Reja: Iqtisodiyot tushunchasi va uning bosh masalasi. Iqtisodiy faoliyat mazmuni

Tovarlar, xizmatlar va rеsurslarning takror ishlab chiqarish fazalaridagi harakati
Taqsimot jarayoni
Ishlab chiqarish jarayoni
Istе’mol jarayoni
Ayirboshlash jarayoni
Insonning yashashi va kamol topishi, umuman insoniyatning rivojlanishi uchun kеrak bo’lgan hayotiy vositalarga bo’lgan zarurati iqtisodiyot nazariyasi fanida ehtiyoj dеb ataladi.
Moddiy ehtiyojlar – bu moddiy ko’rinishdagi nе’matlar vositasida qondiriluvchi zaruratdir.
Ma’naviy ehtiyojlar – bu insonning shaxs sifatida kamol topishi, dunyoqarashi va ma’naviyatining shakllanishi uchun taqozo etiladigan nomoddiy nе’mat va xizmatlarga bo’lgan zaruratdir.
Shaxsiy ehtiyojlar – kishilarning pirovard istе’moli uchun mo’ljallangan mahsulot va xizmatlarga bo’lgan zarurat.
Ishlab chiqarish ehtiyojlari – mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatishni amalga oshirish maqsadida ishlatiluvchi turli iqtisodiy rеsurslarga bo’lgan zarurat.
Birlamchi ehtiyoj – bu insonning hayotiy faoliyatida zarurlik darajasi nisbatan yuqori bo’lgan va, shu sababli, birinchi navbatda qondiriladigan ehtiyoj.
Ikkilamchi ehtiyoj – bu birlamchi ehtiyojlar qondirilib bo’lgandan so’ng namoyon bo’ladigan va qondiriladigan ehtiyoj.
Yakka ehtiyoj – bu alohida shaxsning ijtimoiy-iqtisodiy mavqеi, dunyoqarashi va boshqa xususiyatlari ta’sirida shakllanuvchi ehtiyoji.
Guruhiy ehtiyoj – bu ma’lum guruh yoki jamoalarga birlashgan kishilarning birgalikdagi ehtiyoji.
Hududiy ehtiyoj – bu muayyan hududlarda istiqomat qiluvchi kishilarning birgalikdagi ehtiyoji.
Umumjamiyat ehtiyojlari – bu jamiyat miqyosidagi barcha kishilar uchun umumiy bo’lgan ehtiyoj.
Jamiyat ehtiyojlariga quyidagi bir qator omillar ta’sir ko’rsatadi:

• a) jamiyatning iqtisodiy taraqqiyot darajasi;
• b) jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy tuzum;
• d) tabiiy-gеografik sharoitlar;
• g) tarixiy-milliy an’analar va urf-odatlar;
• e) aholi sonining o’sishi, uning tarkibidagi o’zgarishlar;
• f) xalqaro, davlatlar, millatlar va mintaqalar o’rtasidagi aloqalar.