Reja: I. Kirish. Kiberxavfsizlik nima Hozirgi kunda kiberxavfsizlik II. Asosiy qism

62. Oʻzbekistonning kiberxavfsizlik siyosati boʻyicha yondashuvi qanday?
Konfidensiallik – axborot yoki uni eltuvchisining shunday holatiki, undan ruxsatsiz tanishishning yoki nusxalashning oldi olingan bo‘ladi. Konfidensiallik axborotni ruxsatsiz “o‘qish”dan himoyalash bilan shug‘ullanadi.
Yaxlitlik – axborotning buzilmagan ko‘rinishida (axborotning qandaydir qayd etilgan holatiga nisbatan o‘zgarmagan shaklda) mavjud bo‘lishi ifodalangan xususiyati. Yaxlitlik axborotni ruxsatsiz “yozish”dan (ya’ni, axborotni o‘zgartirishdan) himoyalash yoki kamida o‘zgartirilganligini aniqlash bilan shug‘ullanadi.
Foydalanuvchanlik – avtorizatsiyalangan mantiqiy obyekt so‘rovi bo‘yicha axborotning tayyorlik va foydalanuvchanlik holatida bo‘lishi xususiyati. Foydalanuvchanlik axborotni (yoki tizimni) ruxsatsiz “bajarmaslik”dan himoyalash bilan shug‘ullanadi.
63. Oʻzbekiston Respublikasining 2021-yildagi NCSI indeksidagi koʻrsatkichlari.
2021 yilda Estoniya Elektron boshqaruv akademiyasi tomonidan nashr etilgan milliy kiberxavfsizlik indeksida (NCSI) 160 ta davlat ichida O‘zbekiston Respublikasi 31,17 reyting ko‘rsatkichi bilan 95-o‘rinda qayd etildi. Shuningdek, axborot kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi ko‘rsatkichi bo‘yicha 95-o‘rinni egallagan.
O‘zbekiston Respublikasining NCSI indeksidagi ko‘rsatkichlari
Ushbu indeks 12 ta asosiy mezonlar kiritilgan 3 ta guruhdan iborat. Bularga:
1) kiberxavfsizlik umumiy mezonlari;
2) xavfsizlikning tayanch mezonlari;
3) mojaro va keskin o‘zgarishlarda o‘zini tutish mezonlari kiradi.
Har bir 12 mezon o‘zaro bog‘liq 46 ta ko‘rsatkichlardan tashkil topgan. Har bir mezon o‘lchovi maksimal 100 foiz etib belgilangan.
2021 yilda taqdim etilgan kiberxavfsizlik indeksida O‘zbekiston har bir mezon bo‘yicha quyidagi ko‘rsatkichlarga erishgan.
64. Kiberxavfsizlik va axborot xavfsizligi tushunchalarining bir biridan farqini tushuntiring.
Kiberxavfsizlik - bu sizning ma'lumotlaringiz va ma'lumotlaringizni ruxsat etilgan elektron kirishdan himoya qilishdir. Oddiy qilib aytganda, kiberxavfsizlik sizning qimmatli ma'lumotlaringizni elektron tarzda himoya qilishdir. Bu sizning IT infratuzilmangizni har doim xavfsiz saqlash uchun xavfsizlik bilan shug'ullanadigan axborot xavfsizligining kichik to'plamidir.
Axborot xavfsizligi – axborotning holati bo‘lib, unga binoan axborotga tasodifan yoki atayin ruxsatsiz ta’sir etishga yoki ruxsatsiz undan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi. Yoki, axborotni texnik vositalar yordamida ishlanishida uning maxfiylik (konfidensiallik), yaxlitlik va foydalanuvchanlik kabi xarakteristikalari (xususiyatlarini) saqlanishini ta’minlovchi axborotning himoyalanish darajasi holati.