Reja: Inson va tarbiyaning paydo bo’lishi, mohiyati haqida materialistik ta’limot

Markaziy Osiyoda ilk ta'lim tarbiyaning paydo bo’lishi

Reja:

1. Inson va tarbiyaning paydo bo’lishi, mohiyati haqida materialistik ta’limot.
2. Insonning yaratilishi, tarbiyaning maqsadi haqida ilohiy ta’limot.
3. O’zbek xalq pedagogikasi, uning manbalari, ilg’or g’oyalari


1. Inson va tarbiyaning paydo bo’lishi, mohiyati haqida materialistik ta’limot
Faylasuflar- olamni turlicha izohladilar xolos lekin o’zgartira olmadilar.
Inson va tarbiyaning paydo bo’lishi muhim printsipial ahamiyatga ega.
Inson va tarbiyaning paydo bo’lishini yoritishda tabiat, inson va jamiyat falsafasiga e’tiborni qaratmoq kerak.
Inson va tarbiyaning paydo bo’lishi masalasini tahlil etishda farmottsion tsevilizatsion yondashmoq kerak.
Mirzo Abdulqodir Bedil hayvonlarda ham sezish, g’azablanish ham lazzatlanish va hokozo xilma-xil xislatlar bor. Bu kuchlar normal darajada birikmalardan keyin inson odam paydo bo’lgan deb biladi. Inson o’simliklar va hayvonot dunyosi tufayli kelib chiqqan odam umumiy qobilitga ega bo’lgan mukammalroq zot. Inson hayvonot dunyosining uzoq davrlar mobaynida yuz bergan o’zgarishi va rivojlanishining mahsulidir deb tushintiriladi. «Irofon» risolasida insondan oldin ayiq va maymunlar, ulardan keyin odam paydo bo’lgan deb yoziladi.
Er, suv, olovning qo’shilishidan jamod-g’ayri organik, anorganik taiat osil bo’lib,undan nabodot o’simliklar kelib chiqdi. O’simlikning rivoji bilan ayvon vujudga keldi va so’zlashishni o’rganib inson paydo bo’ldi.
Xulosa shuki noorganik tabiatdan o’simlik va hayvonot dunyosi kelib chiqqan, bundan odam paydo bo’lgan, o’simlik, hayvonot bashariyatni bir-biri bilan chambarchas aloqadadir.
Ibtidoiy kishilarning mehnat faoliyati va bunda tarkib topgan ijtimoiy munosabatlar tarbiyaning vujudga kelishi uchun asos bo’ldi. Insoning tarkib topishidagi biologik shart- sharoitlar uning mehnat tufayligina hayvon holatidan inson holatiga o’tishi uchun asos bo’la olgan.
Inson mehnat qo’rollari tayyorlay boshlagan davrdan boshlab kishilik jamiyati paydo bo’ldi.
Ibtidoiy kishilarning omon qolish va ko’payishidan iborat o’z tabiiy ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan mehnat faoliyati hayvonni boa-bora insonga aylantirdi, kishilik jamiyatini yaratdi, bu jamiyatda kishining tarkib topishi sotsial qonuniyatlar bilan belgilanadigan bo’ldi. Eng oddiy mehnat qo’rollrini qo’llanish va ularni ongli ravishda tayyorlashning kengayib va murakkablashib borishi yosh avlodga mehnat bilimlarini, ko’nikma va tajribalarni berish zaruriyatini tug’dirdi.
Dastlab bu hol mehnat faoliyati jarayonida va butun ijtimoiy hayot qo’ynida ro’y bergan. Keyinchalik tarbiya inson faoliyati va ongining alohida sohasiga aylandi.