Reja: Issiqlik nurlanishi
Download 469.16 Kb.
|
nurlanish qonunlari
|
Mavzu:Nurlanish qonunlari Reja: 1.Issiqlik nurlanishi 2.Plank qonuni 3.Stefan-Bolsman qonuni Har qanday temperaturaga ega bo'lgan jism t ozidan elektromagnit nurlanish chiqaradi. • Issiqlik nurlanishi deyiluvchi bunday nurlanishning chastotasi jismning temperaturasi ortishi bilan ortib borib, • taxminan 1000 K ga qadar jism infraqizil va radiodiapozonda, so'ngra ko'zga ko'rinadigan diapozondagi nurlanish, qizdirish davom ettirilganda esa ultrabinafsha va rentgen diapozondagi nurlanishlar chiqadi. Termodinamik muvozanatdagi jismlar uchun : issiqlik nurlanishi qonunlari sodda ko'rinishga ega botlib, uning nurlanishi temperatura orqali aniqlanadi. Nurlanayotgan jism termodinamik muvozanatda bo'lishi uchun u tashqi muhit bilan issiqlik almashmasligi lozim. Faqat shundagina bu jismni chegaralovchi hamma qismlarida temperatura bir xil qiymatga erishib, issiqlik muvozanati ya'ni • termodinamik muvozanat ro'y beradi. Termodinamik muvozanatdagi jism absolyut qora jism deyiladi, u o'ziga tushgan nurlanishni qaytarmaydi va sochmaydi, ammo u tushayotgan nurlanishni mutloq yutib olib, totliq qayta nurlaydi. Qora jism bu real holatda mavjud botlishi mumkin e 171 a S, shunga qaramay osmon obyektlarining kotpchiligi o'zini xuddi ular kabi tutishadi. Absolyut qora jismning nurlanishi faqatgina t bog'liq bo'lib, uning ozining temperaturasiga shakliga, moddasiga, ichki tuzilishiga mutloq bog'liq emas. Nurlanishning totlqin uzunliklari bo'yicha taqsimoti Plank qonuniga bo'ysinadi, u esa faqatgina tepmeraturaga bog'lik botlgan funksiyadir. Tepmeraturai bo'lgan qora jismning chastotadagi intensivligi quyidagicha ifodalanadi: Bv(T (v, T) 2hvP 1 (4.14) -1bu erda h=6.63 x 10 -34 Dj• s=Plank doimiysi, c=3 x 10 8 m s-l =yorug lik tezligi, k= 1,38 x 10-23 Dj • Bolsman doimiysi. : Itensiflikning ta'rifidan, ning o'lchash birligi kelib chiqadi: m-2 Gs-l sterad-l Qora jim nurlanishini yopiq bo'shliqda hosil qilish mumkin, uning devorlari tushayotgan (va bo'shliqdan chiqaytgan) barcha nurlanishni to'liq yutishi kerak. Botshliqning devorlari va nurlanish otzaro muvozanatda bo'ladi, ikkalasi bir hil xaroratga ega va devorlar yutgan energiyaning barchasini nurlaydi. Nurlanish energiyasi doimo devor atomlarining issiqlik energiyasiga va undan qayta nurlanishga aylangani uchun, qora . jismning nurlanishi yana issiqlik nurlanishi deyiladi. Plank qonuni (4.14) bilan belgilanadigan qora jism spektri uzliksizdiL Bu haqiqiy bo'ladi agarda nurlovchi jismning o'lchami asosiy to'lqin uzunligiga nisbatan juda katta bo'lsa. Bo'shliq holatida buni bo'shliqda qamalgan turg'un to'lqinlar nurlanishi sifatida qarab, tushuntirsa bo'ladi. Totlqin uzunliklar bo'shliq o'lchamiga nisbatan qancha kichik bo'lsa, turli totlqin uzunliklarning soni shuncha ko'p botladi. Qattiq jismlarning spektrlari uzliksiz bo'lishini yuqorida aytib ottganmiz; qo'p hollarda bunday spektrlar Plank qonuni bilan : juda yahshi ifodalanadi (approksimatsiyalanadi t v=c/Â (4.17) va funksiyalari shunday ifodalanadiki, ularning biri yordamida to'liq intensivlikni topish mumkin botladi: B Bvdv=J Bid* Ushbu integrallarning birinchisidan foydalangan holda to'liq intensivlikni topib ko'ramiz: Download 469.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|