Reja: Kirish I bob. Nevropsixologiya fanining ilmiy-nazariy tahlili

II.BOB BOYICHA XULOSA
Yuqorigi bob bo’yicha shularni xulosa qila olamanki, eksperimental neyropsixologiya - neyropsixologiyaning yo'nalishi bo'lib, uning vazifalari miyaning mahalliy lezyonlarida ruhiy jarayonning turli shakllarini eksperimental (shu jumladan instrumental) o'rganishni o'z ichiga oladi. Luriya kognitiv jarayonlarning (nutq, xotira, idrok, fikrlash), shuningdek, ixtiyoriy harakatlar va harakatlarning eksperimental neyropsixologiyasini ishlab chiqdi. A. R. Luriya bir necha o'n yilliklarini nutqning neyropsixologiyasini o'rganishga bag'ishladi. Natijada, u ko'plab afferent va efferent aloqalardan iborat murakkab, ammo yagona funktsional tizim sifatida nutq faoliyati g'oyasiga asoslangan afaziyalarning yangi tasnifini yaratdi. Neyropsixologiyaning metodologik asoslarini, u tomonidan mustaqil ilmiy fan sifatida qo'llaniladigan turli xil usullarni hisobga olgan holda, ularni ikki guruhga bo'lish mumkin. Birinchisi, asosiy nazariy bilimlarni olish usullari, ikkinchisi - neyropsixologlar tomonidan amaliyotda qo'llaniladigan usullarni o'z ichiga oladi.
Birinchi guruhga kelsak, quyidagilar mavjud:

• 
  qiyosiy anatomik tadqiqot usuli;
  
• 
  tirnash xususiyati usuli;
  
• 
  yo'q qilish usuli.
  

Kognitiv jarayonlarni o'lchash uchun eng keng tarqalgan usullardan biri: Monreal Kognitiv Baholash (MoCA) testi. So'zlarning qisqa ro'yxatini yodlash, hayvonning rasmini aniqlash va shakl yoki ob'ektning chizilgan nusxasini o'z ichiga olgan 10-15 daqiqalik test hisoblanadi.


Xulosa
Neyropsixologiya bu- psixologiyaning tarmog'i bo'lib insonning bilish jarayonlari va xulq-atvori qanday qilib miya hamda nerv sistemasi bilan bog'liqligini o'rganadi hamda shug'ullanadi.Psixologiyaning ushbu sohasi mutaxassislari ko'pincha miya shikastlanishlari yoki kasalliklari kognitiv va xatti-harakatlarga qanday ta'sir qilishiga e'tibor berishadi. Neyropsixologiyaning asosiy maqsadi- miyaning xatti-harakat va ruhiy jarayonlarni, jumladan, his-tuyg'ular, idrok va ongni qanday ishlab chiqarishi va boshqarishini tushunishdir. Bu maqsadga biologik va xulq-atvor sohalarini bog'lash uchun ob'ektiv choralar yordamida sog'lom va shikastlangan miya tizimlarini o'rganish orqali erishiladi. Ushbu fan miyaning strukturaviy va funktsional tuzilishi va sub’ektning xatti-harakatlari o’rtasidagi munosabatni o’rganadi. Neyropsixologiya bo'yicha juda ham ko'p va aniq tadqiqotlar Luriya tomonidan o'tkazilgan.
Neyropsixologlarning amaliy faoliyatida A. R. Luriya tomonidan taklif qilingan sindromli tahlil usuli yoki boshqacha qilib aytganda, "Luryev usullarining batareyasi" qo'llaniladi. A. R. Luria batareyaga birlashtirilgan bir qator testlarni tanladi, bu sizga barcha asosiy HMF holatini (ularning parametrlari bo'yicha) baholash imkonini beradi. Ushbu usullar ushbu parametrlarni ta'minlaydigan barcha miya tuzilmalariga qaratilgan bo'lib, bu miyaning shikastlanish sohasini aniqlashga imkon beradi. Vazifalarning murakkabligini va ularni taqdim etish tezligini o'zgartirish buzilishning nozik shakllarini katta aniqlik bilan aniqlashga imkon beradi. Taklif etilayotgan usul disfunktsiyalarni tahlil qilish va nuqsonni sifatli tahlil qilishda tizimli yondashuvga asoslanadi va turli xil kognitiv jarayonlar, ixtiyoriy harakatlar va harakatlarga qaratilgan maxsus testlar to'plandi. Ushbu usullar klinik neyropsixologik diagnostikaning asosiy vositasi bo'lib, bemorning turli kognitiv jarayonlari va shaxsiy xususiyatlarini - nutq, fikrlash, yozish va hisoblash, xotirani o'rganishga qaratilgan. Neyropsixologik usullarni qo'llashning alohida sohasi maktabda moslashuv muammosidir. Sindromik tahlil usulidan foydalanib, o'rganishda qiyinchiliklar bo'lgan bolalarda miya disfunktsiyasining mavjudligi yoki yo'qligini aniqlash, bu qiyinchiliklarning asosiy mexanizmlarini aniqlash va ularning paydo bo'lishini aniqlagan asosiy nuqsonni tushunish mumkin. Olimlar tomonidan o’tkazilgan metodikalar hamda ular qilgan tahlillarni nazariy jihatdan o’rganib chiqdim.