoylashgan deb topilgan. Chunkibumassagallaktikanikuzatiladigan 220km/s aylanishtezligidagiaylanishchiziqlarinibelgilaydi. Demak, kattaMagelanbulutidagiyulduzlarniyorqinliginio’zgarishinikuzatishnatijalarigako’ragallaktikagalosiniyashirinmassasinio’rganishmumkin. EROS programmasibuboradaijobiynatijalarolgan.