Reja: Mantiq elementlari

((EMAS 3 juft) VA 4 juft) VA 5 toq
Qiziqarli mantiqiy masalalar Mantiqiy amallar mantiq ilmida ham algoritmik tafakkurn rivojlantirishda ham juda katta ahamiyatga ega. Masalan, quyidag masalani qaraylik.
1- masala. Bir kishi aytdi «Men yolg‘onchiman yoki qora sochliman». I kishi kimligini aniqlang. Yechim. Masala shartidagi da’volar uchun belgilashlar kiritamiz D = «Men yolg‘onchiman yoki qora sochliman»; А = «Men yolg‘onchiman»; B= «Qora sochliman» U holda masala shartidagi da’voni shunday yoza olamiz: D=^ YOKIB. Bu amal uchun rostlikjadvali quyidagicha ko‘rinishdabo‘ladi

Endi masala yechimini topish uchun quyidagicha mulohaza yuritamiz:
a) agar А = ROST bo‘lsa, u holda masala shartidagi da’voni aytgan kishi yolg‘onchi bo‘ladi va shuning uchun uning hamma gapi yolg‘on. Demak, D = YOLG‘ON boMishi kerak. Lekin jadvaldan ko‘rinadiki, А = ROST bo‘lganda D =Y O LG ‘ON bo‘lolmaydi.
b) agar А = YOLG‘ON bo‘lsa, u holda masala shartidagi da voni aytgan kishi rostgo‘y bo‘ladi va tabiiyki, uning hamma gapi rost. Demak, D = ROST bo‘lishi kerak. Jadvaldan k o ‘rinadiki, bunday imkoniyat А = YOLG‘ON va B=ROST bo‘lsagina bor.
Javob: masala shartidagi da’voni aytgan kishi ROSTGY va QORA SOCHLT ekan.
2-masala Bir kishi aytdi: «Men yolg‘onchiman va qora sochliman». U kishining kimligini aniqlang. Yechim. Awalgi masaladagi kabi shartdagi da’volar uchun belgilashlar kiritamiz: D = «Men yolg‘onchiman va qora sochliman»; А = «Men yolg‘onchiman»; В = «Qora sochliman» Masala shartidagi da’voni shunday yoza olamiz: D = A VA B. Bu amal uchun rostlik jadvali quyidagicha ko‘rinishda bo‘ladi:

Masala yechimini topish uchun quyidagicha mulohaza yuritamiz:
a) agar А = YOLG‘ON bo‘lsa, u holda masala shartidagi da’voni aytgan kishi rostgo‘y bo‘ladi va tabiiyki, uning hamma gapi rost. Demak, D = ROST bo‘lishi kerak. Lekin jadvaldan ko‘rinadiki, А = YOLG‘ON bo‘lganda D = ROST bo!lolmaydi.
b) agar А = ROST bo‘lsa, u holda masala shartidagi da’voni aytgan kishi yolg‘onchi bo‘ladi va tabiiyki, uning hamma gapi yolg‘on. Demak, D = YOLG‘ON bo‘lishi кегак. Jadvaldan ko‘rinadiki, bunday imkoniyat А = ROST va В = YOLG‘ON bo‘lsagina bor.
Javob: masala shartidagi da’voni aytgan kishi YOLG‘ONCHI va QORA SOCHLI EMAS ekan.
Nazorat savollari:

1. 
   Mantiqiy amallar haqida so'zlab bering.
   
2. 
   Mantiqiv amallar qandav ketma-ketlikda baiariladi?
   
3. 
   Biror mantiqiy amalni rostlik jadvali haqida so ‘zlab bering.
   

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Вирт Н. Алгоритмы и структуры данных. С примерами на Паскале. Санкт-петербург, 2005, -352с.
2. Кнут Д. Искусство программирования для ЭВМ. Основные алгоритмы. М.: 2000.
3. Макконелл Дж. Основы современных алгоритмов. 2-доп. М.: МЦНМО, 2001 г.-960.
4. Ахо А., Хопкрофт Дж., Ульман Дж. Структуры данных и алгоритмы: Пер. с англ.: уч.пос. - М.: издательский дом «Вильямс», 2000, 384 с.