Reja: Investitsiya bozori instrumentlari daromadlarining tasniflash

13. Riskli instrumentlar daromadlilik darajasiga inkirozni va boshka omillarning ta’siri.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida daromadlilikni stavkasi darajasiga ta’sir etuvchi 4 ta omilini keltiramiz
-korxonaning asosiy vosita-mablag‘ini samarasi- TMZga, mashinalarga, zavodlarga, ko‘prik va boshqa ob’ektlarga qo‘yilgan mablag‘ bo‘yicha kutilayotgan daromadlilik stavkasi;
-korxona asosiy vosita-mablag‘ini samarali foydalanishning noaniklilik darajasiga;
-axolining vaktinchalik(shu vaktdagi) makadi-fikrini yuzaga kelishi(bo‘lib qolish (vremennыe predpochtenie lyudey) )-axolini kelgusida emas, balki xozir tovarlarni qanchalik iste’mol qilishi qiziktiradi. Agar axoli kelgusiga jamg‘arma qo‘ymay xozirgi iste’molni ko‘paytirsa, u xolda investitsiya kamayadi, ishlab chiqarish kamayadi, makroiqtisodiy muvozanat yukoladi, kelgusidagi ortadigan iste’moli qondirilmasligi yuzaga keladi.
-riskni qabul qilmaslik (kutilmagan risk)- investitsiya riskini kamaytirish maksadida daromadni ortishini xoxlamaslikka kelishgan axoli soni(daromadni ortishini atkaz qilishga kelishgan) risksiz aktivlarga mablag‘ qo‘yish massali ravishda ko‘payadi, o‘z navbatida risksiz aktivlarni daromadlilik darajasi riskli aktivlarni daromadlilik darajasiga nisbatan kamayib ketadi.
14.Daromadlilik stavkasi darajasiga ta’sir etuvchi omillar
-ishlab chiqarish vositalaridan keladigan samara
Investorlarning kutayotgan daromadlilik stavkasi xajmiga ta’sir etadigan omillardan biri ishlab chiqarish vositalaridan keladigan samara xisoblanadi.
Ishlab chiqarish vositalari - bu buyum bo‘lib, bu qaysiki boshqa buyumni –tovarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Uni tipik formalari: shaxta, yullar, kanal, elektr -energostansiyalar, zavod,fabrika, mashina- jixozlar, TMZ Lar va boshkalar. Bundan tashkari, kapitalni fiziologik(moddiy) tomonidan «kapital» deyilib, bunga ishlab chiqarish kuvvatini oshiruvchi patent, shartnoma, formula, ishlab chiqarish va sotish jarayonlari kiradi. Bunday buyum bo‘lmagan(nomoddiy aktivlar)aktivlari ayrim xollarda bajariladigan NIOK(nauchno issledovatelskiy opыtno-konstruktor) va reklama xarajatlarini natijasi xisoblanadi.
Kapitaldan foydalanishni yillik samarasi foizli ko‘rsatkichda ifodalanib, kapitalga qo‘yilgan mablag‘ni daromadlilik stavkasi deyiladi. Bu kapitalga qo‘yilgan mablag‘ni daromadi esa firma tomonidan muomalaga chiqarilgan qimmatli qog‘ozlar; jumladan, aksiya, obligatsiya va boshka moliyaviy instrumentlarni ushlovchilariga to‘lanadigan devidendlar yoki foiz ko‘rinishdagi to‘lanadigan mablag‘ni manbasidir. Bu barcha instrumentlar kapitalga mablag‘ qo‘yishdan foydalanib undan keladigan daromadning talab etilgan bir qismi ekanligini ifoda etadi. Kapitalga mablag‘ qo‘yishdan keladigan daromadlilik darajasi investitsiyalashni vaqti va joyiga bog‘liq bo‘ladi: iqtisodiyotni xolatiga, ishlab chiqarishning boshqa mazkur kapitaldan foydalanish xisobiga, tovar va xizmatlarga bo‘lgan talab darajasiga, ishchi kuchi va tabiy resurslardan foydalanishdek boshqa omillarga ruxsat berilish(dostupnosti) darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Kapitalga qo‘yilgan mablag‘ni daromadlilik stavkasi qancha yuqori bo‘lsa, iqtisodiyotdagi foiz stavkasi darajasi shuncha yuqori bo‘ladi.