Қадимги юнонистон зиёлилари - Афлотун (э.а. 427- 347 йиллар) қарашларида эстетика ҳам гўзаллик алсафаси, ҳам санъат фалсафаси сифатида таъсирланади. Афлътун фикрича, нафосат манбини аввало ғоялар ташкил этади. Хис туйғу берадиган борга нарсаларни абадий, ўзгармас ғоя “ёритиб турган” дагина гўзаллик кашф этади. Унинг фикрига гўзаллик ўта ҳиссиётли бўлгани туфайли унинг моҳиятини ҳис- туйғу билан эмас, балки ақл- идрок билан англаш мумкин.
- Қадимги юнон эстетика назариясининг чўққиси ва яқин сифатида Арасту (э.а.в 384-322 йиллар) эстетика таълимоти катта ахамият касб этади. Арасту фикрига нафосат асосини моддий дунёдаги нарсалар ташкил қилади, нафосат ана шу нарсаларнинг тартиблик, мувофиқлилик, аниқлик, уйғунлик, яхлитлик намоён бўлади.
- Тит Лукретцкий Кор (э.а.в99-55 йиллар “Нарсалар табиати хақида”ги асарида қадимги Рим эстетикасидаги моддий уйғунлик санъатининг “зарурият” эхтиёж)дан табиий келиб чиққанлигини уқтириб, маърифатчилик аҳамиятини кўрсатиб берди.
- Оврўпа Уйғониш даврининг буюк ижодкорлари Леанардо да Винчи, Рафаелъ Санти, Микелоанжело, Длорер, Соръантес, Шекспирва бошқа эстетик таъфаккур ривожланишига саллоқли хисса қўшдилар.
- Мутафаккирлар ижодида нафосат оламига бўлган муносабат
- Гўзаллик коинотдан инсон турмушига, унинг ички кечинмаларига кўчирилган бўлиб, гўзаллик ва эзгулик бирлиги эстетика ва ахлоқ бирлигидир.
- Нафосат манбаини аввало ғоялар ташкил этади. Ҳис-туйғу берадиган барча нарсаларни абадий, ўзгармас ғоя «ёритиб турган»дагина гўзаллик кашф этилади.
- Нафосат асосини моддий дунёдаги нарсалар ташкил қилади ва ана шу нарсаларнинг тартиблилик, мувофиқлилик, уйғунлик, яхлитликда намоён бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
