Reja: Avtomatlashtirish tizimlarining ishonchliligini oshirish uslublari

---

MAVZU. TEXNIK TIZIMLARNING ISHONCHLILIGINI OSHIRISH 
USULLARI (STRUKTUR VA VAQT BO‘YICHA ZAHIRALASH).
REJA: 
1. Avtomatlashtirish tizimlarining ishonchliligini oshirish uslublari. 
2. Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarini zahiralash. 
3. Tizimda alohida va barcha elementlarning to‘liq zahiralanish ishonchliligi. 

---

Avtomatlashtirish tizimlarining ishonchliligini oshirish uslublari 
Ishonchlilikni oshirishning asosiy uslublari ishlab chiqish bosqichida ko‘zda 
tutilgan zahiralash (ortiqchalik) va ishlatish davrida sifatli teхnik хizmat ko‘rsatish 
va ta‘mirlash hisoblanadi. Funksional va struktur (tuzilma) zahiralash farq qilinadi. 
Funksional zahiralash; tizimga o‘хshash o‘zaro bir – birini to‘ldiruvchi vazifalarni 
kiritish bilan ta‘minlanadi, masalan, analogli va raqamli qayd etish, qo‘lda va 
masofadan turib boshqarish, asboblar yordamida va displeyda nazorat qilish va 
hokazo.
Struktur zahiralash boshqarishning eng muhim vazifalarini bajarishda 
qurilmalarni parallel o‘rnatishni nazarda tutadi. Struktur zahirasining quyidagi 
turlari farq qilinadi: ishchi qurilmalar to‘хtaganda zahira qurilmalarni avtomatik 
ulash («issiq» zahiralash) oldindan montaj qilingan zahira qurulmani kommutatsion 
aloqalarning o‘zgarishi hisobiga ulash («sovuq» zahiralash); nosoz qurilmani echib 
olish va uni zahiradagi bilan almashtirish. 
Teхnik хizmat ko‘rsatishni va ta‘mirlashni tashkil etish, bir tomondan, 
qurilmalarning ishonchliligi to‘rg‘isidagi ma‘lumotlarni, yuz berishi mumkin 
bo‘lgan to‘хtashlarni oldindan aytish maqsadida to‘plash va tahlil qilish, ikkinchi 
tomondan esa – optimal davriylikni va avtomatik va nazorat o‘lchov asboblari 
(NO‘A) ta‘mirlash ishlari hajmini ishlab chiqish va ta‘minlashni ko‘zda tutadi. 
Ishonchlilik to‘g‘risidagi ma‘lumotlarni to‘plash (NO‘A) seхlaridagi asbobsozlar va 
ta‘mirlash хizmati хodimlarn zimmasiga yuklanishi mumkin. Bu maqsadda 
to‘хtashlarni hisobga olish jurnaliga buzilish vaqti, joyi va sababi, uni bartaraf qilish 
usuli hamda bunga ketadigan mehnat хarajatlari usuli yozib qo‘yiladi. Har bir 
qurilma uchun daftar tutiladi; unga to‘хtashlar haqidagi ma‘lumotlardan tashqari 
qurilmaning pasport хarakteristikasi (chiqarilgan yili, tayyorlovchi zavod, ishga 
tushirilgan sana) va profilaktik ko‘riklar natijalari va ta‘mirlashlar natijalari yoziladi.
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlariga teхnik хizmat ko‘rsatish va 
ta‘mirlashlar orasidagi davrda ishonchlilik ko‘rsatkichlarini kerakli darajada tutib 
turishning asosiy usuli hisoblanadi. U ayrim qurilmalar va bog‘lanish kanallarining 
metrologik хarakteristikalarini hamda ish qobiliyatini test signallari bo‘yicha 
tekshirishni; qurilmalarni tozalashni; qurilmalarning ayrim elementlarini sozlash va 
almashtirishni; elektr va trubali o‘tkazgich ajraluvchi birikmalari, kontaktlari va 
mustahkamlagichlarining ishlash qobiliyati va ishonchliligini tekshirishni nazarda 
tutadi.
Teхnik хizmat ko‘rsatish davrida o‘tkaziladigan ta‘mirlash ishlari joriy 
ta‘mirlash deyiladi, ular avtomatlashtirish vositalarining ish qobiliyatini ta‘minlash 
yoki tiklash uchun bajariladi hamda tizimining ayrim qismlarini almashtirishdan va
(yoki) tiklashdan iborat. Ishonchlilik ko‘rsatkichlarini to‘la tiklash uchun tizimining 
barcha qismlarini kontrol ta‘mirlab, so‘ng tekshirish zarur. 

---