Reja: Grafik muharrirlarining asosiy vazifalari

Mavzu: Grafik muharrirlarda ishlash. Kompyuter grafikasi va uning turlari
Reja:

1. Grafik muharrirlarining asosiy vazifalari

2. Obyektlarning tasvirini yaratish, ularni saqlash, qayta ishlash
3. Rastrli, vektorli va fraktal grafika.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Grafik muharrirlarining asosiy vazifalari

Grafik muharrirlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Rasm yarating. Tahririyatdagi rasm qo'l bilan yoki maxsus vositalar yordamida (pochta markalari, egri va boshqalar) yaratilishi mumkin.
Tayyorlangan tasvirni aylantirish. Rasmlar va rasmlarni ko'chirish, aylantirish va kattalashtirish mumkin. Bundan tashqari, bunday dasturlar tasvirning alohida qismlari bilan ishlash qobiliyatini ta'minlaydi. Masalan, rasmning bir qismini o'chirish kabi funksiya odatda mavjud. Rasmlar ham to'la yoki qisman nusxa ko'chirilishi, hatto yopishtirilgan va bo'yalgan bo'lishi mumkin.
Rasmga matnni kiriting. Buning uchun odatda zamonaviy va stilize "eskirib qolgan" turli xil fontlarni ishlatishingiz mumkin.
Tashqi qurilmalar bilan ishlash. Chizilgan yoki ajratilgan tasvirni xohlagan holda dasturdan tashlamasdan chop etish mumkin. Albatta, fayl qattiq yoki tashqi haydovchi har qanday jildga saqlanishi mumkin.

RASTER TAHRIRLOVCHISI
Raster grafik muharriri, avvalo, tugallangan rasmlarni qayta ishlashga mo'ljallangan asbobdir. Ushbu dastur tovush va yarim tonnalarning eng aniq uzatilishini ta'minlaydi. Piksel deb ataladigan bir qator nuqta bitmap tasvirini mavjud. Raster rasmlarni juda aniq. Sifat piksel soniga, shuningdek, rangni uzatish qobiliyatiga bog'liq. Tasvirning turli soyalaridagi ko'p ochkolarni aniqroq aniqlaydi. Raster grafik muharrirlari bir oz kamchiliklarga ega. Suratlarning sifatini yo'qotmasdan ishlatish bilan bepul o'lchash mumkin emas. Aslida, har bir rasmda aniq sonli nuqta bor. Shuning uchun, masalan, agar rasm kengaytirilsa, ballar shunchaki katta bo'ladi. Ya'ni, rasm ravshanligini yo'qotadi.
Ko'pincha, bitmap tasvir jpeg formatida saqlanadi . Biroq, ko'pchilik muharrirlar bmp, gif, tif va hokazo kabi keng tarqalgan formatlarni qo'llab-quvvatlaydi. 



VEKTORLI GRAFIK TAHRIRLOVCHISI
Vektorli grafik muharriri - yuqori aniqlikdagi tasvirlarni yaratish uchun mo'ljallangan dastur. Bu, masalan, chizmalar yoki diagrammalar bo'lishi mumkin. Bunday tasvirlar raster tasvirlarga qaraganda ancha aniqroq. Vektorli tasvirning barcha elementlari matematik tarzda tasvirlanadi. Shuning uchun bunday rasmdagi o'sish aniqlik yo'qotmasdan mutlaqo amalga oshirilishi mumkin. Biroq, bitmap muharriri sifatida vektor bunday realistik tasvirni taqdim eta olmaydi.
Vektorli grafika grafik muharrirlari faqat chizmalarni qo'lda bajarishgagina emas, balki raster tasvirlarni sxemalarga aylantirishga ham imkon beradi. Buning uchun izlanish usuli ishlatiladi. Shunday qilib, masalan, odatdagi surat zamonaviy posterga aylantirilishi mumkin. Vektorli chizilgan fayllar raster fayllar bilan solishtirganda kichikdir. 

GIBRID GRAFIK MUHARRIRLARI
Gibrid grafik muharriridan siz tasvirni yaratish uchun raster va vektor vositalaridan foydalanishingiz mumkin. Bunday dasturlarning asosiy kamchiliklarini murakkablik deb atash mumkin. Shuning uchun ular hali keng tarqalmagan.
BO'YOQNI RASTER TAHRIRLOVCHISI
Shunday qilib, grafik muharriri - bu nima? Bu juda qulay dastur, rassomlar, fotojurnalistlar, muhandislar, arxitektorlar va boshqalarning ishida ajralmas vositadir. Bugungi kunda oddiy muharrirlar juda murakkab, professionallar uchun mo'ljallangan va oddiy odamlar tomonidan ishlatiladigan oddiy. Ularning barchasi deyarli har bir uy kompyuterida mavjud bo'lgan bitta oynali bitmap muharriri bilan bog'lanishi mumkin. Ushbu dasturning katta qismi chizilgan maydoni. Bo'yoqdagi vositalar to'plami chap tomonda. Dastur sizga erkin tarzda rasm chizish, ranglarni o'zgartirish, ranglarini o'zgartirishi, keraksiz tafsilotlarni yo'q qilish, shuningdek, ushbu harakatlarning oldini olish uchun bir marta bosish imkonini beradi.

ADOBE PHOTOSHOP RASTER TAHRIRLOVCHISI

Barcha raster grafik muharrirlari kabi, Adobe Photoshop, birinchi navbatda raqamli fotosuratlar bilan ishlash uchun mo'ljallangan. Dastur professionallar uchun vosita sifatida ishlab chiqilgan, lekin juda tezda muxlislar orasida mashhurlikka erishdi. Asosiy farqlash xususiyati, albatta, cheksiz asboblar ro'yxati. Ushbu dastur yordamida tasvirning alohida qismlarini kesib olish, murakkab maskalarni yaratish, rasmlarning nisbatlarini o'zgartirish va ularning ayrim qismlarini o'zgartirish oson. Agar xohlasangiz, siz fotosurat yoki rasmga turli effektlarni qo'llashingiz, ranglarini, yorqinligini, to'yinganligini, kontrastini va boshqalarni o'zgartirishingiz mumkin.

VEKTORLI COREL DRAW MUHARRIRI
Grafik muharriri Corel Draw vositasi, birinchi navbatda, boshqa rasmlarga aylantirilishi mumkin geometrik raqamlar, shuningdek egri. Ikkinchisidan foydalanib, qo'lda suratga olingan rasmni mukammallashtirish oson. Olingan tasvirlarni turli usullarda bo'yashingiz mumkin. Agar so'ralsa, oddiy ranglar va har xil naqsh va to'qimalarni ishlatish mumkin.
Dasturning Corel Draw dasturi chizilgan oynada oynaning markazida joylashgan. Asboblar paneli chap tomonda joylashgan.
Grafika muharriri turli xil vaziyatlarda foydali bo'lishi mumkin bo'lgan narsadir. Hatto eng sodda foydalanishni o'rganish, albatta, bunga loyiqdir. Ushbu dastur yordamida siz betakror rasmni haqiqiy san'at asariga aylantirasiz, karikatura yaratishingiz yoki qiziqarli suratni chizishingiz va do'stlaringizga yuborishingiz mumkin.
Inson tashqi dunyo haqidagi axborotning asosiy qismini ko‘zlari yorda- mida qabul qiladi. Ko‘rish tizimi turli obyektlarning tasvirini qabul qilib ola- di. Ular yordamida insonda tashqi muhit va undagi obyektlar haqida tasawur paydo bo‘ladi.
Obyektlarning tasvirini yaratish, ularni saqlash, qayta ishlash va tasvir­lash qurilmalarida tasvirlab berish kompyuterning eng qiyin va asosiy masa- lalaridan biridir. Kompyuterga hech qanday topshiriq berilmaganda, ya’ni bekor turganida ham ekranida ko‘rinishi kerak bo‘lgan tasvimi sekundiga o‘nlab marta qayta ishlab ko‘rsatadi.
Kompyuterning ekranida paydo bo‘ladigan tasvirlar uning videokarta deb ataluvchi qurilmasi yordamida yaratiladi va ekranga chiqariladi. Video- kartalar uchun maxsus videoprotsessorlar ishlab chiqariladi. Videoprotses- sorlar kompyuterning asosiy protsessorini murakkabligi va hisoblash ishlarini bajarish tezligi bo‘yicha ortda qoldirib ketgan.
Kompyuter ekranida tasvir qanday yaratilishi bilan tanishib chiqamiz. Kompyuterning ma’lumotlarni elektron ko‘rinishda tasvirlash qurilmasi monitor (monitor - kuzatish, nazorat) deb ataladi. Kompyuterda bo‘layotgan jarayonlarni monitor orqali kuzatish mumkin. Monitorning tasvirlar ko‘rsatiladigan qismi, ya’ni ekrani displey (display - tasvirlamoq) deb ataladi. Hozirgi paytda alohida korpusda yig‘ilgan tasvir­lash qurilmalari kompyuter monitori, kompyuter bilan birga joylangan tas­virlash qurilmalari (masalan, noutbuk, planshet hamda telefonlarda) displey deb atalmoqda.
Кompyuter grafikasi o’zoq yillar davomida vujudga kelib, 1960 yillarda ham to’laqonli grafik tizimlar mavjud bo’lgan. Hozirgi kunda kompyuter grafikasi (КG) va kompyuter animasiyasi (КA) atamalaridan foydalaniladi. Кopyuter grafikasi tushunchasi statik tasvirlar bilan ishlashning barcha ko’rinishlari o’z ichiga olsa kompyuter animasiyasi dinamik o’zgaruvchi tasvirlar bilan ishlaydi.
Кompyuter grafikasi – EHM boshqaruvida grafik ob’ektlarni kiritish, chiqarish, tasvirlash, o’zgartirish va tahrirlashdir.
Кompyuter animasiyasi – ekranda tasvirlarni “jonlantirish”, kompyuterda dinamik tasvirlar sintezidir.
Кompyuter grafikasi – informatikaning mahsus qismi bo’lib, dasturiy-apparat hisoblash komplekslari yordamida tasvirlarni yaratish va qayta ishlash usullari va vositalarini o’rganadi.
Virtual fazoda xajmli ob’ektlarni yaratish usullarini o’rganuvchi soha uch o’lchovli (3D) grafika deb nomlanadi. Odatda unda tasvir yaratishning vektorli va rastrli usullaridan foydalaniladi.
Кompyuter grafikasi turlari. To’zilishiga ko’ra tasvirlar rastrli yoki vektorli bo’lishi mumkin. Masalan tasvir xosil qilishda skaner uni ko’pgina mayda elementlar (piksellar)ga bo’lib chiqadi va ulardan rastrli surat xosil qiladi.
Piksel – bu rastrli tasvirning eng kichik elementi bo’lib, uning rangi kompyuter xotirasiga bitlarning ma’lum bir miqdori vositasida kiritiladi. Masalan 800x600 suratda bu sonlar gorizontal bo’yicha (800) va vertikal bo’yicha (600) piksellar sonini belgilaydi. Piksellar soni qanchalik ko’p bo’lsa tasvirning ekrandagi va qoq’ozda chop etilgandagi sifati (razreshenie) yuqori bo’ladi.
Vektorli grafikada tasvirlar matematik egri chiziqlarni rangi va bo’yalish rangini ko’rsatish orqali xosil qilinadi. Masalan oq fondagi qizil ellips bor yo’q’i ikki formula – to’q’ri to’rtburchak va ellipsning ranglari, o’lchamlari va joylashuvini aniqlovchi formulalari orqali tasvirlanadi. Demak, bunday tasvirlash kompyuter xotirasida rastrli rasmdan ko’ra kamroq joy egallaydi.
Vektorli tasvirlarning yana bir afzalligi – ularning sifatini yo’qotmagan xolda kattalashtirish yoki kichiklashtirish imkoniyatidir. Ob’ektlarni masshtablash matematik formulalardagi mos koeffisientlarni kattalashtirish yoki kichiklashtirish orqali amalga oshiriladi.
Shunday qilib rastrli yoki vektorli formatni tanlash tasvir bilan ishlash maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan xolda amalga oshiriladi. Rangni o’zatishning fotografik aniqligi talab etilgshanida rastrli formatdan foydalanish lozim. Logotip, sxemalar va chizmalarni tasvirlashda vektorli formatdan foydalanish maqsadga muvofiq. Shuni ta’kidlash lozimki, rastrli va vektorli tasvirlashda (matn ham) grafika ekranga yoki chop etish qurilmasiga nuqtalar jamlanmasi sifatida o’zatiladi.
Axborotni grafik shaklda ishlab chikish, takdim etish, ularga ishloB bеrish, shuningdеk, grafik ob'еktlar va fayl­larda bulgan nografik ob'еktlar urtasida boKlanish urnatishni informatikada kompyutеr grafikasi dеb atash kabul kilingan. Kompyutеr grafikasi uch turga bulinadi: rastrli grafika, Vektorli grafika va fraktal grafika. Ular urtasidagi asosiy fark nurning displеy ekrandan utish usulidan iborat. Eslab koluBchi elеktron-nurli trubka (ENT)larga ega Vektorli kurilmalarda nur bеrilgan traеktoriya buylab bir marta chopib utadi, uning izi esa ekranda kеyingi buyruk bеrilgungacha saklanib koladi. Dеmak, Vektorli grafikaning asosiy elеmеnti — chizikdir.
Vektorli grafika bilan ishloBchi dasturiy Bositalar birinchi naBbatda tasvirlarni yaratishga muljallangan. Bunday Bositalar rеklama agеntliklarida, dizaynеrlik byurolarida va nashriyotlarda kullaniladi.
Rastrli kurilmalarda esa tasvir ularni tashkil etuvchi nuktalar majmuasidan Bujudga kеladi. Bu nuktalar piksеllar (pixel) dеb ataladi. Rastr — bu ekranning butun maydonini koploBchi piksеllar matritsasidir. Dеmak, rastrli grafikaning asosiy elеmеnti nuktadan iborat.
Rastrli grafika Bositalari bilan tayyorlangan tasvirlar kompyutеr dasturlar yordamida kamdan-kam xoldagina yaratiladi. Kupincha ushbu maksadda rassom tayyorlagan tasvirlar yoki rasmlar skanеrlanadi. Rastrli tasvirlar bilan ishlashga muljallangan kupgina grafik muxarrirlar asosan tasvirlarga ishloB bеrishga muljallangan. Internet tizimida kuprok rastrli tasvirlar kullanilmokda.
Fraktal badiiy kompozitsiyani yaratish — bu tasvirni chizish yoki jixozlash emas, balki uni dasturlashdir, ya'ni bunda tasvirlar formulalar yordamida kuriladi. Fraktal grafika odatda uyin dasturlarida kullaniladi.
Rastr grafikasida obyektlar bit kartasidagi to’rda ranga ega bo’lgan nuqtalar (piksellar) erdamida tasvirlanadi.
Rastrli tasvirlar bilan ishlash uchun rastr muharriridan foydalanamiz. Rastr tasvirlarni tasvirni rastr ko’rinichiga o’tkazish (Convert to Bitmap) yoli bilan olarniz. Rastr tasvirlarni muharrirlaganda piksellar ranglarini da o’zgartirish imkoniyati tugiladi, fahat ranglarni o’zgartirganimizda obyektning formasi uzgarishiga uz tasirini tegizadi.
Vektor grafikasi matematik obyektlar ustida tashqi qurilmalarga (monitor,printer) bogliqsiz holda amallar bajaradi.Vektor grafikasida birinch navbatda obyektning formasi uzgaradi rangi esa ekkinchi darajali bo’ladi. Sababi vektor grafikasida rang bilan forma bir-biriga bogliq emas bulib, forma birinchi darajali, rang bo’lsa ikkinchi bulib, faqat toliqtiruvchi xizmatini bajaradi.
Vektor grafikasi “qul yordamida” chizishdan yiroq shuning uchun avval obyektning vektor konturini chizish kerak keyin esa uni qanday qilib muharrirlashni oylab ko’rish kerak.Vektor kontorlarinin muharrirlashda qanday asbob bilan yaratilganidan qattiy turda Forma (Shape) va maxsus muharrir paneli (Node Edit) (tuginlarni muharrirlaydi) foydalaniladi.
Kompyuter grafikasi nimaning tasviri yaratilishiga qarab quyidagi sinf- larga ajratiladi: 1) statsionar (o‘zgarmas) yoki oddiy grafika; 2) kompyuter animatsiyasi; 3) multimedia.Oddiy grafika vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydigan tasvirlarni yaratish bilan shug‘ullanadi. Ularga misol sifatida rasmlar, fotosuratlar, chizmalarni kelti- rish mumkin. Kompyuter animatsiyasi vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradigan tasvir­lar yaratadi. Masalan, multfilmlar, videoklip va videoroliklar.
Multimedia mahsulotlari rasmlar va animatsiya bilan birga boshqa turda- gi axborotlarni, masalan, ovoz va matnni ham o‘z ichiga oladi. Multimedia- ning o‘ziga xos jihati uning interfaolligi bo‘lib, unda bir joy dan ikkinchi joyga o‘tish imkoniyati ko‘zda tutilgan bo‘ladi. Multimediaga yorqin misol sifatida butun olam to‘ri - wwwni, undagi www-saytlar va www-sahifalarni keltirish mumkin.
Qaysi sohada ishlatilishiga qarab, grafika quyidagi turlarga ajratiladi:

1. 
   Ilmiy grafika. Ilmiy izlanishlar va ularning natijalarini tasvirlash uchun.
   
2. 
   Tijorat grafikasi. Iqtisodiy ko‘rsatkichlar va jarayonlarni yaqqol ko‘r- sata bilish uchun xizmat qiladi.
   
3. 
   Konstruktorlik grafikasi. Iqtisodiyot, texnika, qurilish va boshqa soha- larda loyihalash ishlarini osonlashtirish, yaxshilash, jadallashtirish va avto- matlashtirishni ta’minlaydi.
   
4. 
   Illyustrativ grafika. Xizmat ko‘rsatishning turli sohalarida bezatish ishlarida foydalaniladi.
   
5. 
   Badiiy grafika. San’at asarlarini yaratishda keng qo‘llaniladi.
   

Xulosa
Rastrli grafika Bositalari bilan tayyorlangan tasvirlar kompyutеr dasturlar yordamida kamdan-kam xoldagina yaratiladi. Kupincha ushbu maksadda rassom tayyorlagan tasvirlar yoki rasmlar skanеrlanadi. Rastrli tasvirlar bilan ishlashga muljallangan kupgina grafik muxarrirlar asosan tasvirlarga ishloB bеrishga muljallangan. Internet tizimida kuprok rastrli tasvirlar kullanilmokda.
Fraktal badiiy kompozitsiyani yaratish — bu tasvirni chizish yoki jixozlash emas, balki uni dasturlashdir, ya'ni bunda tasvirlar formulalar yordamida kuriladi. Fraktal grafika odatda uyin dasturlarida kullaniladi.
Rastr grafikasida obyektlar bit kartasidagi to’rda ranga ega bo’lgan nuqtalar (piksellar) erdamida tasvirlanadi.
Rastrli tasvirlar bilan ishlash uchun rastr muharriridan foydalanamiz. Rastr tasvirlarni tasvirni rastr ko’rinichiga o’tkazish (Convert to Bitmap) yoli bilan olarniz. Rastr tasvirlarni muharrirlaganda piksellar ranglarini da o’zgartirish imkoniyati tugiladi, fahat ranglarni o’zgartirganimizda obyektning formasi o’zgarishiga o’z tasirini tekizadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Wikipedia.uz
   
2. 
   Arxiv.uz
   
3. 
   Fayllar.org