Reja: Kirish Apparat taʼminoti

Mavzu: Apparat qism unumdorligi muammolari
Reja:
Kirish

1. 
   Apparat taʼminoti
   
2. 
   Hisoblash tizimlarining apparat taʼminoti
   
3. 
   Apparat taʼminotini ishlab chiqish
   
4. 
   Apparat qism unumdorligi muammolari
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Apparat taʼminoti , apparat vositalari, kompyuter komponentlari, „temir“ (inglizcha: hardware) — tizim yoki tarmoqning bir qismi boʻlgan hisoblash qurilmasining elektron va mexanik qismlari, dasturiy taʼminot va maʼlumotlar (hisoblash tizimi saqlaydigan va qayta ishlaydigan maʼlumotlar) bundan mustasno. Apparat taʼminotiga quyidagilar kiradi: kompyuterlar va mantiqiy qurilmalar, tashqi qurilmalar va diagnostika apparatlari, quvvat uskunalari, batareyalar va akkumulyatorlar .
Apparat taʼminoti deganda kompyuter konfiguratsiyasini tashkil etuvchi qurilmalar tushuniladi.

Ichki va tashqi qurilmalarni ajratish mumkin. Alohida tugunlar va bloklar oʻrtasidagi oʻzaro muvofiqlashtirish apparat interfeyslari deb ataladigan apparat-mantiqiy qurilmalar yordamida amalga oshiriladi; apparat interfeyslari uchun standartlar protokollar deb ataladi. Shaxsiy kompyuter — universal texnik tizim boʻlib, uning konfiguratsiyasini kerak boʻlganda oʻzgartirilish mumkin.

Kompyuter
Hisoblash tizimlarining apparat taʼminoti — bu kompyuterlar va kompyuterlar tarmoqlari ishlaydigan uskunaning umumlashtirilgan nomidir.
Apparat taʼminoti odatda quyidagilarni oʻz ichiga oladi:

• 
  markaziy protsessor (protsessorlar)
  
• 
  operativ hotira
  
• 
  tizim mantigʻi
  
• 
  periferiya qurilmalari
  
• 
  tarmoq uskunasi
  

Apparat taʼminoti tomonidan bajariladigan baʼzi vazifalar dasturiy emulyatsiya yordamida qisman yoki toʻliq bajarilishi mumkin, masalan, shaxsiy kompyuterlarda koʻpincha aloqa protokollarining dasturiy taʼminoti, modemlar, 3D tasvirni koʻrsatish funktsiyalarining dasturiy emulyatsiyasi qoʻllaniladi. Odatda, bajariladigan vazifani apparatdan dasturiy taʼminotga oʻtkazish apparatning narxini pasaytiradi, lekin markaziy protsessor yuklamasini oshiradi. Agar protsessorga maʼlum turdagi vazifalar yuklangan boʻlsa, unumdorlikni oshirish uchun teskari operatsiya amalga oshiriladi: algoritmning bir qismi apparatda amalga oshiriladi, bu protsessorning algoritmni bajarishdagi ishtirokini kamaytiradi.
Dasturiy taʼminotda amalga oshirilishi mumkin boʻlgan algoritmlarni apparat taʼminotiga misollar:
3D grafika
DMA — IDE qurilmalarining ishlash tartibi
FIFO — COM portlari uchun bufer
Kompyuter oʻyinlarida ob’ektlarning harakatini hisoblash uchun jismoniy protsessor
Operatsiyalarini tezlashtiradigan matematik protsessor (zamonaviy protsessorlarga oʻrnatilgan)
Fayrvol (xavfsizlik devori) funktsiyalari
Shaxsiy kompyuter
Shaxsiy kompyuterning tizim bloki ichida
Oddiy shaxsiy kompyuter shassi va tashqi qurilmalardan tashkil topgan tizim blokidan iborat.
Tizim blokiga quyidagilar kiradi:
Ona (asosiy) plata, unga ulangan yoki oʻrnatilgan quyidagi uskunalar bilan:
Chipset — bu oʻzaro bogʻlangan chiplar toʻplami boʻlib, ularning mantigʻi asosan kompyuterning boshqa elementlari qanday ekanligini aniqlaydi.
markaziy protsessor
BIOS — bu ona plataning doimiy saqlovchi qurilmasidagi dasturiy taʼminot.
zamonaviy kompyuterning asosiy issiqlik tarqatuvchi elementi sifatida protsessor sovutish kuleri.
operativ hotira va kesh
shinalarni kengaytirish slotlari — PCI, PCI-E, USB, FireWire, AGP (eskirgan), ISA (eskirgan), EISA (eskirgan)
saqlash — qurilmalarining kontrollerlari: IDE, SCSI, SATA, SAS yoki toʻgʻridan-toʻgʻri ona platada (oʻrnatilgan) yoki kengaytirish platalarida joylashgan boshqa turlar.
monitorga signal uzatuvchi video kontroller (oʻrnatilgan yoki alohida plata sifatida).
ovoz kontrolleri
tarmoq interfeysi (tarmoq platasi)
quvvat bloki
sovutish tizimi — yuqori issiqlik tarqatuvchi (video kartalar, hisoblash protsessorlari) bloklarni oʻrnatishda talab qilinadigan, qoʻshimcha sovutish elementlari (ventilyatorlar, mexanik elementlar, suvli sovutish tizimining qismlari).
Ona (asosiy) plata
Kabel halqalari, signal va quvvat yordamida ona plataga kontrollerlar orqali tizim blokidagi mumkin boʻlgan elementlar ulanadi:

qattiq disk (ular bir nechta boʻlishi mumkin, ular RAID-massiviga birlashtirilishi mumkin)

SSD
floppy (egiluvchan) disk saqlovchi
CD-ROM tipidagi optik saqlovchi va boshqa qurilmalar.
Bundan tashqari, kompyuter apparat taʼminotiga shuningdek tashqi (tizim blokiga nisbatan) komponentlar, yaʼni turli xil kombinatsiyalardagi periferik qurilmalar kiradi:
Kiritish qurilmalari
klaviatura
sichqoncha, trekbol yoki tachpad
grafik planshet
joystik
skaner
mikrofon
chiqarish qurilmalari
monitor
kolonkalar/naushniklar
printer yoki plotter kabi chop etish qurilmalari
aloqa uchun turli modemlar va tarmoq uskunalari ishlatiladi: marshrutizator, tarmoq kommutatori, simsiz kirish nuqtasi.
virtual haqiqat texnologiyalari uchun kiritish-chiqarish qurilmalari.
Arxitektura
Kompyuterning apparat taʼminoti arxitekturasi deganda kompyuterning ichki komponentlari va unga ulangan kiritish qurilmalari (masalan, kompyuter sichqonchasi va klaviaturasi) va chiqarish qurilmalari (monitor) tushuniladi. Kompyuterning ichki komponentlari birgalikda shina orqali ulangan hisoblash va boshqarish qurilmasini ifodalaydi. Eng keng tarqalganlari bu — protsessor, operativ hotira va qattiq diskdir. Shina alohida komponentlarni murakkab tizimga ulaydi, chunki shinasiz bir-biridan farq qiluvchi qismlar ishlay olmaydi. Protsessor yoki markaziy protsessor kompyuterning asosiy tezligini aniqlaydi. Protsessor tezligiga va protsessorning oʻz quvvatiga talablar doimiy ravishda oshib bormoqda, chunki texnologiyaga qoʻyiladigan talablar ham oʻsib bormoqda. Keyinchalik kompyuterga oʻrnatiladigan dasturiy taʼminot tobora koʻproq protsessor quvvatini talab qiladi.
Arxitektura atamasi butun tizimni loyihalashni anglatadi, chunki jarayonning uzluksiz ishlashini taʼminlash uchun alohida komponentlar bir-biri bilan muvofiqlashtirilgan boʻlishi kerak. Aks holda, bu kelajakda kompyuter muammolariga olib keladi. Agar element boshqa komponentlar bilan mos kelmasa, ulardan toʻliq faydalanish imkoniyati boʻlmaydi. Korpusni yigʻishda protsessor, operativ xotira yoki shina kabi alohida qurilish bloklari bitta blokni tashkil qilishi kerak. Aks holda, protsessorga ulangan dasturiy taʼminot oʻz vazifalarini toʻliq bajara olmaydi va kompyuter bilan ishlash murakkablashadi.
Apparat taʼminotini ishlab chiqish
Apparat taʼminotini ishlab chiqish — turli xil hisoblash jarayonlarini amalga oshiradigan, elektronika va mexanik tizimlar elementlarini yaratish va optimallashtirishni oʻz ichiga olgan kompleks ishdir. Ushbu elementlar va obʻektlar oʻrtasidagi aloqa odatda apparat interfeysi orqali amalga oshiriladi.
Apparat vositalarini ishlab chiqish odatda quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi : 1. apparat elementlarining sxemalarini ishlab chiqish; 2. apparat elementlarini amalga oshirish (bosma plata yoki ularning kombinatsiyasi shaklida); 3. apparat elementlarini laboratoriya sharoitida sinovdan oʻtkazish; 4. tizimni integratsiya qilish; 5. apparat vositalarini real sharoitlarda sinovdan oʻtkazish.
Apparat taʼminotini ishlab chiqish jarayonining birinchi bosqichi eng muhimi hisoblanadi, chunki uskunani toʻgʻri loyihalashtirish nafaqat loyiha byudjetini qisqartiradi, balki bir qator mumkin boʻlgan buzilishlar va toʻxtab qolishlarning oldini oladi.
Dasturiy taʼminotni ishlab chiqish bilan bogʻliq oʻxshashliklar koʻrinib turibdi:
Model
Foydalanuvchilar mahsulotlar bilan turli yoʻllar bilan oʻzaro aloqada boʻlishadi, mahsulotlar boshqa mahsulotlar bilan oʻzaro bogʻlangan boʻladi va mahsulotlar kiritilgan maʼlumotlarni hisobga olgan holda, chiquvchi maʼlumotlarni ishlab chiqaradi .
Talablar
Unda funktsional (foydalanuvchiga qaratilgan) va funktsional boʻlmagan (foydalanuvchiga qaratilmagan) talablar mavjud.
Murakkabligi
Mahsulot spetsifikatsiyalarining har qanday taqdimoti har doim daraxt koʻrinishidagi tuzililmaga olib keladi, chunki asosiy xususiyatlar kichikroqlarga boʻlinadi.
Apparat qism unumdorligi muammolari kompyuterlarda, smartfonlarda, elektron qurilmalarda yoki boshqa moddalarda paydo bo‘ladi. Ular kabi qurilmalar orqali foydalanuvchilar o‘rtasida keng tarqalgan muammolar mavjud.
Keling, bir nechta apparat qism unumdorligi muammolarini ko‘rib chiqaylik:
1. Isitish muammolari: Qurilmaning isitish qilib yengilishi yoki isitishning normaga mos ravishda qabul qilinishi. Bu muammolar temperaturaga o‘xshash holatlarda paydo bo‘lishi mumkin va qurilma isitib chiqqanda, isitishning chuqur tajriba qilinadigan qismini ochib berishi mumkin.
2. Quvvat masalalari: Elektr qurilmalarda, quvvatdan foydalanishga oid muammolar bo‘lishi mumkin. Bu muammo quvvat iste’molchisi yoki uning interfeyslarida, qurilma qismlarida yoki ta’minotida bo‘ladi.
3. Qurilma yengilishi: Elektron qurilmalarda, qurilma yengilishi yoki zaryadining to‘ldirilishi muammolari bo‘lishi mumkin. Bu nuqtada, batareya yoki boshqa ta’minot muammolarining uzoq muddatda energiya saqlash imkoniyati kam bo‘lishi mumkin.
4. Qurilma qurilmalari: Boshqa muammolar o‘rin olganida, mekhanik qurilma qurilmalari yoki ba’zi elektron qurilma qurilmalari, masalan, klaviatura yoki maus korpusidagi ishlov berish muammolari paydo bo‘lishi mumkin.
5. Tezlik va ishlash masalalari: Tezlik masalalari, qurilma bo‘yicha amalga oshirish, dasturlarni ishlatish yoki interfeyslar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bunday muammolar kompyuterlar, smartfonlar yoki boshqa qurilmalarda muhim bo‘lishi mumkin.
Muammolar mavjud qurilmaga qarab o‘zgaruvchilik ko‘rsatadi va ularga ta‘mir qilishda ko‘mak ko‘rsatish uchun professional yordamga ega bo‘lish muhimdir.
6. Internet ulanish muammolari: Boshqa bir muammo, kompyuterlarda yoki smartfonlarda internet ulanish muammolarini o‘z ichiga oladi. Bu tarz muammolar, wi-fi ulanishida bo‘lishi mumkin, router yoki modemandagi muammo yoki internet provayderi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
7. O'yin ustida muammolar: O'yin kompyuterlarda va konsollarda uzoq vaqt o‘tkazish uchun o'rtacha bo'lgan muammolar. Bu muammolar, qurilma ishlab chiqarilgan loyiha va uzoq muddatli ishlab chiqarilgan o'yinlarda paydo bo'ladi.
8. Funksional muammolar: Qurilma xususiyatlari yoki interfeyslardagi muammo, smartfonlarda dasturlarni ishlatish, kompyuterlarda ayrim dasturlar va funktsiyalarning ishlashiga ta'sir ko'rsatishi mumkin.
9. Kamera va sensor muammolari: Smartfonlar yoki boshqa qurilmalardagi kamera yoki sensor muammolari, masalan, joynab sensorlari yoki pechki, qurilmaning ma'lum bir qismida ishlamaydigan yoki noto'g'ri ishlov berish muammolari.
10. Korpus muammolari: Qurilmaning fizikaviy ko'rinishi yoki qurilma korpusidagi muammo, masalan, to'g'ri to'g'ri moslashuv yoki kirish joylaridagi muammo, ba'zi foydalanuvchilarga zarar keltiradigan qo'llanmalar yoki tasniflash muammolarini o'z ichiga oladi.
Har bir apparatning o‘zining maxsus muammolari mavjud bo‘lishi mumkin va ulardan kelajakda foydalanuvchilar o‘rtasida yuqori sifatli ta‘minot yaratish uchun ishlab chiqaruvchilar, mutaxassislar va ta'minotchilar ishlashlari kerak. Bu muammolarni identifikatsiya qilish va yechish uchun ta‘mir va texnikaviy yordamga ega bo‘lish muhimdir.
Bazarda har bir qurilma, dasturiy ta’minot, foydalanuvchi qo‘llanmasi yoki boshqa elektron qurilma yoki modda bo‘yicha muammolar bo‘lishi mumkin. Ularning yechilishi va muammoni aniqlash uchun quyidagi muammotlar hamda ularga yechim topishda yordam kerak bo‘lishi mumkin:
1. Dasturiy muammolar: Dasturlar bo‘yicha muammolar, dastur qurilmagan yoki dasturda noto‘g‘ri ishlov berish muammolari ko‘rsatadi. Bu muammolar, dasturiy tuzilmalarda, interfeyslarda, yoki o‘rnatilgan dasturlarda bo‘lishi mumkin. Bunday muammolar o‘rnatilgan dastur to‘g‘risidagi yangilanishlar, yangi versiyalarda maslahatlar yoki dastur to‘g‘risida ma‘lumotlarga ega bo‘lish mumkin.
2. O‘rnatish muammolari: Qurilma o‘rnatish muammolari, o‘rnatish protsessida, driverlar, foydalanuvchi interfeyslarini yoki asosiy ta’minotni o‘rnatishda muammolarni o‘z ichiga oladi.
3. Internet va ulanish muammolari: Ularning paydo bo‘lishi mumkin. Ularni tuzatish, ulanish sozlash yoki modemsiz internetga ulanish muammolari bu qatorga kiradi.
4. Yadro (CPU) muammolari: Qurilma asosiy qismlaridagi qurilma unumdorligi yoki kompyuterning ishchi jarayonlariga aloqador bo‘lishi mumkin.
5. Pamiyat muammolari: RAM yoki jadval pamiyatining noto‘g‘ri ishlov berishi, pamiyat bo‘yicha muammolar yoki qurilma uchun yozilgan ma‘lumotlarni saqlashda muammo bo‘lishi mumkin.
Bu muammolar foydalanuvchilar uchun diqqatga sazovor bo‘lib qolishi mumkin va ularga yechish uchun qurilmalarini tekshirish, ta‘mir qilish yoki professional yordam olish kerak bo‘lishi mumkin. Muammolarni yechish uchun tez-tez ta'mirlash, yangilash yoki yordam so'ralish muhimdir.
Ma'lumot topishda yana bir necha muammolar mavjud bo'lishi mumkin:
1. Ma'lumot xotirasi muammolari: Bu muammolar qurilma xotira qismini yoki xotira diskini yoki uning yozilgan yoki o'qilgan ma'lumotlarini saqlashda muammo bo'lishi mumkin. Bad disk yoki xotira qismining to'ldirilishi, yozish xavfi yoki uning xavfi bilan bog'liq muammolar ko'rsatadi.
2. Tarjima muammolari: Tarjima dasturlarida yoki online xizmatlarda tarjima xizmatlarini bajarishda yoki ma'lumotlarni boshqa tillarga o'girishda muammo bo'lishi mumkin.
3. Hafiza keshlash va muhit muammolari: Bunday muammolar, brauzerlarda, dasturlarda yoki operatsion tizimlarda saqlangan ma'lumotlarni to'g'ri keshlash va o'chirishda bo'lishi mumkin.
4. Maxfiylik va xavfsizlik muammolari: Maxfiylik, sirli ma'lumotlarni saqlash va foydalanishda muammo bo'lishi mumkin. Xavfsizlik muammolari, viruslar, keng tarqalgan dasturlar yoki xavfsizlik ta'minotining noto'g'ri sozlashlari bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
5. Ma'lumotlar o'chirish yoki yo'qotish muammolari: Qurilma ma'lumotlarni tozalashda yoki ma'lumotni to'liq yo'qotishda muammo bo'lishi mumkin.
Bu muammolar foydalanuvchilar uchun muhim bo'lishi mumkin va ulardan kelajakda foydalanuvchilar o'rtasida yuqori sifatli ta'minot yaratish uchun ishlab chiqaruvchilar, mutaxassislar va ta'minotchilar ishlashlari kerak. Bu muammolarni identifikatsiya qilish va yechish uchun ta'mirlash, yangilash yoki yordam so'ralish muhimdir.

Xulosa
Ma'lumot topishda muammolar amaliy elektron qurilmalarda, dasturlarda yoki kompyuterlarda uzoq muddatli foydalanuvchilar uchun ko'p tarqalgan masalalardir. Bu muammolar tez-tez dasturiy, dona xavfsizligi, tariflarda, yadro amaliyotlarida, ma'lumot xotirasida yoki qurilmalar va ularning sozlamalari bilan bog'liq bo'ladi.
Muammolar o'zgaruvchan bo'lib, qurilma turiga, ta'minotiga, dasturiy ta'minotiga, va ko'p boshqa xususiyatlariga bog'liq bo'ladi. Ularni yechish uchun quyidagi yo'llar ishlatilishi mumkin:
Tekshirish va ta'mirlash: Xavfli yoki noto'g'ri ishlovchi dasturlar, yadro va dona xavfsizligi, diskning xavfi, internet xavfi va boshqa muammolar tekshirilishi kerak bo'ladi.
Dasturiy yangilanishlar: Dasturlar, operatsion tizimlar yoki brauzerlar uchun yangi yangilanishlar o'rnatilishi yoki yangilanishlarni amalga oshirish orqali muammolarni yechish mumkin.
Yordam olish: Muammolarni o'zi yechishga qodir bo'lmasangiz, dasturchilarning yoki kompyuter tuzatuvchilarining yordamidan foydalanish juda muhimdir.
Yaxshi ta'minot va ko'rsatuvlar: Tez-tez muammolarni eng yaxshi yechish, dasturlar bilan foydalanish, dasturiy ta'minot va qurilmalar to'g'risida yaxshi bilimlarga ega bo'lish orqali amalga oshiriladi.
Bu muammolar xalqaro sifatda muhimdir, chunki ularga yechish, kompyuter va elektron qurilmalarni ishlatish va dasturlashda muhim bo'lgan ma'lumotlar, vaqtlarni tejam etish va foydalanuvchilar uchun qulaylikni oshirish uchun keng doira ogohlantiriladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   https://genderi.org/kompyuterni-tashkil-etilishi-kursining-mustaqil-ish-mavzulari.html
   
2. 
   https://uz.wikipedia.org/wiki/Apparat_taʼminoti
   
3. 
   https://lib.samtuit.uz/uploads/files/61b762576315a2.27833974.pdf
   
4. 
   https://www.researchgate.net/publication/340788512_Informatika_va_AT_Ma'ruzalar_matni_2-qism_2008_AAbdirashidov