Reja Kirish Nazariy qism
Download 0.84 Mb.
|
Uglevodlar. Sobirova.S
6CO2+6H2O = C6H12O6+6O2
Nafas olish jarayonida uglevodlarning oksidlanishi kuzatiladi: Cn(H2O)m+nO2=nCO2+mH2O+energiya 1 g uglevod to’liq oksidlanganda 17,6 kJ energiya ajralib chiqadi. Ajralib chiqayotgan energiyaning bir qismi issiqlik energiyasiga aylanadi. Tirik organizmlarda uglevodlar turli xil funksiyani bajaradi. Ular energiya zahrasi manbai bo’lib xizmat qiladi (o’simliklarda-kraxmal, tirik organizmlarda-glikogen). O’simlik organizmlarida uglevodlar hujayrahujayra membranasining asosini tashkil etradi. Uglevodlarning sinflanishi Uglevodlar organik birikmalarining eng katta sinfi bo’lib, ular gidroliz qilinganda, gidrolizga uchramasligiga qarab va gidrolizga uchrab kichkina molekulalarga bo’linishiga qarab ikki gruppaga bo’linadi. Uglevod Oddiy Murakkab Monosaxarislar Disaxaridlar Polisaxaridlar Dezoksiriboza – C5H10O4 saxaroza – C12H22O11 kraxmal - (C6H12O5)n Riboza – C5H10O5 maltoza – C12H22O11 selluloza - (C6H12O5)n Glyukoza– C6H12O6 sellobioza– C12H22O11 Fruktoza – C6H12O6 laktoza– C12H22O11 g alaktoza– C6H12O6 gidrolizlanmaydi gidrolizlanadi Uglevodlarning xususiyatlariUglevodlarning to'rtta asosiy vazifalari: energiya bilan ta'minlash, energiya to'plash, makromolekulalarni qurish va oqsillar va yog'larning parchalanishini oldini olish.Uglevodlar hazm qilish jarayonida oddiy shakarlarga bo'linadi. Ular ingichka ichak hujayralari tomonidan so'riladi va adenozin trifosfat (ATP) shaklida energiya olish uchun oksidlanadigan tanadagi barcha hujayralarga yetkaziladi. Har qanday vaqtda energiya ishlab chiqarishda ishlatilmaydigan shakar molekulalari glikogen va kraxmal kabi zaxira polimerlari tarkibida saqlanadi. Nukleotidlar, nuklein kislotalarning asosiy birliklari, tuzilishida glyukoza molekulalariga ega. Bir nechta muhim oqsillar uglevod molekulalari bilan bog'liq, masalan: ovulyatsiya jarayonida ishtirok etadigan follikulani stimulyatsiya qiluvchi gormon (FSH). Uglevodlar energiyaning asosiy manbai bo'lganligi sababli ularning tez degradatsiyasi boshqa biomolekulalarning energiya uchun parchalanishiga yo'l qo'ymaydi. Shunday qilib, shakar darajasi normal bo'lsa, oqsillar va lipidlar parchalanishdan saqlanadi. Ba'zi uglevodlar suvda eriydi, ular deyarli hamma uchun asosiy oziq-ovqat vazifasini bajaradi va bu molekulalarning oksidlanishi ko'pgina fotosintetik hujayralardagi energiya ishlab chiqarish yo'lidir. Erimaydigan uglevodlar birlashib, himoya vazifasini o'taydigan murakkab tuzilmalarni hosil qiladi. Masalan: tsellyuloza o'simlik hujayralari devorini gemitsellulozalar va pektin bilan birga hosil qiladi.Xitin qo'ziqorinlarning hujayra devorini va artropodlarning ekzoskeletini hosil qiladi. Shuningdek, peptidoglikan bakteriya va siyanobakteriyalarning hujayra devorini hosil qiladi. Hayvonlarning biriktiruvchi to'qima va suyak bo'g'imlari polisakkaridlardan iborat. Ko'pgina uglevodlar kovalent ravishda oqsillar yoki lipidlar bilan bog'lanib, yanada murakkab tuzilmalarni hosil qiladi, ular glikokonjugatlar deb nomlanadi. Ushbu komplekslar ushbu molekulalarning hujayra ichidagi joylashishini yoki metabolik taqdirini belgilaydigan teglar vazifasini bajaradi. Download 0.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling