Режа: Эстетик таълимотлар тарихидан

Эрон

• Эстетика фаннинг ўрганилиш тарихи

• Қадимги Шарқ
• мамлакатлари

• Урхун-Енисей битиклари, Хоразм алифбоси, (Мисрда фиръавн Тутанхамон маҳбарасидан топилган асори-атиқалар, Амударё хазинаси, Доро I тасвири солинган олтин тангалар, Бобил минораси, Ҳиндистон ва Хитой ҳукмдорлари саройлари ибодатхоналар.

• Қадимги кушон эстетик таълимоти, Пифагорчиларнинг нафосат асослари, мусиқавий ҳамоҳанглик асослари, яъни «хилма-хил овозли томонларнинг келишуви» умумбашарий ҳамоҳанглик (гармония) эканлиги ҳақидаги қарашлар.

• Қадимги
• Юнонистон

• Араб ва Ажам (Эрон, Мовароуннаҳр), Хитой, Ҳиндистон мамлакатлари бадиий маданияти ва санъати равнақи билан боғлиқ. Оврупо мамлакатларида черков эстетик фаолиятини, олий нафосатини факат илоҳий эътиқод билан чамбарчас боғланади, Шарқ мамлакатларида эстетик қарашлар илғор мақсад эҳтиёжлар, маърифат йўлида ривожланди.

• Шарқ Ўрта асрлар
• эстетик
• тафаккури

• Марказий Осиё
• Уйғониш
• даври эстетикаси

• Мусо Хоразмий, Ахмад Фарғоний, Абу Наср Форобий, Абу Райҳон Беруний, Абу Али ибн Сино, Аҳмад Яссавий, Юсуф Хос Ҳожиб, Лутфий, Навоий, Беҳзод, Бобур, Машраб ва бошқа жуда кўп ижодкорларнинг эстетик қарашлари моҳиятини нафосат билан маънавий-ахлоқий қадриятларнинг мутаносиблигини вужудга келтириш ғояси ташкил этади.

• Юнон файласуфи ва машхур математик олими Пифагор(эрамиздан аввалги V-VI асрлар) дастлаб эстетик таълимот хақида ўз фикр-мулохазаларини билдириб: “барча нарсаларнинг мохиятини рақамлар ва уларнинг ўзаро муносабатлари ташкил этади, коинот яхлитлигида хам рақам ақидаси ётади” деб .ёзган эди.
• Файласуф Героклит (эрамиздан аввал 540-475 йиллар) “Табиат хақида” номли асарида “нафосат моддий дунёнинг ўзида мавжуд,нафосат хамохангликни англатади: деган фикрини илгари суради. Унинг фикрича бутун олам,космос, ўзида меёр, гармония, гўзалликни мужжасам этган.Демокрит (эрамиздан аввал 460-370 йиллар) гўзалликни ҳамоханликда,булокларнинг тўғри мутаносиблигида, томонлар мослиги (симметрия)да деб билди ва уни меъёр тушунчаси билан боғлади, у санъат инсоннинг дастлабки эҳтиёжлари қондирилгандагина вужудга келади, деб ўқтирди. Демокрит санъатнинг мохиятини воқеликка тақлид қилиш(мимесис)да кўрди. Суқрат (э.ав 470-399 йиллар) таълимотида гўзаллик инсон турмушига, унинг ички кечинмаларига кўчирилган бўлиб, гўзаллик ва эзгулик бирлиги ёки хозирги таъбир билан айтганда эстетика ва ахлоқ бирлиги етакчи ғоя сифаида баён қилинади. Суқрот эстетик тасавурларининг китобийлиги ғоясини илгари суриб, эстетик ва манфаатли белгилар ўртасидаги яқин алоқадорлик мавжудлигини кўрсатиб берди.

•