Reja: Mavzu: Qirqim va kesim og’ma kesma va uning haqiqiy kattaligini yasash

Oddiy-bundatekislikbittabo’ladi;

Murakkab- bundaqirqimbiryokibirnechtakesuvchiteksiliklaryordamidahosilqilinadi.

Murakkabqirqim – Agar qirqim hosil qilishda ikkita va undan ortiq tekisliklardan foydalanilsa qirqim murakkab bo’ladi. Murakkab qirqim pog’onalik va siniq qirqimlarga bo’linadi.
Pog’onali qirqim. – Pog’onali qirqimda qirqimni buyumlarni bir nechta parallel kesuvchi tekisliklar bilan kesib hosil qilinadi. 11.6-chizmada pog’onalik qirqimga misol keltirilgan. Bunda qirqim R₁, R₂, R₃ o’zaro parallel tekisliklar bilan bajarilgan. Har bir tekislik o’zini o’tkan joyini ichki sirtini shaklini ko’rsatadi. Uchta tekislik bilan hosil qilingan kesim bitta chizma tekisligiga joylashtiriladi. Bunda kesimlar orasida chegara ko’rsatilmaydi.
Qirqimlarkesuvchitekisliklarningo’zarojoylashuvivaholatigako’ra quyidagicha nomlanadi:

• 
  agarda o’zaro kesivchitekisliklar kesishgan bo`lsa “siniq” qirqim deb
  

ataladi.

• 
  agarda kesuvchitekisliklar o`zaroparallelbo’lsa“pog’onali”deb yuritiladi;
  

11.6-shakl

Siniq qirqim. – Siniq qirqim buyumni o’zaro kesishuvchi tekislik bilan kesishganda hosil bo’ladi. (11.6-shakl).Bunday qirqimni chizmada tasvirlash uchun tekisliklar bir tekislikka joylashguncha shartli ravishda buriladi. Bunda burish, yo’nalishi qarashi yo’nalishiga mos bo’lmasligi mumkin. Agar burilgan tekisliklar asosiy tasvirlar tekisligidan biriga parallel bo’lib qolsa, silliq qirqim o’sha tekislikdagi tegishli ko’rinish o’rnida tasvirlanadi. (11.7-shakl). Kesuvchi tekislik aylanayotganda buyumning tekislik orqasida elementni qo’zg’atmaydi: ularni tegishli tasvir tekisligiga qanday tasvirlansalar shu holda tasvirlanadi. Buyumning kesuvchi tekislik orqasida B turtib chiqqan element burilishida qatnashmaydi

11.7-shakl

Maxalliy qirqim.

Buyumning biror kichik qismini aniqlash maqsadida berilgan qirqim mahalliy qirqim deb ataladi. Mahalliy qirqim to`lqinsimon tutash chiziq bilan chegaralanishi zarur.
11.8-shakl