Reja: Issiqlik elektr stansiyalar; Gedroelektr stansiyalar; Atom elektr stansiyalar

Shamol elektr stansilari
Shamol elektr stansiyasi (SHES) — shamol oqimining kinetik energiyasini elektr energiyasiga aylantiruvchi kurilma. Shamol dvigateli, elektr toki generatori, generator va dvigatelning ishini boshkaruvchi avtomatik qurilma xamda ular oʻrnatiladigan inshootlardan iborat. Shamol elektr stansiyasis.dan, koʻpincha, shamol oqimining oʻrtacha yillik tezligi yuqori (5 m/sek dan katta) boʻlgan va markazlashtirilgan elektr taʼminot tarmoqlaridan uzoqda joylashgan hududlarda (mas, Oʻrta Osiyoda — dasht, chul va chala chullarda) elektr energiyasi manbai sifatida foydalaniladi. Shamol elektr stansiyasie.da 8 kVt dan 1,2 mVt gacha quvvatli elektr energiyasi hosil qilish mumkin.
Shamol energiyasi – muqobil energiya sohasining jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biri. Rivojlanish darajasi faqat quyosh energiyasidan ustun turadi. Eng samarali ish uchun maxsus ishlab chiqilgan katta turbinli vositalar bizning uylarimiz, ofislarimiz, sanoat binolari va transportimiz uchun o’tish davridagi salqinni energiyaga aylantirish imkonini beradi.
Bunga ishonmaymanmi? Global Shamol energiyasi kengashi (GWEC) shamol energiyasi haqidagi bir nechta hayratlanarli faktlar.
2013 yil boshidan buyon dunyoda 225 ming shamol turbinasi mavjud edi;
6 megavattli dengiz shamol turbinasi 5,5 ming xonadonga toza elektr energiyasi etkazib berishi mumkin;
Shamol tunnellari 2012 yilda Daniyaning energiya ehtiyojlarini taxminan 30 foizini qondirdi. Daniya hukumati bu raqamni 2020 yilgacha 50 foizga etkazishni rejalashtirmoqda va butunlay rejalashtirmoqda! 2050 yilgacha qayta tiklanadigan energiya manbalariga o’tish.
2020 yilga qadar Yevropa Ittifoqi mehnat bozorida shamol energetikasida ish bilan bandlikning kutilayotgan darajasi 520 ming ish o’rni bilan baholanadi. 2030 yilga borib bu ko’rsatkich 795 mingtaga ko’payadi (ishchilarning 62 foizi offshor loyihalarda ishtirok etadi).
Bugungi kunda AQShning shamol energiyasi ishlab chiqaradigan zavodlari 11 milliondan ziyod uylarni elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun etarli miqdorda elektr energiyasi ishlab chiqaradi, shuningdek, ishlab chiqarish, qurish va ta’mirlash sohalarida kamida 75 ming ish o’rni taklif qiladi.
Yuqoridagi holatlar shamol nafaqat toza havo emasligini aniq ko’rsatib beradi; Bu energiya inqilobidir, bizni yashash muhiti bilan ifloslantirmasdan rivojlantirish uchun zarur energiyani ta’minlaydi. Bu kelajak texnologiyasi.
Shamol energetikasi - fan va texnikaning shamol oqimining kinetik energiyasidan mexanik, elektr va issiklik energiyasi olishda foydalanish usullarini, nazariy asoslarini ishlab chiquvchi va xalq xujaligida shamol energiyasidan foydalanish tarmoqlari hamda yullarini belgilovchi sohasi. Inson shamol kuchidan kadimdan foydalanib kelgan. Oldiniga uning kuchidan faqat yelkanli qayiqlarda foydalanilgan, keyinchalik (mil. av. 2—1-asr) Misr va Xitoyda shamol tegirmonlari paydo bulgan (qarang Shamol tegirmoni), keyinchalik shamol dvigatellari va qurilmalari yaratilgan. Shamol energiyasidan Quyosh va suv energiyasi bilan birga foydalanish katta ahamiyatga ega.
Shamol energetikasi, asosan, 2 qismga bulinadi: shamol texnikasi va shamoldan foydalanish. Shamol texnikasi qismi shamol kuchidan foydalanib ishlovchi texnika vositalari (agregatlari, dvigatellari, qurilmalari) ni loyihalashning nazariy asoslari va amaliy usullarini ishlab chiqish bilan shugʻullanadi. Shamoldan foydalanish qismida shamol energiyasidan samarali foydalanish, shamol qurilmalaridan unumli foydalanish, ularning texnikiqtisodiy kursatkichlarini yaxshilash masalalari va boshqalarning nazariy va amaliy masalalari urganiladi va amalda tatbiq qilinadi.
Shamol energetikasi uzining nazariy va amaliy masalalarini urganish va ishlab chiqishda boshqa fan sohalariga, ayniqsa, aerologik tadqiqotlar natijalariga asoslanadi. Boshka energiya manbalaridan foydalanish noqulay va umuman bunday manbalar yoʻq joylarda Shamol energetikasi ishlanmalari juda asqotadi. Oʻrta Osiye’da (xususan, Uzbekistonda) dasht, choʻl va chala chullarda Shamol energetikasi texnika vositalari koʻl kelishi mumkin. Oʻzbekiston FA Energetika va avtomatika intitutida Shamol energetikasi muammolari bilan ham shugʻullaniladi.
Bugungi kunda Navoiy viloyatining Tomdi tumanida shamol elektr stansiyasi qurish loyihasi doirasida birinchi shamol turbinasi o‘rnatilgan. Birlashgan Arab Amirliklarining Masdar kompaniyasi tomonidan Navoiy viloyatining Tomdi tumanida 500 MVt quvvatli shamol elektr stansiyasini qurish loyihasi doirasida Goldwind (Xitoy) kompaniyasining birinchi turbinasi o‘rnatildi. Uning quvvati 4,7MVt, balandligi 97 metr, parraklarining har biri esa 77 metrni tashkil qiladi. Jami 111 ta shamol turbinasi o‘rnatilishi rejalashtirilgan.
Saudiya Arabistoni kompaniyasi Qoraqalpog‘istonda 1 500 MVt bo‘lgan shamol elektr stansiyasi quradi. Mazkur elektr stansiya yiliga 5,2 mlrd kVt-soat elektr energiyasi ishlab chiqarishi va natijada yiliga 1,5 mlrd kub metr tabiiy gaz tejalishi rejalashtirilgan hamda stansiyada 300 MVt/550 MVt-soat elektr saqlash kimyoviy batareyalari (akkumulyatorlar) o‘rnatiladi. Ushbu batareyalar shamol turbinalaridan chiquvchi o‘zgaruvchan elektr energiyasini rostlab beradi.
Saudiya Arabistonining Acwa Power kompaniyasi Peshku va G‘ijduvon tumanlarida har birining quvvati 500 MVt bo‘lgan ikkita shamol elektr stansiyalari qurilishini boshlagan, stansiyalar qurilishi 2024 yilda yakunlanadi. stansiyalar yiliga 3,6 milliard KVt elektr energiyasi ishlab chiqaradi, buning natijasida (yiliga) 1,1 mlrd kub tabiiy gaz iqtisod qilinadi. Shu bilan birga, shamol elektr stansiyalari 1 million xonadonni elektr energiyasi bilan ta’minlaydi.