Reja: Avtomatlashtirish tizimlarining ishonchliligini oshirish uslublari

Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarini zahiralash 
Ishonchli ABT ni yetarli darajada ishonchli bo‘lmagan elementlardan qurish 
uchun zahiralash tushunchasi kiritiladi. Zahiralash bu - nisbatan ortiqcha 
hisoblangan kerakli funksiyalarni bajarish uchun minimal zarur bo‘ladigan hamda 
qo‘shimcha vosita va imkoniyatlarni qo‘llash orqali ishonchlilikni ta‘minlashning 
usuli. Zahiralash umumiy (to‘liq tizim) va alohida (tizim tugunlar, bloklar va 
elementlar bo‘yicha) zahiralanadi. Zahiralash doimiy va ortiqcha elementlarning 
kiritilish usulidan kelib chiqib o‘rindoshlarga bo‘linadi. Doimiy zahiralashda 
zahiralangan elementlar ish davomida doimiy ulangan bo‘ladi. O‘rindoshli 
zahiralashda esa zahiralash elementlari faqatgina asosiy elementlar ish paytida 
ishdan chiqqanidagina ishlay boshlaydi.
m =
l−h
h
Zahiralashning asosiy elementi uning karraliligi hisoblanadi. Bu yerda l 
zahiralangan qurilma elementlarining umumiy soni; h-qurilmaning normal holatda 
ishlashi uchun zarur bo‘ladigan zahiralanadigan elementlar soni; l-h-zahiralash 
elementlari soni. 
Umumiy zahiralashda tizim N ta elementlardan tashkil topgan zanjirni hosil qiladi.
To‘xtashsiz ishlash ehtimoli quyidagicha aniqlanadi. Bu yerda Pi(t) – t vaqt 
davomida i-elementning to‘xtashsiz ishlash ehtimoli. m qisqartirishida teng 
ishonchlilik shartida asosiy va zahiralash elementlarda zahiralangangan tizimning 
uzluksiz ishlash ehtimolliligi quyidagicha bo‘ladi:
Zahiralangan tizimning ehtimolligini quyidagi tashkil qiladi:

---

Zanjirning to‘xtash paremetrlarida va elementlarning to‘xtash intensivligida 
doimiy qiymat bo‘lganda
Teng ishonchli elementlarning m qisqartmali zahiralanganda to‘xtash 
ehtimoli va uzluksiz ishlash ehtimolini bo‘lib zahiralanganda
Ishonchlilikda elementlar doimiy zahiralanganda N teng ishonchlilik elementlarida 
yutug‘i bu
Doimiy rezrevlashning ustunligi bajarish osonligi(umumiy ishonchlilikni 
pasaytiradigan, xatolik ushlaydigan qurilma va o‘tkazuvchi qurilma shar emas) 
hisoblanadi. Bo‘sh qolgan joyni zahiralangan ancha effektiv hisoblanadi. Lekin 
bunday zahiralanganda ishlatiladigan o‘tkazuvchi elementlar, yuqori darajali 
integratsiyali mikromodullarni va katta tugunli bloklarni ishonchliligini 
oshirishdagina maqsadli bo‘ladi. Ishonchlilikni oshirish uchun zahiralangan turini 
tanlash, har alohida element tanlash kabi yoki butun boshli bir tizimni tanlash kabi 
analizni talab qiladi.
Tizimda alohida va barcha elementlarning to‘liq zahiralanish ishonchliligi.
Ushbu holatda ishonchlilikni hisoblash sxemasi 1 – rasmda ko‘rsatilgan. Bu 
tizimning ishdan chiqishiga har qanday blokning ishdan chiqishi sababli bo‘lishi 
mumkin. P blok tizimining ishchanlik holatini tizimning ishchanligi holatiga mos. 
O‘z o‘rnida har bir blokning ishdan chiqmasligi ehtimoli ma‘lum bo‘lsa unda 
tizimning ishdan chiqmaslik ehtimolligi quyidagicha bo‘ladi:
Sxemani yanada qulayroq sxemada har bir zanjirning ishdan chiqmay 
ishlash extimolligini quyidagi formula orqali aniqlaymiz. Sxema elementi sifatida 
(1– rasm) qabul qilingan. 

---

1 – rasm. Alohida zahiralangan tizimning ishonchlilik hisobi sxemasi. 
Yuqoridagi rasmlardagi struktur sxemasi bir-biriga mos o‘z o‘rnida, tizimda 
alohida va barcha elementlarning to‘liq karrali zahiralanishi ishonchliligi blokning 
ishdan chiqmaslik ehtimolligi formulasidan aniqlanadi.
Bu yerda 
𝜆
0𝑘
 -asosiy element ishdan chiqish ehtimolligi.