Reja: Kimyoviy reaksiya
Download 20.13 Kb.
|
Kimyoviy reaksiya tezligi va kimyoviy kinetika.
|
MAVZU:Kimyoviy reaksiya tezligi va kimyoviy kinetika. REJA: 1.Kimyoviy reaksiya . 2.Kimyovi reaksiya lar va tenglamalar. 3.Kimyoviy riaksiya tukimyoviy . Kimyoviy riaksiyaning kimyoviy belgilari va formulalari vositasida shartli ravishda yozilishi kimyoviy tenglamasi deyiladi. Riaksiyaning kimyoviy tenglamasiga qarab,qanday moddalar riaksiyaga kirishishi va qandaylari hosil bo’lishi haqida fikr yuritish mumkin.Riaksiyalarning tenglamalarini tuzishda quyidagicha ish yuritiladi: Tenglamaning chap qismida riaksiyaga kirishadigan moddalarning formulalari yoziladi, so’ngra stelka qo’yiladi. Bunda oddiy gazsimon moddalarning molekulalari deyarli doimo ikki atomdan tarkib topishi (O2, H2, Cl2, va h.k)yodda tutish lozim. Mg + O2 → P + O2 → 2.O’ng qismiga (strelkadan keyin )riaksiya natijasida hosil bo’ladigan moddalarning formulalari yoziladi: 2Mg + O2 → 2MgO 4P + 10O2 2P2O5 3.Riaksiya tenglamasi moddalar massasining saqlanish qonuni asosida tuziladi, ya’ni o’ng va chap qismlaridagi atomlar soni bir hil bo’lishi kerak.bunga erishish uchun moddalarning formulalari oldidagi koyfitsietlr qo’yiladi. Riaksiya tenglamasini, masaln suvning parchalanish riaksiyasi tenglamasini tuzish uchun chap tomonga riaksiya uchun olingan moddalrning(agar ular bir nechta bo’lsa, olingan barcha moddalarning ),o’ng tomonga esa riaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalarning formulalarini yozamiz.Boshlng’ich moddalrning formulalarini ham, hosil bo’lgan moddalarning formulalarini ham “+,, ishora bilan o’zaro qo’shib yozamiz. Suv → vodorod + kislorod H2O → H2 + O2 Li2O +2 H2O → 2LiOH. 2MgO→2Mg + O2 Kimyoviy riaksiya tirki alomatlarga qarab turlari.Boshlang’ich va ohirgi moddalar soning o’zgarishiga qarab riaksiyalar quyidagi turlarga bo’linadi.Birikish ,o’rin olish , almashinish riaksiyalari. Birikish riaksiyalar.Riaksiya natijasida ikkita yoki bir nechta moddalardan bitta yangi modda hosil bo’ladigan riaksiyalar birikish riaksiyalari deyiladi. Masalan sulfat angidiridning suv bilan o’zaro tasiri: SO3 + H2O →H2SO4 yoki oddi moddalardan kalsiy oksidi: 2Ca +O2 →2CaO 2Na +Cl2→2NaCl 2Na +H2→2NaH Ajralish reaksiyalari:Reaksiya natijasida bitta moddadan bir necha yangi moddalar hosil bo’lsa bunday reaksiyalar ajralish reaksiyasi deyiladi.Masalan berelle tuzini ajralishi; 4KClO3→KCl+3KClO4 Cu2CH2O5→2CuO +H2O +Co2 O’rin olish reaksiyasi:Oddi va murakkab moddalar o’zaro ta’sirlashib natijada oddiy modda atomlari murakkab modda elementlaridan birining o’rnini olsa bunday reaksiya O’rin olish riaksyasi deyiladi.Masalan kumush nitratda kumushning o’rnini rux olishi. 2AgNO3+ Zn→Zn(NO3)2 +2Ag 2Na Br +Cl2→Br2 +2NaCl Almashinish reaksiyasi.Ikkita modda o’zining tarkibiy qismi bilan almashinib ikkita yangi modda hosil qiladigan reaksiyalar almashinish reaksiyasi deyiladi. Masalan alyumini oksidining sulfat kislata bilan o’zaro tasiri. Al2O3 +3H2SO4→Al2(SO4)3 +3H2O CaCl2 + 2AgNO3 →2AgCl + Ca(No3)2 4P + 5O2 →2P2O5 FeO +CO →Fe+ CO2 CaCO3 +2HCl→CaCl2 +CO2 +H2O CaCO3→CaO +CO2 2Mg + CO2→2MgO +C Kimyoviy reaksiya ning tezligi asosan quyidagilarga bo’linadi; -reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga. -reaksiyada ishtirok etuvchi moddalarning konsentratsiyasiga. -temperaturga -katalizatorning ishtirok etilishiga -gazlarda bo’ladigan reaksiyalard- bosimga -qattiq moddalarning reaksiyalarida- maydalangan darajasiga -radiaktiv nur tasiriga H2 +F2→2HF H2 + Br2 →2HBr Reaksiya tezligining konsentratsiyaga bog’liqligi.A va B moddalar o’zaro kimyoviy reaksiyaga kirishsishi uchun ularning molekulari bir-biri blan to’qnashishi kerak. Kimyoviy reaksiya tezligi reaksiya kirishayotgan moddalar konsentratsiyasiga proporsianal va reaksiya tenglamasidagi modda formulasi oldidagi koeffitsiyaentiga konsentratsiyaga darajasiga qo’yiladi. N2 +3H2→ 2NH3 2 NaOH + H2SO4 →Na2SO4 +2H2O Download 20.13 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|