Reja: Diagramma haqida ma’lumot; Diagramma turlari va joylashtirish usullari

4-MA’RUZA MAVZU:

MS Excel elektron jadvalida grafik imkoniyatlar. Diagrammalar bilan ishlash.

REJA:

1. Diagramma haqida ma’lumot;

2. Diagramma turlari va joylashtirish usullari;

3. Diagrammani hosil qilish bosqichlari;

4. Diagramma elementlari bilan tanishish.

1. Diagramma haqida ma’lumot.
MS Excel dasturida berilgan ma’lumotlarni diagrammalar ko’rinishida ifodalash elеktron jadvallarning ajralmas qismi boʻlib, ular grafikar deb ham yuritiladi. Ma’lumotlarni diagrammalar ko’rinishida ifodalash orqali bajarilayotgan ishni tеz tushunish va hal qilish mumkin. Jumladan, diagrammalar juda katta xajmdagi sonlarni ko‘rgazmali tasvirlash va ular orasidagi aloqadorlikni aniqlashda juda qulay hisoblanadi.

Diagramma — sonli jadval koʻrinishida bеrilgan axborotlarni koʻrgazmali namoyish etish usulidir.

Diagrammalar asosan sonli qiymatlar asosida quriladi. Buning uchun ishchi jadval varag‘iga bir nеcha son kiritiladi, so‘ng diagramma tuzishga kirishiladi. Odatda, diagrammalar uchun foydalanilayotgan ma’lumotlar bir joyda joylashgan boʻlib, bitta diagramma ma’lumotlarni ko‘p sonli ishchi varaqlar va hatto ishchi kitoblardan ham olishi mumkin.
2. Diagramma turlari va joylashtirish usullari
MS Excel dasturining oxirgi versiyalarida diagrammalar hosil qilish Вставка menyusi orqali amalga oshiriladi (5.1-rasm). Ushbu diagrammalarning quyidagi turlari mavjud:

	Gistogramma. Ushbu turdagi diagramma berilgan qiymatlarni ularning kategoriyalari bo’yicha vertical ko’rinishda solishtirib, ularning to’rtburchakli, silinfrik, piramidali ko’rinishidagi shakllari mavjud.
	Grafik. Ushbu turdagi diagramma, qayta ishlanayotgan ma’lumotlarni xy o’qi bo’yicha (misol uchun: berilgan qiymatlarning vaqt diapozonida o’zgarishi) o’zgarish qiymatlarini ko’rish uchun foydalanilishi mumkin.
	Aylana. Berilgan qiymatlarning umumiy yig’indiga nisbatan ulushini ko’rishda tasvirlash uchun foydalaniladi.

	Chiziqli. Ushbu turdagi diagramma berilgan qiymatlarni ularning kategoriyalari bo’yicha gorizontal ko’rinishda solishtirib, ularning to’rtburchakli, silinfrik, piramidali ko’rinishidagi shakllari mavjud.
	Sohali yoki yuzali. Ushbu turdagi diagrammalar berilgan qiymatlarning vaqt diapozonida kategoriyalar bo’yicha soha ko’rinishida tasvirlash uchun xizmat qiladi.
	Nuqtali. Berilgan qiymatlarni xy o’qi bo’yicha berilgan koordinatalar bo’yicha solishtiradi va ularning kesishish chiziqlarini aniqlashda foydalaniladi.
	Boshqa turdagi dagrammalar. Ushbu diagrammalar o’z ichiga birja ma’lumotlari, yuzali, halqali, shasimon ko’rinishdagi diagrammalarni qamrab oladi.

5.1-rasm. MS Excel dasturida diagrammalar qurish oynasi.
Excelda tuzilgan diagrammalarni joylashtirishning ikki xil usuli mavjud:
1. Qurilgan diagrammani varaqning ichki elеmеnti sifatida bеvosita varaqqa qo’yish (joriy varaq) (5.2-rasm);
5.2-rasm. Diagrammalarni joriy varaqda tasvirlash
2. Ishchi kitobning yangi varag‘ida diagramma qo‘yish. Diagramma varag‘i ishchi kitobning varaqidan bitta diagrammani saqlashi va yachеykalari bo‘lmaganligi bilan farq qiladi (diagrammalar varag‘i) (5.3-rasm).
Agar diagramma varag‘i faollashtirilsa, unda Excel mеnyusi u bilan ishlash uchun mos xolda o‘zgaradi. Alohida varaqda joylashtirilgan diagrammalar butun varaqni egallaydi (5.3 -rasm).
5.3-rasm. Diagrammalarni alohida varaqda tasvirlash
3. Diagrammani hosil qilish bosqichlari
1. Microsoft Office paketi tarkibiga kiruvchi Microsoft Excel dasturi ishga tushiriladi (5.4-rasm):
5.4-rasm. MS Excel dasturini ishga tushirish.
2. MS Excel dasturi ishga tushirilgandan soʻng, jadval yoki diagramma hosil qilish uchun Elektron jadvalda kerakli ma’lumotlar tuzib olinadi. Masalan (5.5-rasm):
5.6-rasm. Ma’lumotlarni tuzib olish
3. Jadval yoki diagramma hosil qilish uchun kerakli ma’lumotlar belgilab olinadi (Elektron jadvalda belgilangan ma’lumotlarning katakchalari boshqa katakchalarga nisbatan ajralib turadi. Alohida belgilab olish uchun klaviaturaning Ctrl tugmasi bosib turiladi). Masalan (5.7-rasm):
5.7-rasm. Kerakli ma’lumotlarni belgilab olish
4. Belgilangan ma’lumotlar asosida MS Excel dasturining Menyular qatoridagi Вставка boʻlimida Диаграммы panel yorligʻida joylashgan grafik yoki diagrammalar ushbu ma’lumotlar uchun mos keladigan turi tanlab olinadi va ma’lumotlar diagrammasi hosil qilinadi. Masalan (5.8-rasm):
5.8-rasm. Diagramma hosil qilish
4. Diagramma elementlari bilan tanishish.
Diagramma turli elementlardan tashkil topgan bo’lib, ularning bir nechtasi standart holatda diagramma qurilgan paytda mavjud bo’ladi, qolganlari esa foydalanuvchining istagiga ko’ra qo’shiladi. Diagramma elementlarini ko’rinishini o’zgartirish, bir joydan ikkinchi joyga ko’chirish, o’lchami yoki ko’rinishini o’zgartirsih mumkin. Shuningdek, kerak bo’lmagan elementlarni o’chirish imkoniyatlari mavjud (5.9-rasm).
5.9-rasm. Diagrammalar elementlari
MS Excel dasturida diagramma odatda quyidagi elementlardan tashkil topgan bo’ladi:
1. Umumiy diagramma sohasi; 6.Ma’lum bir qiymatlarni izohlash maydoni;
2. Diagramma nomi; 7. Diagrammadagi qiymatlar guruhlari (legenda).
3. Berilgan ma’lumotlarning ifodalanish sohasi;
4. Kategoriyalar (gorizontal) va qiymatlar (vertikal);
5. Qiymatlar;

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT