Reja: Baqtriya bronza davrida. Sopolli madaniyati bosqichlari va ularning xronologiyasi. Jarqoʻton shahristoni
Download 1.13 Mb.
|
Eshpoʻlatov Shaxboz. Oʻrta Osiyo arxeologiyasi
|
Mavzu: Baqtriya bronza davri prota-shahar madaniyatlari. Reja:
Qadimgi Baqtriya Amudaryo yuqori oqimining har ikkala sohili havzalarida joylashgan. Hozirgi zamon etnogeografik tasavvurida uning sarhadlari Shimoliy Afgʻoniston, Janubiy O‘zbekiston va janubiy-gʻarbiy Tojikiston hududlariga toʻgʻri keladi. Qadimgi Baqtriya arxeologiyasi sohasida yirik kashfiyotlar, ya‘ni bronza davri qadimgi Sharq sivilizatsiyasining tarkibiy qismi hisoblanuvchi Baqtriya sivilizatsiyasi tadqiqotida A.A. Asqarov (Sopolli madaniyati) va V.I. Sarianidi (Dashli madaniyati) ning ilmiy izlanishlari muhim hisoblanadi. Xususan, A.A. Asqarov Sopollitepa, Jarqoʻton, Bo‘ston kabi yodgorliklarda keng arxeologik qazish ishlari o‘tkazib, O‘zbekistoning Janubiy sarhadlari miloddan avvalgi II minginchi yillikda qadimgi Sharq sivilizatsiyasi tizimiga kirishini isbotladi Baqtriyaning bronza davri yodgorliklari: 1-2 ibodatxona, 3-saroy ibodatxonasi(dashtli), 4-sopolli. Mutaxassisning yozishicha, Qadimgi Baqtriyaning Sopollitepa va Dashli tipidagi yodgorliklarida olib borilgan ilmiy arxeologik tadqiqotlar natijalariga ko‘ra, mazkur joylarning bronza davri sivilizatsiyasining shakllanishida Janubiy Turkmaniston dehqon jamoalari muhim o‘rin tutgan. Qadimgi dehqon jamoalari Baqtriya yerlariga bevosita Murg‘ob vohasidan kelgan. Murg‘oblik dehqonlar Janubiy O‘zbekistonda avval Sherobod cho‘lini o‘zlashtirganlar. Ularning birinchi qarorgohi Ulanbuloqsoy suvi bazasidi tashkil topgan Sopollitepa bo‘ldi. Sopollitepaliklar asta-sekin Koʻhitang va Boysun tog‘ etaklari bo‘ylab shimoli – sharqqa siljidi. Natijada Sherobod daryosining quyi havzasi tarmoqlari bo‘ylab qadimgi dehqonlarning yangidan-yangi qishloqlari qad ko‘tara boshladi. Ana shunday qishloqlarning katta bir guruhi Sherobod daryosining Boʻstonsoy irmog‘ida joylashgan. Vaqt o‘tishi bilan yangi yerlar o‘zlashtirilishi asosida Bandixonsoy, Xoʻjayipok, Sangardak daryolarining quyi havzalarida, undan keyingi hududlar bo‘lgan Regar va Nurek atroflarida ham shunday qishloqlar mil.avv. II minginchi yillik davomida paydo bo‘ldi. Download 1.13 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|