Reja: Butun olam tortishish qonuni. Jismlarni erkin tushishi. Butun olam tortishish qonuni

REJA:

• Butun olam tortishish qonuni.
• Jismlarni erkin tushishi.

Butun olam tortishish qonuni:

• Hamma jismlar bir-birini massalari ko’paytmasiga to’g’ri proporsional va ular massalarining markazlari orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional boʻlgan kuch bilan tortadi:

Tortishish doimiysi yoki gravitatsion doimiy ta’rifi:

• Massalari 1 kg dan bo’lgan ikki jism orasidagi masofa 1 m bo’lganda ikki jism bir-birini son jihatdan gravitatsion doimiysiga teng boʻlgan kuch bilan tortadi:

Og’irlik kuchi:

• Jismning massasi bilan erkin tushish tezlanish (g) ning ko’paytmasi- Yerning muayyan nuqtasida joylashgan jismga taʼsir etuvchi og’irlik kuchi deyiladi.
• Og’irlik kuchi-Yer va Yer sirtidagi jismning o’zaro tortishish kuchidir:
• Og’irlik kuchi yer sirtidan balandga ko’tarilgan sari kamayib boradi.

Jismlarni erkin tushishi:

• Jismlarning yerga erkin tushishi deganda, tinch holatdan yer tomon yo’nalgan va havoning qarshiligi bo’lmagan sharoitlarda sodir bo’ladigan harakatga aytiladi. Jismlar erkin tushganda barchasi bir xil tezlanish bilan harakatlanadi.

Erkin tushish tezlanishi-Yer sharining turli nuqtalarida turlicha:

• Erkin tushish tezlanishi-Yer sharining turli nuqtalarida turlicha:
• Qutbda g=9.83 m/s²
• Ekvatorda g=9.78 m/s²
• Fransiyaning geografik kengliklarida

g=9.80665 m/s². Bu qiymat “normal qiymat”

sifatida qabul qilingan.