Reja: Bozor tushunchasi, uning funktsiya (vazifa)lari va turlari tasnifi. Mehnat bozori tushunchasi, uning shakllanishi va mehnat bozorini tartibga solish bozor; iste’mol tovarlari va xizmatlar bozori

Mehnat resurslari yetishmaydigan mintalarda (masalan, Jizzax, Sirdaryo viloyatlari va Qoraqalpog’iston Respublikasi) ishchi kuchlariga talabni kamaytirish (hududiy hokimiyatlarning u yoki bu mintaqalarida va tarmoqlarida ishlab chiqaruvchi kuchlarni joylashtirish va yangi ish joylarini vujudga keltirishni sekinlashtirishga oid quyidagi chora-tadbirlar: ortiqcha ishchi kuchlaridan foydalanganlik uchun qo’shimcha soliqlarni belgilash; qat’iy kredit siyosatini o’tkazish; korxonaga xodimni ishga olganligi uchun bir martalik tulovni joriy etish; ortiqcha ishchi va xizmatchilarni qisqartirishni rag’batlantirish va hokazolar kiradi. Bundan tashqari, ishchi kuchlariga talabni kamaytirishda mehnat unumdorligini oshirish va tejamkorlikka erishish muhim ahamiyatga egadir), hamda ular taklifini ko’paytirish (hozirgi shart-sharoitlarda mehnat byurosiga ishchi kuchlari taklifini mutloq ko’paytirish mumkin emas) mehnat bozorini tartibga solishning maqsadga muvofiq usullaridir.
Raqobatlashgan bozor va uning xususiyatlariKIRISHBozor iqtisodiyoti rivojlanib borishi bilan raqobatchilik munosabatlari hamtakomillashib, o’z shakllarini o’zgartirib boradi. Mamlakatimizning muhtaramPrezidenti I.A.Karimov raqobatning Bozor iqtisodiyotidagi ahamiyatini ko’rsatib,«Raqobat bo’lmasa, Bozor iqtisodiyotini barpo etib bo’lmaydi. Raqobat -Bozorning asosiy sharti, aytish mumkinki, uning qonunidir»1, deb ta’kidlaydi.Narx - bozor mexanizmining muhim tarkibiy elementlaridan biri. U o’ziningvazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amalqilishiga, bozor muvozanatining ta’minlanishiga, milliy daromad iqtisodiyotningturli tarmoq va sohalari, xo’jalik yurituvchi sub’ektlari bo’yicha taqsimlanishiga,aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi. Shuningdek, uishlab chiqaruvchilarni rag’batlantirib, sog’lom raqobat muhitining yaratilishigakatta ta’sir ko’rsatadi. Ushbu mavzuda biz raqobatning iqtisodiy mazmuni vavazifalari, shakllanish tamoyillari va uning darajasiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar,raqobat turlari bilan bir qatordaO’zbekistondagi o’ziga xos jihatlarini ham ko’ribchiqamiz.Raqobat ko’p qirrali iqtisodiy hodisa bo’lib, u bozorning barcha sub’ektlario’rtasidagi murakkab munosabatlarni ifodalaydi. Raqobat - bozor sub’ektlariiqtisodiy manfaatlarining to’qnashuvidan iborat bo’lib, ular o’rtasidagi yuqorifoyda va ko’proq naflilikka ega bo’lish uchun kurashni anglatadi.Bu munosabatlarni qiymatning mehnat va naflilik nazariyalarini sintez qilishusulini davom ettirgan holda quyidagi ko’rinishda ifodalash mumkin.Raqobatning mazmuni uning vazifalarini ko’rib chiqish orqali yanadakengroq namoyon bo’ladi.Hozirgi bozor iqtisodiyotida raqobatning quyidagi asosiy vazifalarini ajratibko’rsatish mumkin:1) tartibga solish vazifasi;2) resurslarni joylashtirish vazifasi;3) innovatsion vazifa;4) moslashtirish vazifasi;5) taqsimlash vazifasi;6) nazorat qilish vazifasi.