Reja: Oila jamiyat ijtimoiy tuzumining birlamchi bo‘g‘ini

Oilaning  kommunikativ  funksiyasi  oila  a'zolarining  o‗zaro  muloqot  va 

o‗zaro tushunishga bo‗lgan ehtiyojini qondirishga xizmat qiladi.  

Oilaning  rekreativ  funksiyasi.  Nikoh-oila  munosabatlari  yuzaga  kelgan 

dastlabki,  ibtidoiy  zamonlardan  buyon  unga  xarakterli  bo‗lgan  xususiyatlardan 

bin,  oila  a'zolarining  axloqiy-psixologik  himoyalanishini  ta'minlash,  yosh 

bolalarga  va  mehnatga  yaroqsiz  kishilar  yoki  keksa  qarindoshlarga  moddiy-

ma'naviy va jismoniy yordam ko‗rsatish kabilardan iborat bo‗lib kelgan. 

Bu  holat  oiianing  rekreativ  funksiyasini  tashkil  qiladi.  Oiianing  rekreativ 

funksiyasi - o‗zaro jismoniy, moddiy, ma'naviy va psixologik yordam ko‗rsatish 

funksiyalaridan biri hisoblanadi. 

Oilaning  muhim  bo‗lgan  funksiyalaridan  yana  biri  -  bu  uning  reproduktiv 

(jamiyatning  biologik  uzluksizligini  ta'minlash,  bolalarni  dunyoga  keltirish) 

funksiyasidir. Bu funksiyaning asosiy  mohiyati inson naslini davom ettirishdan 

iboratdir.  Oilaning  vazifasi  faqatgina  yangi  avlodni  dunyoga  keltiribgina 

qolmasdan,  insoniyat  paydo  bo‗lgan  davrdan  boshlab  yashab  kelayotgan  ilmiy 

va  madaniy  yutuqlari  bilan  tanishtirgan  holda,  ularaing  salomatligini  saqlab 

turishdan  ham  iboratdir.  Tabiatan  berilgan  avlod  qoldirish  instinkti  insonda 

farzand ko‗rishga ularni o‗stirishga va tarbiyalashga bo‗lgan ehtiyojga aylanadi. 

Bu  ehtiyojlarni  qondirmasdan  turib,  kishi,  odatda,  o‗zini  baxtiyor  his  eta 

olmaydi. 

---

Ma`lum bir davrda olimlar inson kamolotiga irsiyat, muhitning ta`sirini 

inkor  etib,  faqat  tarbiyani  tan  oldilar.  Lekin  Beruniy  o‗z  zamondoshlari  — 

buyuk  mutafakkirlar  Farobiy,  ibn  Sinolar  kabi  inson  kamolotida  har 

uchalasini  ham  muhim  deb  hisoblaydi.  Abu  Rayhon  Beruniy  nazarida  inson 

kamolga  yetishining  eng  muhim  omillari  ilm-ma`rifatli  bo‗lish  va  yuksak 

axloqlilikdir. Beruniy ilmiy bilishga oid, ta`lim metodlari haqidagi qarashlari 

bilan ta`lim nazariyasida o‗ziga xos maktab yaratdi.

2

 

Beruniy  o‗z  didaktik  qarashlarida  tabiat,  jamiyat  hodisalariga,  turmush 

voqealariga  xolisona  baho  berish  —  inson  tabiatini  bildiruvchi  omil 

ekanligini  ta`kidlab,  kishilarni  voqealarga  mustaqil  va  ongli  munosabatda 

bo‗lishga  undaydi.  Olimning  ta`kidlashicha,  sezgi  o‗z  qo‗zg‗atuvchi  a`zolari 

orqali  yuzaga  keladi.  Qo‗zg‗atuvchilar  bir  me`yorda  bo‗lsa,  yoqimli  va 

zararsiz, agarda me`yordan ortiq bo‗lsa, dardli va halokatli bo‗ladi. 

Yozuvni  dastlabki  vaqtlarda  grafik  jihatdangina  kuzatsa,  keyinchalik  orfografik 

jihatdan ham kuzata boshlaydi.