Reja: Moliyaviy menejment tushunchasi

Mavzu: Moliyaviy rejalashtirishda kapitallar menejmenti
Reja:
1.Moliyaviy menejment tushunchasi.
2.Moliyaviy rejalashtirishda kapitallarning o’ziga hos hususiyati va ahamiyati.
3.Aylanma kapitalni boshqarish.
Moliyaviy menejmentning mustaqil fan sifatida shakllanishi yaqin o‘tmishga borib taqaladi. XX asrning ikkinchi yarmiga kelib bozor iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda turli mulkchilik shakllarining paydo bo‘lishi, iqtisodiyotni bozor qonuniyatlariga asoslangan holda boshqarish tizimining takomillashuvi, biznesning turlari va zamonaviy yo‘nalishlarini vujudga kelishi hamda ular faoliyatlarini samarali amalga oshirishda oqilona boshqaruv qarorlarini qabui qilish, ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish sohalarida moliyaviy resurslaming ahamiyati va ulami optimal boshqarishni tashkil qilish va shu kabilar, moliyaviy menejmentni mustaqil fan sifatida shakllanishiga muhim turtki bo‘ldi. Fanning dastlabki nazariy asoslari XX asrning 30-yillarida paydo bo‘la boshlagan. Xususan, J.Vilyams tomonidan 1938-yilda, «moliyaviy aktivlarning qiymatini baholash» modelini yaratilishi moliyaviy menejment fanining nazariyasini shakllanishiga muhim turtki bo‘lgan. 60-yillarga kelib G.Markovitsa, IJ. Sharp a, J.Mossina kabi olimlar tomonidan, moliyaviy aktivlarning daromadliligini baholash modeli - (Capital Asset Pricing Model CAPMjning ishlab chiqilishi yuqoridagi nazariyaning keyingi rivojlanish bosqichi boMdi. Bundan tashqari ushbu vo‘nalishda ko‘plab iqtisodchi olimlar tomonidan ilmiy izlanmalar amalga oshirilgan, jumladan: «Opsion baho shakllanish nazariyasi» («Option Pricing Theory»). Opsionlardan foydalanishni o‘z ichiga olgan investitsion strategiyalar, ko‘plab maslixur olimlar, shu jumladan V.Sharp, R.Merton, F.Blek, M.Shoulz ishlarida ko‘rib chiqilgan.
Moliyaviy hisobotlar ular kompaniyaning ma'lum bir yildagi moliyaviy ishlarining aniq tasviridir. Ular kompaniyaning buxgalteriya tahlilchilari tomonidan tuzilgan moliyaviy ma'lumotlardan foydalangan holda tayyorlanadi. Ular buxgalteriya hisobining belgilangan tamoyillariga rioya qilgan holda xabar qilinishi va barcha darajalarda muvofiqligi uchun standartlashtirilishi kerak.Moliyaviy hisobotlar muntazam ravishda tuziladi. Ular kompaniyaning moliyaviy holati, rentabelligi va faoliyati to'g'risida aniq tasavvur hosil qilish uchun ko'rsatiladigan daftarlarning barcha qiymatlarini yozma xulosasi.Ular, odatda, bir yil bo'lgan hisobot davri oxirida tayyorlanadi va keyinchalik soliq va investitsiya maqsadlarida ularning aniqligi, shaffofligi va adolatliligini tekshirish uchun auditor tomonidan tekshiriladi.Moliyaviy hisobotda kompaniyaning ssuda to'lash imkoniyati bor-yo'qligi, agar u schyot-fakturalarni qondirish va aktsiyalarni sotib olish uchun naqd pul oqimi mavjud bo'lsa, aniqlanadi. Shuningdek, biznes qayerdan naqd pul ishlab chiqarayotgani va bu naqd pul qayerga ketayotgani haqida ma'lumot beriladi.Ular biznesning foydalimi yoki yo'qligini, bundan keyin ham foyda keltirishini va vaqt o'tishi bilan savdo hajmining pasayib borishi kabi katta muammolar paydo bo'ladimi-yo'qligini ko'rsatib beradi.Moliyaviy hisobotni o'qish biznesning ahvoliga va kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarning ogohlantiruvchi belgilariga umumiy nuqtai nazarni beradi.Moliyaviy hisobotda keltirilgan ma'lumotlar foydalanuvchi talablariga mos kelishi kerak. Aksiyadorlar ushbu bayonotlarning asosiy oluvchisi bo'lishiga qaramay, qaror qabul qilish jarayonida ushbu bayonotlarga ishonadigan boshqa manfaatdor tomonlar mavjud.
Moliyaviy hisobot turlari:
1.Balanslar varaqasi-Bu kompaniyaning ma'lum bir kunga tegishli aktivlari va majburiyatlari ro'yxati. Kapital qismida kompaniyaning barcha sarmoyalari va taqsimlanmagan foydalari mavjud.
2.Daromad to'g'risidagi deklaratsiya-Foyda va zararlar to'g'risidagi hisobot odatda eng ko'p e'tibor beradigan yagona hisobotdir, chunki har qanday biznesning maqsadi foyda olishdir.
Sof foyda - bu sotilgan mahsulot tannarxi, umumiy xarajatlar, foizlar va soliqlar hisobdan chiqarilgandan keyingi natijadir.
3.Naqd pul to'g'risidagi hisobot-Tashkilotning biznes operatsiyalariga kiradigan va undan chiqadigan pul mablag'lari va ularning ekvivalentlarini umumlashtiradi. U buxgalteriya balansi va daromadlar to'g'risidagi hisobotdan farq qiladi, chunki unda faqat operatsiyalarning kassa faoliyati qayd etiladi.Naqd pul harakati to'g'risidagi hisobotni tuzish kompaniyaning daromadidan boshlanadi va keyinchalik joriy aktivlar, investitsiya faoliyati va moliyalashtirish o'zgarishiga tuzatishlar kiritiladi.
Amortizatsiya - bu pul mablag'lari bo'lmagan va pul mablag'lari harakati to'g'risidagi hisobotda sof daromadga qaytariladigan narsa.
4.Kapital o'zgarishlar to'g'risidagi hisobot-Bu ma'lum bir davrda aktsiyadorlar kapitalidagi o'zgarishlarning sintezini ta'minlovchi moliyaviy hisobot.
Oddiy aksiyalar - bu sof qiymatning eng muhim qismidir. Oddiy aktsiyadorlar kompaniyaning egalaridir.Kompaniya aksiyalar bo'yicha mukofot puli olganida, u qo'shimcha kapitalda to'langan deb nomlanadi.Olingan foyda yoki zararlar avvalgi davrga nisbatan to'plangan. Bo'linmagan foyda - bu kompaniyaning dividend to'laganidan keyin ushlab turadigan summasi.
G'aznachilik aksiyalari - bu kompaniyaning sotib olgan barcha oddiy aksiyalarining yig'indisi.
"Rejalashtirish” tushunchasining ma'no va mazmunini yanada umumiyroq bo'lgan va xo'jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini muvofiqlashtirishning obyektiv zarurligi va imkoniyatini anglatuvchi “rejalilik” orqali aniqlash mumkin.Haqiqatdan ham rejalashtirish amaliyotda rejalilikni amalga oshirishni, ya'ni balanslilik (muvozanatlilik) va mutanosiblikka erishish bo'yicha ongli faoliyatni bildiradi. Shu ma'noda, moliyaviy resurslarning balansliligini (muvozanatini) va prorportsionalliligini (mutanosibligini) ta’minlashga qaratilgan faoliyatga moliyaviy rejalashtirish deyiladi.Umumiy va oddiy ko'rinishda, moliyaviy rejalashtirish deyilganda moliyaviy rejalarni tuzish va amalga oshirish jarayoni nazarda tutiladi. Moliyaviy rejani, xuddi uni ishlab chiqish, yaratish yoki tuzish jarayoni kabi moliyaviy ko'rsatkichlarni ijodiy tahlil qilish, umumlashtirish va o'zaro bog'lash tizimi sifatida tushunish kerak. Amaliyotda tez-tez foydalaniladigan rejalashtirish ma'lumotlarini, masalan, korxona faoliyatining shakliy modelini ishlab chiqish va shu asosda moliyaviy ko'rsatkichlarning rejali tizimini aniqlashni, moliyaviy rejalashtirishning ishchi sxemasi sifatida qarash mumkin. Shuni nazarda tutish kerakki, moliyaviy rejalashtirish jarayonida u yoki bu subyekt faoliyat ko'rsatishi moliyaviy ta’minlanishining hayotiychanligini oshiruvchi noshakliy omillar inobatga olinishi kerak. “Moliyaviy rejalashtirish” tushunchasi o'z ichiga quyidagilarni oladi:
-taraqqiyotning asosiy tendentsiyalarini aniqlash va moliyaviy tahlil qilish;
- jalb qilingan mablagʻlar va vaqtincha bo'sh turgan mablagʻlarni sarflash
(joylashtirish) menejmenti;
- firma ichidagi moliyaviy natijalar va pullarni rejalashtirish, hisobga olish va nazorat qilish texnologiyasi;
-investitsion menejment;
– kapitallar menejmenti;
- faoliyatning boshqa ko'rinishlari (trast, faktoring, lizing va boshqalar).