Reja: kirish I. Bob. Psixologik adabiyotlarni ko'rish xotira muammosi haqida

Kurs ishining maqsadi - inson xotirasini kognitiv jarayon sifatida o'rganish.
Kurs ishining vazifasi: Biz o'z oldimizga qo'ygan asosiy vazifalar:

• 
  xotira muammolarini rivojlantirishning asosiy ilmiy yondashuvlari va yo'nalishlarini tahlil qilish;
  
• 
  psixologiya sohasidagi mashhur olimlarning xotira muammolari haqidagi fikrlarini o‘rganish;
  
• 
  zamonaviy sharoitda aniqlangan xotiraning asosiy jarayonlarini ko'rib chiqish va uning asosiy turlarini tavsiflash;
  
• 
  xotirani o'rganishning asosiy usullarini, uning alohida jarayonlarini o'rganish, ma'lum usullarni tavsiflash.
  

Kurs ishining ob’yekti: - shaxsning xotirasi. Tadqiqot predmeti psixologik tadqiqotlarda xotira muammosi, xotiraning asosiy jarayonlari va turlari, uni o'rganishning asosiy usullari.
Kurs ishining metodi : umumiy psixologiyaning nazariy qoidalari, xotiraning turli nazariyalari (assotsiativ, , biolagik, ijtimoiy-genetik)nazariy jixatdan o’rgandik.
Kurs ishining nazariy ahamiyati hundan iboratki, mavzuni taxlil qilish natijasidaishlab chiqilgan hulosa va tavsiyalar umumiy psixologiya fanini nazariy bilimlar bilan boyitad
Kurs ishining amaliy ahamiyati. shundaki kurs ishi natijalaridan olingan malumotlardan amaliyotchi psixolog mutaxasisslar o‘z faoliyatlarida foydalanishlari mumkin
Kurs ishining tuzilishi 2 bob, 6 poragrif, xulosa, tavsiyalar, foidalanilgan adabiyotlar ro'yxatidan iborat





I BOB PSIXOLOGIK ADABIYOTLARNI KO'RISH XOTIRA MUAMMOSI HAQIDA
1.1. Asosiy ilmiy yo`nalishlarning xarakteristikalarixotira muammolarini rivojlantirishda
Xotira sohasidagi zamonaviy tadqiqotlar uni turli nuqtai nazardan va turli yondashuvlar asosida tahlil qiladi. Xotiraning eng keng tarqalgan assotsiativ nazariyalari. Bu nazariyalarga ko'ra, narsa va hodisalar bir-biridan ajralgan holda emas, balki bir-biri bilan bog'langan holda muhrlanadi va ko'paytiriladi, mashhur olim I.M. Sechenov "guruhlarda yoki qatorlarda". Ulardan ba'zilarining takror ishlab chiqarilishi boshqalarini ko'paytirishga olib keladi, bu narsa ob'ektlar va hodisalarning real ob'ektiv aloqalari bilan belgilanadi. Ularning ta'siri ostida miya yarim korteksida vaqtinchalik bog'lanishlar paydo bo'ladi, ular yodlash va ko'payish uchun fiziologik asos bo'lib xizmat qiladi. Psixologiya fanida bunday bog`lanishlar assotsiatsiya sifatida qaralgan. Assotsiatsiyalarning ba'zilari ob'ektlar va hodisalarning fazoviy-vaqtinchalik aks ettirilishining aksidir (qo'shnilik bo'yicha uyushmalar deb ataladi), boshqalari ularning o'xshashligini (o'xshashlik bo'yicha assotsiatsiyalar), boshqalari ularning qarama-qarshiligini aks ettiradi (aksinchalik bo'yicha assotsiatsiyalar), to'rtinchisi sabab munosabatlarini (sabab bo'yicha assotsiatsiyalar) aks ettiradi. Assotsiatsiyalar tamoyilining chinakam ilmiy asoslanishini I.M. Sechenov va I.P. Pavlov. I.P.ning so'zlariga ko'ra. Pavlovning fikricha, assotsiatsiyalar ikki yoki undan ortiq stimulning bir vaqtning o'zida yoki ketma-ket ta'siri natijasida yuzaga keladigan vaqtinchalik bog'lanishdan boshqa narsa emas.
Neyron va biokimyoviy nazariyalar doirasida xotirani o'rganish. Xotira asosidagi fiziologik jarayonlar haqidagi eng keng tarqalgan gipoteza D.O gipotezasi edi. Hebb (1949). Uning gipotezasi ikkita xotira jarayoniga asoslangan edi - qisqa muddatli va uzoq muddatli. Qisqa muddatli xotira jarayonining mexanizmi neyronlarning yopiq zanjirlarida elektr impuls faolligining aks-sadosi (aylanishi) ekanligi taxmin qilingan. Uzoq muddatli saqlash sinaptik o'tkazuvchanlikning barqaror morfofunksional o'zgarishlariga asoslangan. Shuning uchun xotira bir xil sinapslar orqali nerv impulslarining takroriy o'tishi bilan rivojlanadigan konsolidatsiya jarayoni orqali qisqa muddatli shakldan uzoq muddatli shaklga o'tadi. Shunday qilib, qisqa jarayon
1964 yilda G.Xiden xotira jarayonlarida RNKning roli haqida farazni ilgari surdi. DNK har bir organizm uchun genetik xotirani o'z ichiga olganligi sababli, u yoki RNK orttirilgan tajribani ham uzatishi mumkin deb taxmin qilish mantiqan to'g'ri edi. RNK molekulasi tomonidan olib boriladigan oqsil sintezi bo'yicha ko'rsatmalar molekula magistraliga biriktirilgan organik asoslarning ma'lum bir ketma-ketligida joylashgan; aynan shu asoslar oqsil sintezi uchun shablon bo'lib xizmat qiladi. Turli xil ketma-ketlik turli xil oqsillarning sinteziga olib keladi. Bu ketma-ketlik mashg'ulot davomida to'plangan tajriba natijasida ham o'zgaradi deb taxmin qilish mumkin. Hozirda o'rganish RNKga ta'sir qilishi isbotlangan.
Xotirani o'rganishning yana bir guruhi ijtimoiy-genetikdir. Shunday qilib, P. Janet o'zining "Xotira evolyutsiyasi va vaqt tushunchasi" (1928) asarida xotiraning psixologik mexanizmlarini ko'rib chiqadi va bir qator genetik shakllarni aniqlaydi, ularning namoyon bo'lishi ijtimoiy jihatdan hamkorlik holati bilan bog'liq edi. Janet xotiraning kutish, izlash (dastlabki shakllar), saqlash, tayinlash (kechiktirilgan harakatlar), yoddan aytib berish, tasvirlash va hikoya qilish, o'ziga qayta aytib berish (inson xotirasining eng yuqori darajalari) kabi shakllarini ajratadi [11, 53-bet]. P. Janet ta'kidlagan xotira shakllarining har biri odamlarning muloqot va hamkorlik ehtiyojlaridan kelib chiqadi, aynan shu sharoitda u inson xotirasining paydo bo'lishi va rivojlanishida markaziy rol o'ynaydi, uning fikricha, bu zarur. faqat ijtimoiy shaxs uchun.
Xotiraning ijtimoiy nazariyasi sovet psixologlari tomonidan qabul qilingan. Xotiraning ijtimoiy tabiati g'oyasi L.S. asarlarida yanada rivojlangan. Vygodskiy va A.R. Luriya. 1930 yilda ushbu olimlar "Xulq-atvor tarixi bo'yicha etyudlar" asarini nashr etdilar, unda mualliflar arxaik xotira evolyutsiyasini tahlil qildilar va xotiraning filogenezi va ontogenezi haqidagi ma'lumotlarni taqqosladilar. Vygodskiy va Luriya ibtidoiy odam xotirasining bunday xususiyatlarini ko'rsatadi: uning g'ayrioddiy so'zma-so'zligi, fotografikligi, murakkab tabiati va boshqalar. Biroq, mualliflar arxaik odam xotiradan foydalanadi, lekin unda hukmronlik qilmaydi, ibtidoiy xotira o'z-o'zidan paydo bo'ladi va boshqarib bo'lmaydi, degan umumiy xulosalar qildi. . Shuningdek, olimlar uning faoliyatidagi tub o'zgarishlarni belgilovchi eng muhim momentni aniqladilar [11, p. 125].
A.N. Leontyev o‘zining “Xotira rivojlanishi” (1931) kitobida xotiraning oliy shaklining tabiatini inson faoliyatining tarixiy rivojlanishi bilan bog‘liq holda tahlil qiladi. Olim xotira muammosiga naturalistik yondashishdan ogohlantiradi, uning aytishicha, yodlash malakalar mexanizmlarini shakllantiradigan bir xil jarayonlarga asoslanishi mumkin emas va yuqori xotiraning umumiy fiziologik tabiatiga havolalar tushuntirishda yordam bermaydi [5, p. 245]. Xotira muammolarini tahlil qilishning tarixiy an'analari va psixologiya fanida ushbu yo'nalish rivojlanishining ko'plab mashhur va qiziqarli nomlari va rivojlangan yo'nalishlari mavjud. V. Jeyms, Z. Freyd, A.R. kabi mashhur mahalliy va xorijiy olimlarning xotirasining tabiati va rivojlanishi haqidagi qarashlari qiziqarli va hanuzgacha dolzarbdir. Luriya, V.Ya. Laudis. Bu olimlarning ishlariga batafsilroq to‘xtalamiz.