Reja: Muallif nutqi

Tarjimada personajlar nutqi tasviri o’z aksini topmas ekan, badiiy ijod sohibining bu boradagi xizmatlari ko’rinmay qoladi. Adabiy asar muallifidan personajlari nutqi tasvirini yaratish talab qilinadi, aks xolda u hayotni xaqqoniy aks ettirilmaganlikda tanqid qilinadi. Xatto buyuk Shekspirni ham personajlari nutqi tasviriga kam e’tibor berganligi uchun ayblashadi.

• Tarjimada personajlar nutqi tasviri o’z aksini topmas ekan, badiiy ijod sohibining bu boradagi xizmatlari ko’rinmay qoladi. Adabiy asar muallifidan personajlari nutqi tasvirini yaratish talab qilinadi, aks xolda u hayotni xaqqoniy aks ettirilmaganlikda tanqid qilinadi. Xatto buyuk Shekspirni ham personajlari nutqi tasviriga kam e’tibor berganligi uchun ayblashadi.

Personajlar nutqi tasvirining tarjimada qayta yaratilishi ko’p xollarda asliyatda o’z aksini topgan lahjaviy unsurlar xususiyatining kitobxonga yetkazilishi bilan bog’liqdir. Muayyan personaj nutqiga xos lahjaviy unsurlarning tarjimada aks ettirish zarurligi haqidagi fikr aslo ularni o’zbek tiliga xos biror lahja unsurlari bilan almashtirish lozimligini bildirmaydi. Asliyat foydalanilgan lahjaviy so’zlarni tarjima tilining biror lahjaviy unsurlari bilan almashtirib qo’yish asarga o’zgacha –tarjima tiliga xos milliy-lisoniy xususiyat baxsh etadi.
Badiiy asar tahlili ham badiiy asar ustida ishlash bosqichlarining eng muhimlaridan biridir. Tahlilning maqsadi, vazifasi, tarkibi va o‘ziga xos mazmuni mavjud. Biroq ularni har doim bir xilda bo‘ladi, deb tasavvur qilish to‘g‘ri emas.
Har bir ijodkor, har bir asar bilan bog‘liq holda tahlil ham o‘ziga xoslik kasb etadi. Ma’lumki, amaliyotda badiiy tahlil qanday maqsadga yo‘naltirilganligiga qarab ikki turga: filologik (ilmiy) va didaktik (o‘quv) tahlilga bo‘linadi.
Filologik tahlil adabiy asarning badiiy mantig‘i va estetik o‘ziga xosligini anglashga yo‘naltirilgan ilmiy talqin bo‘lib, kuchli hissiy-intellektual faoliyatdir. Ilmiy tahlilda badiiy asardan chiqarilgan xulosalarning adabiyotshunoslik ilmi erishgan darajalarga muvofiq kelishi talab etiladi.
Tahlil jarayonida bildirilayotgan har bir fikr ham mantiqiy tushunchalar, ham estetik qonuniyatlar bilan asoslangan bo‘lishi lozimdir.
Shuningdek, ilmiy tahlilda o‘rganilayotgan asarning umummilliy adabiyotdagi o‘rni va milliy tafakkur taraqqiyotiga ta’siri darajasi ko‘zda tutilishi kerak. Filologik tahlil ommaboplikdan yuqoriroq turishi va har qanday adabiy hodisa mutaxassis nazari bilan tahlil etilishini taqozo qiladi.
Lekin filologik tahlildagi asosiy narsa badiiy asarning badiiyligini, ta’sirchanligini ta’minlagan jihatlari qaysilar, badiiy joziba, so‘z sehri, san’atning sirli tomoni nimada ekanligini ko‘rsata bilishdir”. Ayni xususiyatlar o‘z navbatida ilmiy tahlilning yozma shaklga asoslanishini ko‘rsatadi.Badiiy tahlilning yozma shaklini filologik tahlillar tayin etadi.

E'tiboringiz uchun raxmat