Reja: Kirish Nazariy qism Xulosa Kirish

Label (etiketka) – formada matn yozuv yaratadi.
Button (Tugma) — eng ko‘p ishlatiladigan komponent. Ilovada matn yozuvli to‘rtburchak tugmalarni yaratish uchun xizmat qiladi.
ListBox (Ro‘yxat) — ro‘xatdan tanlash imkonini beruvchi to‘rtburchak maydon h osil qiladi.
Panel (Panel) — boshqa komponentalarni joylashtirish uchun bo‘sh soha hosil qila di. Uskunalar panelini yaratish uchun xizmat qiladi.
2.3 Ma‘lumotlar bazasi bilan ishlash (acces dasturi haqida)
Maʼlumotlar bazasi bilan ishlash, maʼlumotlar toʻplamini yaratish, saqlash, tahrirlash va oʻqishni oʻz ichiga olgan dasturlar jamiyatida koʻp qoʻllaniladi. Bu dasturlar orqali maʼlumotlar bazasidagi maʼlumotlarni boshqarish mumkin.
Microsoft Access esa maʼlumotlar bazasi tuzish va boshqa amallarni amalga oshirish uchun foydalaniladigan bir dastur hisoblanadi. Bu dastur orqali maʼlumotlar bazasini yaratish, saqlash, tahrirlash va oʻqish mumkin boʻlib, odatda kichik va oʻrtacha hajmdagi maʼlumotlar bazalari uchun ishlatiladi.
3.Loyiha qism
3.1 Loyiha ishlab chiqish bosqichi
Birinchi navbatda File->new->VCL Form aplication bo’limidan yangi Proyekt ochib kerakli faylga salab oldim.

3.1-rasm.
O’zimga kerakli Acces bazani alohida datamodule oynaga kerakli komponentalar bilan dasturga ulab oldim.

3.2-rasm.

Yana qo’shimcha 2ta oyna ochib ularni ham saqlab oldim. Form1 oynasiga o’tib barcha formlardan foydalanish huquqlarini olib, BitBtn1 va BitBtn2 lar bosilganda

Form2->Show();/Form6->Show();
Form1->Hide();
kabi kodlar orqali kerakli oynani ochib beradigan kod yozdim.

Form2 va Form6 oynalarning OnClose hodisasiga Form1ni ochish uchun kod yozdim. Form6 bo’lib qolishiga sabab o’rtadagi oynalarni o’chirib yuborganim uchun edi.

Form1->Show();

Form2->Hide();/Form6->Hide();

Endi ishni Form2 oynasida davom ettiraman. Oynaga Panel tashlab ‘Caption’ ni tozalab, Align xususiyatini alTop qildim. Panelga 3ta DBGrid tashlab ularni mos ravishda ADOTable1,2va 3ga DataSource xususiyati orqali bog’lab jadvallarni chiqarib olamiz. Mening bazamda ‘Fak’- fakultetlar uchun, ‘Guruh’-guruhlar uchun, ‘Malumot’-Talaba ma’lumotlari uchun, ‘Hisobot’-davomatlarni saqlash uchun jadvallarim bor.

Yana oynaga 4ta button, 7ta DBEdit va 3ta label tashlab ularni kerakli joylarga qo’yib chiqdim. DBEditlarni 3tasi talabalarni ma’lumotlarini ko’rish uchun datasourcega malumotSource ga ulab datafailed iga ism,familiya,sharif ga bog’laymiz. Bitta DBEditni datasource ga guruhSource ga uladim va guruhni aniqlash uchun ishlatdim. Shu 4tani visibale ni false qilib ko’rinmaydigan qilib oldim. Qolgan 3ta DBEditni esa hisobot jadvaliga ma’lumot uzatishda foydalandim. DBEdit1ni onChange xodisasiga
DBEdit5->Text = DBEdit1->Text + " " + DBEdit2->Text + " " + DBEdit3->Text;
DBEdit7->Text = DBEdit6->Text; shu kodni yozdim. Bu DBEdit5 da ism familiya va otasini ismi to’liq ko
Rinishini, DBEdit7da esa tanlangan talaba guruhi ko’rinishini taminlaydi.
Shunday qilib Form2 oynamni quyidagi ko’rinishga keltirdim.

3.4-rasm.

Endi buttonlarga kod yozish bilan davom ettiraman. Button1 ga yani ‘qatnashmadi’ tugmasiga

if(DBEdit5->Text.Length()>0 && DBEdit7->Text.Length()>0 && DBEdit4->Text.Length()>0){
dm->HisobotTable->Post();
ShowMessage("saqlandi");
Label1->Visible=false;
Label2->Visible=false;
DBEdit4->Visible=false;
DBEdit5->Visible=false;
DBEdit7->Visible=false;
Button2->Visible=true;
Button1->Visible=false;
Button3->Visible=true;
Button4->Visible=false;
}
else{
ShowMessage("Ma'lumotlar to'liq emas");
}

Shu kodni yozdim. Bu agar ma’lumotlar to’g’ri va to’liq kiritilgan bo’lsa tanlangan talabaga belgilangan sana bilan birga hisobot jadvalga saqlaydi. Yozilgan kodlarga mos ravishda label, DBEdit va buttonlarni berkitadi.

Button2 ‘Talabani tanlash’ tugmasiga
dm->HisobotTable->Insert();
Label1->Visible=true;
Label2->Visible=true;
DBEdit4->Visible=true;
DBEdit5->Visible=true;
DBEdit7->Visible=true;
Button2->Visible=false;
Button1->Visible=true;
Button3->Visible=false;
Button4->Visible=true;

Bu kodlar bizga talabani tanlash uchun DBEditlarni ko’rinadigan qilib beradi.

Button3 yani ‘saqlash’ tugmasiga yozilgan kod:

ShowMessage("Davomat olish yakunlandi.");
Form2->Close(); shu kodni yozdim. Bu kod davomat olishni yakunlab beradi va Form2 ni yopib beradi.

Oxirhi button4 yani ‘bekor qilish’ tugmasiga ham kerakli kodlarni yozib chiqdim.

dm->HisobotTable->Cancel();
Label1->Visible=false;
Label2->Visible=false;
DBEdit4->Visible=false;
DBEdit5->Visible=false;
DBEdit7->Visible=false;
Button2->Visible=true;
Button1->Visible=false;
Button3->Visible=true;
Button4->Visible=false;
Shu kodni yozdim. Bu kodlar ma’lumotlarni saqlamaydi, balki Yozilgan kodlarga mos ravishda label, DBEdit va buttonlarni berkitadi.