Reja: Mexnat va kasb tayorgarligining asosiy yunalishlari. Mexnat ta`limining rivojlanish tarixi. Urta osiyoda eshlarga mexnat ta`limini berishning tarixi. Kirish

Ishlab chikarish ta`limining operatsiya sistemasi.
Bizga ma`lumki xunarmandchilik mexnat urnini egallagan manifaa ishlab chikarish mexnat kurollarining tex rivojlanishi va takomillashtirilishi bilan xarakterlanadi.
Bu davrda kelib ishlab chikarish jaraenining bir kancha aloxida elementlari (operatsiyalariga) inson mexnotini esa aloxida usullariga bulib, yuborib va uning natiyjasiga mexnat unumdorligi keskin usadi. Bu sistema ta`limning mazmuni shundan iborot shogird xar konday buyum taerlash jaraenida xul keladigan katorini eng muxim operatsichlarni uzlashtirishni uz ichga oladi.
Bu sistemani injener Sovetskiy raxbarligida Bauman nomli Moskva oliy texnika bilim yurti xodimlari ishlab chikkan.
Afzalligi : operatsiya sistemasi tufayli ishlab chikarish texnologiyasini tugri tushunishi uchun shart sharoit yaratadi ta`limni ya`ni izchil ( odiy operatsiyalardan murakkab operatsiyalarga) tashkil kilish imkonini beradi, bu esa mexnat kunikmalarini va maslamalarini bilishiga , asosiy operatsiyalarni uzlashtirib olishga ijobiy ta`sir kursatadi. (ma`lum vakt ichida kuprok buyum ishlab chikarishga erishiladi. Bu sistemaning kamchiligi shundan iborotki ukuvchilar ta`monidan uzlashtirladigan kam sonli operatsiyalar taerlanadigan buyumdan ajralgan xolda bajariladi.
Ishlab chikarish ta`limining buyum-operatsiya sistemasi.Utgan asrning 90 yilarida profesional ta`limning tanikli namoyandasi S.A. Vladimirskiy rus ishlab chikarish ta`limi sistemasini (Sovetkin ) takomillashtirib undagi kator nuksonlarni bartaraf kiladi.
Bunda buyumlar shunday yusinda tanglab olinadiki, birinshisini yasashda eng engil (3-5) operatsiya uzlashtiriladi navbatdagilarni taerlashda anchagina murakkab kup operatsiyalar urganiladi. Kunikma va malakalarni xosil kilishda maxsus malakalarga e`tibor bermaslik bu sistemaning samorodorligini birmuncha pasaytiradi.
Mashgulotning birinchi darslaridanok uz ishiga bir necha operatsiyalar olgan buyumlar taerlash ukuvchilarda bu operatsiyalarning mazmuni xakida tugri tasavvur bulmasligiga olib kelar edi. Shuning uchun xam bu sistema keng tarkalmadi.
Ishlab chikarish ta`limining metodik sistemasi Ishchilar taerlashning bu sistemasini Amerikalik injener Teyner yaratgan.
Mashina industriyalarinig gurkirab usishi, kapitalislarning ishilar mexnatini intensiflash xisobiga maksimal foyda intilishi mexnat jaraenlarining xaddan tashkari bulinib ketishiga olib keladi.
Ishchi endi bir kator aloxida eki bitta operatsiyani bajarish urniga mashinani bashkarishi va unga xizmat kursatishidan iborot cheklangan mikdorda spetsifik jismoniy mexnat usullarini bajarishi kerak bulib koladi. Bunday xarakterdagi mexnat usullarini va uni tashkil etuvchi ish xarakatlarini fakat maxsus mashk jarayonidagina uzlashtirish mumkin. Shuning uchun motorli mashk sistemasi deb yuritiladi. Bu sistema kupgina nuksonlarga karamay esh ishilarni mexnatga urgatishni muayan kiymatga ega xamda ishlab karish mexnat, mexnat unumdorligi va ish xarakatlariga bulinishiga, ishchini esa mashinaning kushimcha (kuliga) aylantirishga olib keladi.