Reja Kuchaytirgichlar haqida tushincha

* 
Kolodkalari teng siljuvchi tormoz m exanizm i (
7.2-rasm,e). 
Ajratuvchi musht (
8) buralganda oldi va orqa kolodkalarning uchlari 
bir xil masofaga siljiydi. Bu mexanizmda keltirilgan kuchlar ta’siri 
teng em as, y a ’ni R
2> R r K o lo d k a la r teng siljigani uchun 
kolodkalarning reaksiya kuchlari o‘zaro teng (N ,=N 2), shuningdek 
ishqalanish kuchlari ham teng (T,=T2). Bu torm oz mexanizmi 
muvozanatlashgan, samaradorligi avtomobil oldinga va orqaga 
harakatlanganda ham bir xil, barqarorligi yuqori. Bu torm oz 
mexanizmlari to ia massasi (
8) tonnadan ortiq boigan avtomobillarda 
ishlatiladi.
Lentali-barabanli tormoz mexanizmi aylanuvchi baraban (1 )dan 
va aylanmaydigan lenta (2)dan iborat ( 7.3-rasm,a). Tormozlanish 
vaqtida lenta barabanga siqiladi va tormoz momenti hosil boiadi. 
Bu vaqtda baraban tayanchlariga katta radial yuklamalar ta’sir etadi 
va ravon tormozlanishni ta ’minlab boim aydi. Lentaning bikrligi 
kichik boigani uchun lenta va baraban orasidagi tirqish katta boiishi 
kerak (boshqa tormoz mexanizmlariga nisbatan). Lentali tormoz 
mexanizmlarida tirqishni sozlovchi qurilma murakkab va ishonchli 
emas. Shu kam chiliklari uchun lentali torm oz m exanizm lari 
zamonaviy avtomobillarda juda kam ishlatiladi.
Diskli torm oz mexanizmi aylanuvchi disk (3)dan va ikkita 
aylanm aydigan k o lo d k alar (4 va 5)dan ib o ra t ( 7.3-rasm,b). 
Tormozlanish vaqtida kolodkalar diskka siqiladi va tormoz momenti 
hosil qilinadi. Diskli tormoz mexanizmining samaradorligi barabanli 
torm oz mexanizmiga nisbatan past, lekin barqarorligi yuqori. 
Ishqalanish kuchlari disk tayanchida yuklama hosil qiladi, shuning 
uchun diskli tormoz mexanizmi muvozanatlashmagan.
 Lentali- 
barabanli va diskli 
irm oz m exanizmlarining 
sxemalari:

1-aylanuvchi baraban;
2-aylanmas lenta;
3-disk; 4 va 5-kolodkal