Режа: Куп тармокли фермер хужаликлари фаолиятининг асосий йуналишлари

10-МАВЗУ. КУП ТАРМОКЛИ ФЕРМЕР ХУЖАЛИКЛАРИ ФАОЛИЯТИНИИГ АСОСИЙ ЙУНАЛИШЛАРИ.
РЕЖА:

1. 
   Куп тармокли фермер хужаликлари фаолиятининг асосий йуналишлари.
   
2. 
   Асосий фаолият турига боглик булган ва боглик булмаган (конгломерат) диверсификация.
   
3. 
   Асосий фаолият турига боглик булган горизонтал ва консентрат диверсификация турлари.
   
4. 
   Махсулот турини купайтириш ва махсулот бозорини кенгайтириш оркали диверсификациялаш.
   
   
   

Куп тармокли фермер хужаликлари фаолиятининг асосий йуналишлари.
Қишлоқ хўжалиги йетиштирилаётган маҳсулотларнинг хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда иккита йирик тармоққа: деҳқончилик ва чорвачиликка бўлинади. Деҳқончилик қишлоқ хўжалигининг йетакчи тармоғи боТиб, унда кўп турдаги маҳсулотлар йетиштирилади. Жумладан, аҳоли истеъмоли учун керак боТадиган озиқ-овқат маҳсулотлари, озиқ-овқат ва йенгил саноатларининг кўплаб корхоналари учун хомашё ҳамда чорвачилик учун озуқа маҳсулотлари йетиштирилади. Деҳқончилик тармоғи ўз навбатида қуйидаги кичик тармоқларга булинади:
- дончилик (буғдой, арпа, маккажўхори, шоли ва ҳоказо);
- техника екинлари (пахта, каноп, тамаки, қанд лавлаги, мойли екинлар ва ҳоказо);
- картошкачилик;
- сабзавотчилик (помидор, бодринг, сабзи ва ҳоказо);
- полизчилик (қовун, тарвуз ва ҳоказо);
- мевачилик (олма, ўрик, шафтоли ва ҳоказо);
- узумчилик;
- чорва озуқаси екинлари йетиштимвчи ва бошқа тармоқлардан иборатдир.
Деҳқончилик тармоқлари таркибида дончилик муҳим аҳамиятга ега ҳисобланади. Ушбу тармоқ мамлакатнинг озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда муҳим аҳамиятга ега. Миллий хусусиятларимиздан келиб чиққан ҳолада нон ва нон маҳсулотлари халқимизнинг дастурхонида муҳим аҳамият касб етади. Шу сабабли мустақилликнинг илк давридан бошлаб Президентимиз Ислом Каримов ташаббуси билан дон мустақиллигига еришишга алоҳида еътибор берилди. Ушбу мақсадга еришиш учун донли екинлар майдони кескин оширилди, селексия ва уруғчиликка еътибор берилди, донли екинламинг ҳосилдорлигини ошириш бўйича тадбирлар амалга оширилди. Ушбу ислоҳотлар ўзининг ижобий натижаларини бермоқда ва ҳозирги вақтда мамлакатимизда йиллик еҳтиёж учун йетарли миқдорда дон йетиштирилмоқда.
Донли екинлар чорвачиликни озуқа базаси билан таъминлашда ҳам муҳим аҳамиятга ега.
Деҳқончилик тармоқларида йетиштирилаётган маҳсулотламинг самарадорлиги бир қанча кўрсаткичлар ёрдамида аниқланади. Улар миқдор (натурал) ва қиймат шаклида намоён бўлиб, қуйидаги кўрсаткичлар орқали аниқланади:
а) екин турлари бўйича 1 гектар майдондан олинган ҳосил, яъни екинламинг
ҳосилдорлиги. Уни аниқлаш учун жами йетиштирилган ҳосилни шу ҳосил олинган екин майдонига тақсимлаш лозим. Бунинг учун қуйидаги формуладан
фойдаланиш мумкин: