Режа: Аудитнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши

Асосий воситаларга амортизация ҳисоблашда кўп учрайдиган хато-камчиликлар

Амортизация ажратмалари бўйича аниқланган хатолар	Қайси ҳужжат қоидаси бузилган	Хатонинг оқибати
Асосий воситалар дастлабки (инвентар) қийматининг нотўғри аниқланиши (оширилиши ёки пасайтирилиши)	?	Амортизация ажратмалари суммалари ошиб (камайиб), солиққа тортиладиган фойданинг бузиб кўрсатилишига олиб келади.
Корхона зарар кўриб ишлаганида амортизация ҳисобланмаслик	?	Хўжалик фаолияти молиявий натижасининг бузилиши ва амортизация ҳисобланадиган объект фоидали хизмат муддатининг чўзилиши
Амортизация ажратмаларини ҳар чоракда бир марта (чораклик ҳисобот тузиш пайтида) ҳисоблаш.	?	Хўжалик фаолияти фактларининг вақтинчалик аниқлик тамойилининг бузилиши. Алоҳида даврлар бўйича молиявий натижалар бузиб кўрсатилиши
Тўлиқ амортизация қилинган асосий воситалар бўйича амортизация ҳисоблашнинг давом эттирилиши	?	Бухгалтерия ҳисоботи кўрсаткичларининг бузилиши. Маҳсулот (иш, хизмат)лар таннархининг сунъий равишда ошиб кетиши, солиққа тортиладиган базанинг, ҳамда юридик шахсларга мулк солиғини ҳисоблашда мулклар қийматининг камайтирилиши
Амортизация ажратмалари ҳисоблашнинг бошланиш ва тўхатилиш муддатларини аниқлашдаги хатолар	?	Амортизация ҳисоблашни вақтидан олдин бошлаш солиққа тортиладиган фойданинг камайтирилишига, шунингдек, амортизация ҳисоблашнинг вақтидан олдин тугашини билдиради
Ижарага олинган асосий воситаларга қилинган капитал харажатлар бўйича амортизация ҳисобланиши	?	Ишлаб чиқариладиган маҳсулот таннархининг пасайиши. Бухгалтерия ҳисоботи кўрсаткичларининг бузиб кўрсатилиши

Амортизация ажратмаларини текшириш чоғида қуйидаги таҳлилий амаллар қўлланилиши мумкин:

• 
  асосий воситаларни ҳисобга оладиган счётлар (0110-0199) бўйича қолдиқларни ва жорий йилда ҳисобланган амортизацияни олдинги даврлардаги маълумотлар билан таққослаш ва уларнинг ўзгаришини баҳолаш;
  
• 
  жорий йилда жамғарилган амортизация қолдиғини олдинги даврлардаги қолдиқлар билан таққослаш.
  

Асосий воситаларга эскириш ҳисоблашнинг тўғрилигини текширишда аудитор корхонада ўрнатилган амортизация нормаларининг мавжудлигига ишонч ҳосил қилиши лозим. Уларнинг йўқлиги йўл қўйилган хатоларга сабаб бўлиши мумкин. Ўзбекистон Республикасининг Солиқ Кодексига мувофиқ (23-модда) 1998 йил 1 январидан бошлаб асосий воситаларга қуйидаги нормаларга асосан амортизация ҳисобланади: