Reja Kuchaytirgichlar haqida tushincha

* Keltirilgan kuchlari teng bo'lgan va tayanchlari ikki tarafga 
joylashgan tormoz mexanizmi 
( 7.2-rasm,b). Bu tormoz mexanizmida 
har bir kolodka o'zining ishchi silindri orqali harakatga keltiriladi. 
Silindrlaming o'lchami bir xil bo'lgani uchun keltirilgan kuchlar 
(R ! va R2) o'zaro teng bo'ladi. Avtomobil oldinga harakatlanganda 
ikkala kolodka ham aktiv hisoblanadi va shuning uchun bu tormoz 
mexanizmi oldingi tormoz mexanizmiga qaraganda samaraliroq 
hisoblanadi. Avtomobil orqaga harakatlanganda ikkala kolodka 
passiv hisoblanadi va torm oz samaradorligi pasayadi. Tormoz 
barabani ikkala tarafga aylanganda ham bu tormoz mexanizmi 
muvozanatlashgan. Tormoz mexanizmining barqarorligi esa yetarli 
emas. Bu turdagi tormoz mexanizmi asosan oldingi g'ildiraklarda 
ishlatiladi, chunki torm ozlanish vaqtida oldingi g'ildiraklarda 
yuklanish ortadi va avtomobilni tez to'xtatish uchun samarali tormoz 
mexanizmidan foydalanish zarur.
* Kolodkalarning ishqalanishi hisobiga qo'shimcha tormoz kuchi 
hosil qiluvchi tormoz mexanizmi 
(7.2-rasm,d). Bu tormoz mexanizmlari 
servotormoz deb ham ataladi. Sharnir (
6) bilan biriktirilgan oldingi 
kolodka (7) va orqa kolodka (5) prujinalar yordamida qo'zg'almas 
tayanch (3)ga tiralib turadi. Tormozlanish vaqtida gidrosilindr (4)ning 
porshenlari kolodkalarni baraban tarafga siljitadi va kolodkalarning 
yuqori uchlari bilan tayanch (3) orasida tirqish hosil bo'ladi. 
Kolodkalar aylanayotgan barabanga ishqalanganda baraban bilan 
birga biroz aylanadi va orqa kolodka (5)ning yuqori uchi tayanch 
(3)ga tiralib qoladi. Shundan keyin oldingi kolodka (7) aktiv kolodka 
bo'lib hisoblanadi va uning tayanchi bo'lib orqa kolodka (5)ning pastki 
uchi xizmat qiladi. O rqa kolodka (5) ham aktiv kolodka deb 
hisoblanadi. R kuchi hosil qilayotgan momentning yo'nalishi keltirilgan 
kuch R
2 hosil qilayotgan moment yo'nalishi bilan bir xil bo'lgani uchun 
kolodka (5)ning barabanga siqilishi sezilarli darajada oshadi. Bu 
turdagi tormoz mexanizmining samaradorligi aw al ko'rib o'tilgan 
torm oz m exanizm lariga nisbatan yuqori. A vtom obil orqaga 
harakatlanganda tormoz mexanizmining samaradorligi o'zgarmaydi, 
faqat kolodkalarning roli o'zgaradi. Bu tormoz mexanizmlarining 
kamchiligi ular muvozanatlashmagan va barqarorligi past.
335