Reja Kristallografik nuqsonlar Boʻsh joy nuqsonlari Antizit nuqsonlari Chiziqli nuqsonlar


Download 93.24 Kb.
bet2/3
Sana06.11.2023
Hajmi93.24 Kb.
#1750894
1   2   3
Bog'liq
Kristal panchara uqsonlar

Antizit nuqsonlari tartiblangan qotishma yoki birikmada har xil turdagi atomlar oʻrin almashganda yuzaga keladi. Masalan, baʼzi qotishmalar muntazam tuzilishga ega boʻlib, unda har bir boshqa atom har xil turdagi; Misol uchun, A tipidagi atomlar kubik panjaraning burchaklarida, B tipidagi atomlar esa kublarning markazida joylashgan deb faraz qilaylik. Agar bitta kubning markazida A atomi boʻlsa, atom odatda B atomi egallagan joyda joylashgan va shuning uchun antizit nuqsoni hisoblanadi. Bu na boʻsh joy, na interstitsial, na nopoklik.

  • Topologik nuqsonlar kristalning oddiy kimyoviy bogʻlanish muhiti topologik jihatdan atrofdagilardan farq qiladigan hududlardir. Masalan, grafitning mukammal varagʻida (grafen) barcha atomlar oltita atomdan iborat halqalarda joylashgan. Agar varaqda halqadagi atomlar soni oltidan farq qiladigan mintaqalar boʻlsa, atomlarning umumiy soni bir xil boʻlib qolsa, topologik nuqson paydo boʻldi. Bunga misol qilib nanotubalardagi Tosh Uels nuqsoni boʻlib, u ikkita qoʻshni 5 aʼzoli va ikkita 7 aʼzoli atom halqalaridan iborat.



  • Misol tariqasida GaAs dan foydalangan holda qattiq birikmadagi nuqsonlarning sxematik tasviri.



    • Shuningdek, amorf qattiq moddalarda ham nuqsonlar boʻlishi mumkin. Tabiiyki, ularni aniqlash biroz qiyinchilik tugʻdiradi, lekin baʼzida ularning tabiatini oson tushunish mumkin. Masalan, ideal bogʻlangan amorf kremniy dioksidda barcha Si atomlari O atomlari bilan 4 ta, barcha O atomlari esa Si atomi bilan 2 ta bogʻga ega. Shunday qilib, masalan, faqat bitta Si bogʻiga ega boʻlgan O atomini (sarsayotgan bogʻlanish) kremniyning nuqsoni deb hisoblash mumkin. Bundan tashqari, nuqsonlar boʻsh yoki zich joylashgan lokal atom qoʻshnilariga asoslangan amorf qattiq jismlarda ham aniqlanishi mumkin va bunday „nuqsonlar“ ning xossalari kristallardagi oddiy vakansiyalar va interstitsiallarga oʻxshashligini koʻrsatish mumkin

    • Turli xil nuqtaviy nuqsonlar orasida komplekslar paydo boʻlishi mumkin. Misol uchun, agar boʻsh joy nosoflikka duch kelsa va nosoflik panjara uchun juda katta boʻlsa, ikkalasi bir-biriga bogʻlanishi mumkin. Interstitsiallar „boʻlingan interstitsial“ yoki „gantel“ tuzilmalarini hosil qilishi mumkin, bu yerda ikkita atom atom maydonini samarali ravishda baham koʻradi, natijada hech bir atom bu joyni egallamaydi



    Download 93.24 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   2   3




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling