Reja: O`simlik ildiz tizmi funksiyalari

.O‘simliklar ildiz tizimining tiplari, tuzilishi va funksiyalari.
Reja:

1. 
   O`simlik ildiz tizmi funksiyalari.
   

2.Ildiz tizimi tuzilishi .
3.Ildiz bosimi transpiratsiyasi.
Ildiz (radix) — oʻsimlikning eng muhim organi. Ildiz tuproqdan suv va oziq moddalarni soʻrib olish, oʻzida murak-kab birikmalarni sintez qilish va ularni oʻsimlikning yer ustki qismi (poyasi, barglari) ga koʻtarib berish funksiyasini bajaradi. tuproqqa mikroflora rivojini tezlashtiruvchi har xil birikmalar ajratadi va tuproq hosildorligini oshiradIldiz Bundan tashqari, ildiz baʼzi organik moddalarni sintez qiladIldiz Koʻpgina oʻsimlik ildiz vda zaxira toʻplanadIldiz
Tuban oʻsimliklar, lishayniklar, yoʻsinsimonlar va ayrim zamburugʻlarda ildiz vazifasini rizoidlar (tuksimon va b. shakllardagi bir va koʻp hujayrali sodda Ildiz lar) bajaradi ildiz koʻpincha ingichka silindrsimon yoki ipsimon boʻladi. Urugʻ yerga tushgandan keyin, murtakdagi Ildiz rivojlanib, asosiy Ildizga aylanadIldiz Asosiy Ildiz tarmoklanib, birinchi tartib, ular oʻz navbatida tarmoklanib, ikkinchi tartib va h.k. yon Ildiz hosil qiladi. Asosiy va yon Ildiz lardan tashqari koʻpgina oʻsimliklarda poya va barglardan oʻsib chiqadigan qoʻshimcha Ildiz uchraydi. Oʻsimlik poyasini tuproqqa koʻmish yoʻli bilan qoʻshimcha Ildiz paydo qilish mumkin. Pomidor, kartoshka, makkajoʻxori chopiq qilingandan keyin koʻplab qoʻshimcha Ildizlar chiqaradi; bu Ildizlar oʻsimlikni mustahkamlab, oziqlanish sharoitini yaxshilaydi va hosilni koʻpaytiradi.

Ildizlar tuproqda tarqalishiga qarab oʻq Ildiz va patak Ildizga boʻlinadi. Asosiy Ildiz yaxshi rivojlanib, yoʻgʻonligi va boʻyi bilan boshqalardan kattaroq boʻlsa, oʻq Ildiz deyiladi. Bu xildagi Ildizlar, asosan, ikki pallali oʻsimliklarga xos boʻlib, asosiy Ildiz tuproqqa chuqur kirib boradi (mas, beda, qizilmiya, yantoq). Oʻq Ildiz choʻl oʻsimliklarida 15—20 m gacha boradIldiz Patak Ildizlar bir pallali oʻsimliklarga xos boʻlib, bularda asosiy Ildiz barvaqt quriydi yoki butunlay paydo boʻlmaydi, baʼzan esa oʻsayotgan patak Ildizlar bilan bir xilda oʻsadi (boshokdoshlarda). Ingichka oq Ildiz chalar tukchalar bilan birga Ildizning faol qismini hosil qiladi; uning uz. 10—15 sm, diametri 0,6—1,0 mm va undan ortiq boʻladIldiz Dagʻallashgan, rangi qoʻngʻirlashgan Ildizlar asosiy Ildiz bilan birga Ildiz tarmogʻining oʻtkazuvchi qismini tashkil etadIldiz Faol qismdagi Ildiz chalar uchi Ildiz gʻilofi bilan qoplangan, gʻilof Ildizni tuproq orasiga oʻsib kirishda zararlanishdan saqlaydi. Gʻilof ostida hujayralarning boʻlinish — choʻzilish (oʻsish) zonasi joylashgan, uning hujayralari juda tez oʻsish xususiyatiga ega. Bundan key-in differensiallanish, yaʼni Ildiz tukchalari zonasi (Ildizchaning asosiy qis-mi) keladi; suv va unda erigan oziq moddalar shu zonada soʻriladIldiz Mac, gʻoʻzada tashqi muhit sharoitiga qarab asosiy (bosh) Ildiz yerga 2 m va undan ham chuqur oʻsib kiradi; chuqurga kirgan sari u ingichkalashib (yuqorida 1,5—2 sm dan pastki qatlamlarda 1—2 mm gacha) boradIldiz Yon Ildizlar yon tomonlarga 50—100 sm gacha tarqalib oʻsadIldiz Oʻq Ildiz nobud boʻlsa, uning vazifasini birinchi bir-lamchi tartib yon Ildizlar bajaradi, lekin bunda Ildiz boʻyiga oʻsa boshlaydi. Har bir o'simlik ildizlari tufayli tuproqqa o'rnatilgandir. Bundan tashqari, ushbu muhim yer osti organi o'simlikka mineral moddalar bilan ta'minlaydi. O'simlikning ildizlari uch xildir. Asosiy ildiz - birinchi navbatda o'simlikda paydo bo'lgan ildiz. Keyin ildiz (va ba'zi o'simliklar, hatto barglari), qo'shimcha ildiz paydo bo'ladi. Keyinchalik, lateral ildizlar qo'shimcha va asosiy ildizlardan o'sadi. Birgalikda, ildizlarning barcha turlari o'simlikning ildiz tizimini tashkil qiladi. O'simliklardagi ildiz tizimlarining turlari

Barcha o'simliklarning ildiz tizimlari ikki asosiy turga bo'linadi: novda va tolalar. Qanday turdagi ildiz tizimining ma'lum bir o'simlik borligini aniqlaysiz? Ildiz tizimining yadrosi turlarining o'simliklarning asosiy xususiyati ularning asosiy ildiziga ega bo'lishidir. Ildiz tizimining bunday turi dicotyledonsga xosdir. Ular, masalan, momaqaymoq, pista, loviya, ularning barchasi yadro ildiz tizimiga ega. Birch, olcha, nok va boshqa mevali daraxtlar bir xil turdagi ildiz tizimiga ega. Urug'lardan olingan o'simliklardagi ildizlarning ildiz tizimini aniqlash oson. Bundan tashqari, bu ildiz tizimi ildiz, masalan, maydanoz, sabzi, lavlagi va boshqa o'simliklardagi o'simliklarda topiladi.
Chindan ham cheksiz o'sish potentsialiga ega bo'lgan, tabiatdagi o'simliklarning ildizlari, baribir, abadiy o'smaydi. Bu ko'pgina omillarga bog'liq: o'simlik etishmasligi, tuproqdagi boshqa o'simliklarning tarvaqaylab ildizlari mavjudligi va hokazo. Lekin qulay shart-sharoitda o'simlikda ko'p ildizlar paydo bo'lishi mumkin. Masalan, bu issiqxonada etishtirilgan qish javdarida, barcha ildizlarning uzunligi 623 km ni tashkil etgani va ularning umumiy yuzasi o'simlikning barcha er usti qismlari yuzasidan 130 barobar katta bo'lganligi ma'lum. Ildiz shakllanishini qo'zg'atuvchi vositalar o'sishni va rivojlanishni rag'batlantirish uchun, shuningdek shu tarzda ko'payish paytida ildizning ildiz tizimini shakllantirish uchun ishlatiladi. Albatta, ildiz hosil bo'lishining stimulyatorlari deyiladi, chunki ular so'qmoqlarni “tiriltirishi” mumkin va ular yozning o'rtalarida kesilgan bo'lsa, ildizlarning paydo bo'lishiga olib keladi. Agar siz asirlarni kesish, so'qmoqlar bilan kesish va issiqxonada ekish vaqtlariga qat'iy rioya qilsangiz, unda ildiz hosil qilish stimulyatorlari albatta yordam beradi. Gap shundaki, masalan, kambag'al yoki do'lana yoki krijovnik kabi madaniyatlar mavjud bo'lib, ular juda kam ildiz otadi yoki umuman ildiz otish stimulyatorisiz umuman ildiz otmaydi. Ildiz shakllanishini qo'zg'atuvchi vositalar o'sishni va rivojlanishni rag'batlantirish uchun, shuningdek shu tarzda ko'payish paytida ildizning ildiz tizimini shakllantirish uchun ishlatiladi. Albatta, ildiz hosil bo'lishining stimulyatorlari deyiladi, chunki ular so'qmoqlarni “tiriltirishi” mumkin va ular yozning o'rtalarida kesilgan bo'lsa, ildizlarning paydo bo'lishiga olib keladi. Agar siz asirlarni kesish, so'qmoqlar bilan kesish va issiqxonada ekish vaqtlariga qat'iy rioya qilsangiz, unda ildiz hosil qilish stimulyatorlari albatta yordam beradi. Gap shundaki, masalan, kambag'al yoki do'lana yoki krijovnik kabi madaniyatlar mavjud bo'lib, ular juda kam ildiz otadi yoki umuman ildiz otish stimulyatorisiz umuman ildiz otmaydi. Ildiz tizimining shakllanishini rag'batlantiruvchi va uning o'sishini tezlashtiradigan asosiy elementga qo'shimcha ravishda, preparat tarkibida yordamchi preparatlar, masalan, oddiy vitaminlar mavjud. Ular qaysidir ma'noda o'sish faolligini oshiradilar, garchi faqat ular, ya'ni vitaminlar, ildiz o'sishiga ta'sir etsa ham, qabul qilish mumkin emasligi aniq. Odatda, S vitamini va tiamin deyarli har qanday zamonaviy ildiz hosil qiluvchi stimulyatorning yordamchi qismidir. Ko'pincha, turli xil tabiiy ekstraktlar asosida olingan dorilar o'sish faolligini oshiruvchi vositalar sifatida ishlatiladi. Masalan, Zirkon, Epin (hatto polendan olinishi mumkin), Radifarm (polisakkaridlar, steroidlar, polipeptidlar, aminokislotalar, sink, vitaminlar, azot), Ribav (aminokislotalarning to'liq aralashmasi) kabi dorilar ma'lum, bularning barchasi tabiiy kelib chiqadigan haqiqiy bioregulyatorlar, shuningdek, ular ildiz tizimining shakllanishiga, uning o'sishi va rivojlanishiga ogohlantiruvchi ta'sir ko'rsatadi, shuningdek, o'simliklarning immunitetini oshiradi, ya'ni ularning zararkunandalar va kasalliklarning har xil turlariga va haroratning haddan tashqari turlariga chidamliligini oshiradi.
Alohida-alohida, men Zirkon haqida gapirishni istayman, bu ko'pchilikka ma'lum bo'lgan gidroxitsinnamik kislotadan boshqa narsa emas, u echinacea pururea olingan. Zirkon ham o'z hamkasblari singari haqiqiy immunomodulyator hisoblanadi va shu bilan birga so'qmoqlarning ildiz tizimini shakllantirishni rag'batlantiradi.
Agar biz ildiz hosil qiluvchi stimulyatorlarning eng keng tarqalgan qo'llanilishi haqida gapiradigan bo'lsak, unda bu so'qmoqlarni yoki ildiz tizimini yo'riqnomaga muvofiq suyultirilgan eritmada namlash (yoki odatda kechasi) yoki dorini quruq kukunga botirish, agar biz qattiq ildiz ekinlarining so'qmoqlari haqida gapirayotgan bo'lsak (agar shunday bo'lsa). kirish qadoqdagi ko'rsatmalarga imkon beradi).
Ko'pincha so'qmoqlar yoki ko'chatlarning ildiz tizimi bir kechada namlangan suvli eritmalar Heteroauxin va Kornerost kabi preparatlardan tayyorlanadi (agar ular suyuq holatda bo'lsa, unda bir chelak suvda 0,5 g yoki 4-5 tabletka kerak bo'ladi); Kornevin odatda bir gramm suvda yoki bir chelak suv uchun 10 gramm eritiladi, Radifarma va Ribavaga bir litr suvga atigi bir necha tomchi yoki chelakka ikki o'nlab tomchi, Zirkonga - bir litr suvga 4 tomchi yoki bir chelak suv uchun 40 tomchi, Charcora - bir millilitrdan to'g'ri keladi. besh litr suv yoki ikki baravar ko'p - o'n.
Paketlarda biron bir dorini aralashtirib, ular uchun pul to'lamoqchi bo'lmaganlar uchun biz bir nechta usullarni taklif etamiz, ulardan foydalanib, o'z vaqtida kesilgan so'qmoqlardan yuqori sifatli ko'chat materialini o'stirishga harakat qilishingiz mumkin.
Birinchi variant bu gul asal; ular uzum so'qmoqlari unda juda yaxshi ildiz otadi, deyishadi. Asal juda kuchli ogohlantiruvchi ta'sirga ega, albatta, agar doz juda oz bo'lmasa. Asalni juda yumshoq va iliq qaynatilgan suvda ko'paytirish kerak, agar u eritilgan yoki yomg'irli suv bo'lsa yaxshi bo'ladi. Bir chelak suvga siz bir osh qoshiq bilan bir osh qoshiq quyishingiz kerak, hamma narsani yaxshilab aralashtiring va natijada olingan eritma so'qmoqlarni kesish uchun va doimiy joyga ekishdan oldin ko'chatlarning ildiz tizimini namlash uchun ishlatilishi mumkin.
Agar siz uzumni asal eritmasiga solib qo'ysangiz, unda chubuki bu eritmaga to'liq va kechasi uchun emas, balki ikki kun davomida botirib oling.
Sersuv suv Shuningdek, u qattiq daraxtli ekinlarda ildiz hosil bo'lishining kuchli stimulyatori va saytga ko'chat ekishda o'sish faoliyatini rag'batlantiruvchi hisoblanadi. Tog'li suvni olish uchun siz taxminan bir metr uzunlikdagi yuz dona tol tol shoxlarini kesib, ularni suvga solishingiz kerak. Kutish kerak, shunda ularning qismlari suvga botgan tolning novdalarida, ildiz tizimining mantiqiy belgilari paydo bo'ladi, keyin ularni suvdan olib tashlash kerak, natijada paydo bo'ladigan suyuqlik so'qmoqlarni sug'orish va saytda yangi ekilgan ko'chatlarni sug'orish uchun ishlatilishi kerak. Barchaga ma'lumki, tolli suv tarkibida juda ko'p fitohormonlar mavjud va samaradorlik nuqtai nazaridan u ma'lum va juda qimmat dorilar bilan raqobatlasha oladi.
Siz aynan shu usuldan foydalanishingiz mumkin. piramidal terak novdalari, faqat bir chelak suv, tolda bo'lgani kabi, sizga yuz kurtaklar kerak emas, ammo ulardan atigi besh o'ntasi.
Taniqli va ajoyib o'sish stimulyatori va so'qmoqlarning ildiz tizimining o'sishiga olib keladigan "dori" bu. aloe sharbati. Eng samarali eritmani tayyorlash uchun uch osh qoshiq aloe sharbatini yarim litr suvda eritib yuborish kerak, shundan so'ng eritmani qorong'i va iliq xonada taxminan bir hafta turishga ruxsat berish kerak. Bu so'qmoqlarni namlash uchun mos keladigan suyuqlikni olish uchun, aslida yangi ildiz otgan o'simliklar va ko'chatlarni yangi joyda tezroq olish uchun olish uchun konsentrat bo'ladi: hosil bo'lgan tarkibni bir chelak suvda suyultirish kerak.
Ildiz hosil bo'lishini osonlashtiradigan so'qmoqlarda mexanik ta'sir qilish usullari ham mavjud. Masalan, yuqorida aytib o'tilgan o'sish stimulyatorlarining biron birida ho'llamasdan oldin do'lana so'qmoqlari bolg'a bilan biroz tekislanadi va daraxt so'qmoqlari va butalarida o'tkir pichoq yoki xavfli ustara bilan sayoz kesmalar hosil qilinadi, bu ildizli so'qmoqlar sonining hosildorligini 25-30% ga oshiradi.
Umuman, shuni yodda tutingki, ko'chatlar ildiz tizimining o'sish faolligini ajoyib stimulyatori sifatida xizmat qilishi mumkin bo'lgan ildiz hosil qiluvchi stimulyatorlardan foydalanish oqlanadi va o'z mevasini beradi. Ammo faqat eng yaxshi va eng qimmati bo'lgan stimulyatorlar, harorat rejimi, namlik rejimi, so'qmoqlar va ko'chatlarni kesish va ekish vaqtlariga rioya qilmasdan, faqat stimulyatorlar mo''jiza yaratolmaydilar. Shuning uchun ular turli xil o'simliklarning ko'payishi va o'stirilishi, kamtarin gumidan tortib to ulug'vor yong'oqqa qadar bo'lgan katta tadbirlarning faqat bir qismi sifatida ko'rib chiqilishi kerak.
Ildiz bosimi - bu suvning tuproqdan ildiz hujayralariga osmoz orqali harakatlanishi tufayli ildiz hujayralarida rivojlanayotgan ozmotik bosim. Boshqa tomondan, transpiratsiya tortilishi - bu mezofill hujayralari stomatalari orqali atmosferaga suv bug'lanishi tufayli o'simliklarning yuqori qismida rivojlanadigan kuch. Shunday qilib, bu ildiz bosimi va transpiratsiyani tortish o'rtasidagi asosiy farq.
Bundan tashqari, ildiz bosimi o'simliklarda suvning ko'tarilishi uchun qisman javobgardir, transpiratsiya esa tomirlar o'simliklarida suv va mineral ozuqalarning yuqoriga qarab harakatlanishiga asosiy hissa qo'shadi. Shuning uchun, bu ham ildiz bosimi va transpiratsiyani tortish o'rtasidagi farqdir. Bundan tashqari, ertalab stomatomalar ochilguncha ildiz bosimi yuqori, fotosintez samarali amalga oshirilganda tushda transpiratsiya kuchi yuqori bo'ladi.
ildiz tizimi - o'simliklar uchun mavjud bo'lgan barcha ildizlari, bir jamoa. Shunday qilib, bu majmui ko'rinishi turli o'simliklar juda farq qilishi mumkin bor. sababi borligi yoki yo'qligi, shuningdek, ishlab chiqish va ildizlarning har xil turdagi og'irligiga bir xil darajasini emas.
Bu omil qarab, ildiz tizimlari bir necha turlari mavjud.

• 
  ildiz tizimini teging. nomi o'zi uchun gapiradi. Asosiy ildiz tayoq sifatida bajaradi. U shuningdek kattaligi va uzunligi belgilanadi. Ushbu turdagi ildizi tuzilishi xos Dikot. Bu otquloq, sabzi, loviya va hokazo.
  
• 
  Qoplar ildiz tizimi. bu turi uchun o'z xususiyatlariga ega. Asosiy ildiz, tashqi tuzilishi, tomonining bu hech qanday farqi yo'q. U olomon chiqib turmasa. embrional ildizi olingan, bu juda uzoq o'sadi. Monokotlarda uchun tipik Mochkovaya ildiz tizimi. Bu yormalar, sarimsoq, lolalar va hokazo.
  
• 
  aralash turdagi ildiz tizimi. Uning tuzilishi turlari, yuqorida aytilganidek, ikki xususiyatlarini birlashtiradi. Taproot yaxshi rivojlangan va olomon chiqib turadi. Biroq, ayni paytda kuchli rivojlangan va kutilmagan ildizlari. pomidor tavsifi, karam.
  

ildizning filogenetik rivojlanishi bo'yicha fikr bo'lsa, uning ko'rinishi ancha keyin sopi va barg shakllanishi ortiq edi. Eng munosib, bu uchun turtki yurtga zavodi kirish edi. mustahkam substrat bir suyanch qozonish maqsadida, qadimiy o'simlik vakillari qo'llab-quvvatlash mumkin narsa kerak edi. evolyutsiya jarayonida birinchi er osti tarmoqlari kornepodobnye hosil bo'ladi. Keyinchalik, ular ildiz tizimini rivojlantirishga sabab bo'ldi. ildiz tizimini shakllantirish va rivojlantirish zavodi hayoti davomida amalga oshiriladi. Zavodning ildizi tuzilishi yaproqlar va kurtaklari borligi uchun bermaydi. Uning o'sishi uzunligi ortib tomonidan amalga oshiriladi. o'sish nuqtasi ildiz nom bilan qoplangan. bir necha santimetr ildiz uzunligi va Ushbu bo'limda tez-tez ildiz patlarni mintaqa deyiladi. Bu nom saytida ildizi tarkibida xususiyatlarini aks ettiradi. Kimning hajmi 1 mm dan 20 mm gacha farq qilishi mumkin oqibati teri hujayralari bor. Bu ildiz tuklari bo'ladi.
emish zonasi - erigan mineral o'z ichiga olgan suv keng yutilish, u erda bir joy. ildiz patlarni hujayralari faoliyati, bu holda, nasos o'xshatish mumkin. Bu jarayon juda energiya talab qiladi. Shuning uchun, emish zonasi hujayralaridagi mitokondrini katta sonini o'z ichiga oladi.
Bu ildiz patlarni biri xususiyati e'tibor jalb qilish uchun muhim ahamiyatga ega. Ular karbonat, limon va molik kislota o'z ichiga olgan alohida mukus ajratish imkoniyatiga ega. Shilliq suvda noorganik tuzlar tarqatib beradi. oziqlantiruvchi yutilish jarayonini engillashtirish bilan ildiz patlarni yapıştırılmış go'yo tuproq kirlar orqali zarralar.
emish zona oshirish ildiz patlarni uchun aniq tufayli bo'ladi. Misol uchun, soni javdar 10 000 km, umumiy uzunligi shakllantirish 14 milliard etadi.
ildiz patlarni ko'rinishi, ularni oq pat kabi qarash qiladi. Ular uzoq vaqt emas, balki yashash - 10 dan 20 kun. o'simlik tanasida yangi barglari shakllantirish vaqt juda oz. Misol uchun, yosh olma ko'chatlari ham ildiz patlarni shakllantirish 30-40 soat davomida amalga oshiriladi. bor suv shimib mumkin, ayrim vaqt hali ham bu ajoyib oqibati o'lim edi, va u cork o'z ichiga oladi, va bu qobiliyati yo'qoladi biri maydoni.
Biz qobiq soch tuzilishi haqida gapirish bo'lsa, avvalo, biz uning nozik ta'kidlash lozim. Ushbu xususiyat oziqalar shimib bir soch yordam beradi. Uning Uyali deyarli butunlay sitoplazmada bir yupqa qatlam bilan o'ralgan, vakuola bilan band bo'ladi. asosiy yuqori joylashgan. Hujayraning yaqin kosmik tuproq substrat kichik zarralar bilan ildiz patlarni yopishtirishda ko'maklashish alohida ishi shilliq, deb. Bu tufayli tuproq hidrofil oshdi.
Ba'zi o'simliklarning ildizlari tuzilishi bir deb atalmish modifikatsiya shakllantirish, farq qilishi mumkin. muayyan yashash o'simlik organizmlarning moslashuvi Bunday. Quyida ba'zi modifikatsiyadagi bir bayoni.
Root ildiz kartoshkagul German Chistyakov va ba'zi boshqa o'simliklar xos bo'lgan. tasodifiy va lateral ildizlarning bir semiz tomonidan shakllangan.
Shuningdek, Ayvi va Sur vegetativ organlari turli tarkibiy xususiyatlari. Ular o'z simidan bo'lgan o'simlik va boshqa qo'llab-quvvatlaydi yonida turgan yopishib imkonini beradi deb atalmish-slinging ildizlari bor.
Havo ildizlari, vujud va suv katta uzunligi bilan ajralib Monstera va orkide mavjud.
Ildiz bosimi - bu ildiz hujayralarida hosil bo'lgan ozmotik bosim yoki kuch, suv va minerallarni (sharbatni) ksilema orqali yuqoriga siljitadi. Ildiz bosimi tufayli suv o'simlik poyasi orqali barglarga ko'tariladi. Soli eritmasining suv potentsiali bilan ildiz hujayrasi ichidagi suv potentsiali o'rtasida farq bor. Ildiz soch hujayrasi tuproq eritmasiga qaraganda past suv potentsialiga ega. Demak, suv molekulalari tuproq eritmasidan hujayralarga osmos orqali o'tadi. Ildiz hujayralari ichida suv molekulalari to'planganda, ildiz tizimida gidrostatik bosim paydo bo'lib, suvni ksilema orqali yuqoriga suradi. Shuning uchun ildiz bosimi sharbat ko'tarilishida muhim kuch hisoblanadi. Ildiz bosimi - bu suvning tuproqdan ildiz hujayralariga osmoz orqali harakatlanishi tufayli ildiz hujayralarida rivojlanayotgan ozmotik bosim. Boshqa tomondan, transpiratsiya tortilishi - bu mezofill hujayralari stomatalari orqali atmosferaga suv bug'lanishi tufayli o'simliklarning yuqori qismida rivojlanadigan kuch. Shunday qilib, bu ildiz bosimi va transpiratsiyani tortish o'rtasidagi asosiy farq.
Bundan tashqari, ildiz bosimi o'simliklarda suvning ko'tarilishi uchun qisman javobgardir, transpiratsiya esa tomirlar o'simliklarida suv va mineral ozuqalarning yuqoriga qarab harakatlanishiga asosiy hissa qo'shadi. Shuning uchun, bu ham ildiz bosimi va transpiratsiyani tortish o'rtasidagi farqdir. Bundan tashqari, ertalab stomatomalar ochilguncha ildiz bosimi yuqori, fotosintez samarali amalga oshirilganda tushda transpiratsiya kuchi yuqori bo'ladi.
Ildiz bosimi va transpiratsiyani tortib olish - bu harakatlantiruvchi kuch bo'lib, ular suvdan ildizlardan barglarga oqib o'tishi uchun javobgardir. Ildiz bosimi - bu tuproq eritmasidan suv olish tufayli ildiz soch hujayralarida paydo bo'ladigan kuch. Kichik o'simliklarda ildiz bosimi barglarning barglaridan suv oqimiga ko'proq hissa qo'shadi. Aksincha, transpiratsiyani tortish - bu o'simlikning yuqori qismida barglardan havoga bug'langandan kelib chiqadigan salbiy kuch. Baland o'simliklarda qoldirish uchun bu ildizlardan suv oqimining asosiy hissasi. Bu ildiz bosimi va transpiratsiyani tortish o'rtasidagi farqning xulosasi. Ildiz (radix) — oʻsimlikning eng muhim organi. I. tuproqdan suv va oziq moddalarni soʻrib olish, oʻzida murak-kab birikmalarni sintez qilish va ularni oʻsimlikning yer ustki qismi (poyasi, barglari) ga koʻtarib berish funksiyasini bajaradi. I. tuproqqa mikroflora rivojini tezlashtiruvchi har xil birikmalar ajratadi va tuproq hosildorligini oshiradi. Bundan tashqari, I. baʼzi organik moddalarni sintez qiladi. Koʻpgina oʻsimlik I. vda zaxira toʻplanadi.
Tuban oʻsimliklar, lishayniklar, yoʻsinsimonlar va ayrim zamburugʻlarda I. vazifasini rizoidlar (tuksimon va b. shakllardagi bir va koʻp hujayrali sodda I.lar) bajaradi. I. koʻpincha ingichka silindrsimon yoki ipsimon boʻladi. Urugʻ yerga tushgandan keyin, murtakdagi I. rivojlanib, asosiy I. ga aylanadi. Asosiy I. tarmoklanib, birinchi tartib, ular oʻz navbatida tarmoklanib, ikkinchi tartib va h.k. yon I. hosil qiladi. Asosiy va yon I. lardan tashqari koʻpgina oʻsimliklarda poya va barglardan oʻsib chiqadigan qoʻshimcha I. uchraydi. Oʻsimlik poyasini tuproqqa koʻmish yoʻli bilan qoʻshimcha I. paydo qilish mumkin. Pomidor, kartoshka, makkajoʻxori chopiq qilingandan keyin koʻplab qoʻshimcha I. lar chiqaradi; bu I. lar oʻsimlikni mustahkamlab, oziqlanish sharoitini yaxshilaydi va hosilni koʻpaytiradi.
 tuproqda tarqalishiga qarab oʻq ildiz va patak ildizga boʻlinadi. Asosiy I. yaxshi rivojlanib, yoʻgʻonligi va boʻyi bilan boshqalardan kattaroq boʻlsa, oʻq ildiz deyiladi. Bu xildagi I. lar, asosan, ikki pallali oʻsimliklarga xos boʻlib, asosiy I. tuproqqa chuqur kirib boradi (mas, beda, qizilmiya, yantoq). Oʻq ildiz choʻl oʻsimliklarida 15—20 m gacha boradi. Patak ildizlar bir pallali oʻsimliklarga xos boʻlib, bularda asosiy I. barvaqt quriydi yoki butunlay paydo boʻlmaydi, baʼzan esa oʻsayotgan patak I. lar bilan bir xilda oʻsadi (boshokdoshlarda). Ingichka oq I. chalar tukchalar bilan birga I.ning faol qismini hosil qiladi; uning uz. 10—15 sm, diametri 0,6—1,0 mm va undan ortiq boʻladi. Dagʻallashgan, rangi qoʻngʻirlashgan I.lar asosiy I. bilan birga I. tarmogʻining oʻtkazuvchi qismini tashkil etadi. Faol qismdagi I. chalar uchi I. gʻilofi bilan qoplangan, gʻilof I.ni tuproq orasiga oʻsib kirishda zararlanishdan saqlaydi. Gʻilof ostida hujayralarning boʻlinish — choʻzilish (oʻsish) zonasi joylashgan, uning hujayralari juda tez oʻsish xususiyatiga ega. Bundan key-in differensiallanish, yaʼni I. tukchalari zonasi (I. chaning asosiy qis-mi) keladi; suv va unda erigan oziq moddalar shu zonada soʻriladi. Masalan, gʻoʻzada tashqi muhit sharoitiga qarab asosiy (bosh) I. yerga 2 m va undan ham chuqur oʻsib kiradi; chuqurga kirgan sari u ingichkalashib (yuqorida 1,5—2 sm dan pastki qatlamlarda 1—2 mm gacha) boradi. Yon I. lar yon tomonlarga 50—100 sm gacha tarqalib oʻsadi. Oʻq I. nobud boʻlsa, uning vazifasini birinchi bir-lamchi tartib yon I.lar bajaradi, lekin bunda I. boʻyiga oʻsa boshlaydi. Ammo tabiat ko'p qirrali bo'lib, ildiz va ildiz tizimlarining turlari bizning mintaqamizga mutlaqo befoyda bo'lishi mumkin. Ko'pgina tropik o'simliklar uchun ildiz tizimining turlari o'zgartirilgan ildizlarga ega. Ular yer osti suvida o'sib chiqmagan havoning ildizlari. Ba'zida assimilyatsiya ildizlari bilan ildiz tizimlarining turlari mavjud. Bu ildizlar boshqa o'simliklarning ildizlariga aylanadi. Bundan tashqari, toqqa chiqadigan o'simliklarni balandlikka ko'tarilishga imkon beruvchi ildizlar ham mavjud. Atipik ildizlarga ega bo'lgan ildiz tizimlarining o'simlik turlari va turlari mavjud - nafas olish va uni qo'llab-quvvatlash. Har bir o'simlik ildizlari tufayli tuproqqa o'rnatilgandir. Bundan tashqari, ushbu muhim yer osti organi o'simlikka mineral moddalar bilan ta'minlaydi. O'simlikning ildizlari uch xildir. Asosiy ildiz - birinchi navbatda o'simlikda paydo bo'lgan ildiz. Keyin ildiz (va ba'zi o'simliklar, hatto barglari), qo'shimcha ildiz paydo bo'ladi. Keyinchalik, lateral ildizlar qo'shimcha va asosiy ildizlardan o'sadi. Birgalikda, ildizlarning barcha turlari o'simlikning ildiz tizimini tashkil qiladi. Barcha o'simliklarning ildiz tizimlari ikki asosiy turga bo'linadi: novda va tolalar. Qanday turdagi ildiz tizimining ma'lum bir o'simlik borligini aniqlaysiz? Ildiz tizimining yadrosi turlarining o'simliklarning asosiy xususiyati ularning asosiy ildiziga ega bo'lishidir. Ildiz tizimining bunday turi dicotyledonsga xosdir. Ular, masalan, momaqaymoq, pista, loviya, ularning barchasi yadro ildiz tizimiga ega. Birch, olcha, nok va boshqa mevali daraxtlar bir xil turdagi ildiz tizimiga ega. Urug'lardan olingan o'simliklardagi ildizlarning ildiz tizimini aniqlash oson. Bundan tashqari, bu ildiz tizimi ildiz, masalan, maydanoz, sabzi, lavlagi va boshqa o'simliklardagi o'simliklarda topiladi. Barcha o'simliklarning ildiz tizimlari ikki asosiy turga bo'linadi: novda va tolalar. Qanday turdagi ildiz tizimining ma'lum bir o'simlik borligini aniqlaysiz? Ildiz tizimining yadrosi turlarining o'simliklarning asosiy xususiyati ularning asosiy ildiziga ega bo'lishidir. Ildiz tizimining bunday turi dicotyledonsga xosdir. Ular, masalan, momaqaymoq, pista, loviya, ularning barchasi yadro ildiz tizimiga ega. Birch, olcha, nok va boshqa mevali daraxtlar bir xil turdagi ildiz tizimiga ega. Urug'lardan olingan o'simliklardagi ildizlarning ildiz tizimini aniqlash oson. Bundan tashqari, bu ildiz tizimi ildiz, masalan, maydanoz, sabzi, lavlagi va boshqa o'simliklardagi o'simliklarda topiladi. Ammo tabiat ko'p qirrali bo'lib, ildiz va ildiz tizimlarining turlari bizning mintaqamizga mutlaqo befoyda bo'lishi mumkin. Ko'pgina tropik o'simliklar uchun ildiz tizimining turlari o'zgartirilgan ildizlarga ega. Ular yer osti suvida o'sib chiqmagan havoning ildizlari. Ba'zida assimilyatsiya ildizlari bilan ildiz tizimlarining turlari mavjud. Bu ildizlar boshqa o'simliklarning ildizlariga aylanadi. Bundan tashqari, toqqa chiqadigan o'simliklarni balandlikka ko'tarilishga imkon beruvchi ildizlar ham mavjud. Atipik ildizlarga ega bo'lgan ildiz tizimlarining o'simlik turlari va turlari mavjud - nafas olish va uni qo'llab-quvvatlash.