Reja: O’zbekiston va xorijda pedagogik testlarni rivojlanishi Test mazmuni va sifatini tekshirish

Affektiv (hissiyotga oidsoha)-oddiy idrok qilish, qiziqish, qadriyat yo`nalish va munosabatlarini o`zlashtirishga tayyor bo`lish, talabalarni atrof-muhitga nisbatan hissiy-shaxsiy munosabatda bo`lishini shakllantiruvchi maqsadlar kiradi.
Zamonaviy testologiyada (Avanesov V.S., Chelyshkova M.B., Mayorov A.N. va boshqalar) test shaklidagi 4 turdagi topshiriqlar mavjud: bir yoki bir nechta to'g'ri javoblarni tanlash bo'yicha topshiriqlar, ochiq shakldagi yoki qo'shimchalar uchun topshiriqlar, to'g'ri aniqlash uchun topshiriqlar. yozishmalarni o'rnatish uchun ketma-ketlik va vazifalar. Eng keng tarqalgan - birinchi shakl.
Keling, V.S.ning tasnifi bo'yicha har bir topshiriq shaklini batafsil ko'rib chiqaylik. Avanesov.
Bilimlarni kompyuterda nazorat qilish uchun bir yoki bir nechta to'g'ri javoblarni tanlash bo'yicha topshiriqlar eng mos keladi. Bunday topshiriqlar qulay tarzda quyidagi turlarga bo'linadi: ikki, uch, to'rt, besh va ko'p javobli topshiriqlar. Ushbu topshiriq shakli bo'yicha ko'rsatma: "To'g'ri javobning raqamini aylana (belgilang, ko'rsating)" jumlasi.
Misol 1. To'g'ri javobning raqamini belgilang.
Raqamning raqam egallagan joyi deyiladi
1) pozitsiya;
2) tushirish;
3) pozitsiya;
4) tanishlik.
Vazifa qisqa va aniq shakllantirilishi kerak, shunda uning ma'nosi birinchi o'qishda tushunarli bo'ladi.
Vazifaning mazmuni imkon qadar aniq va qisqacha tuzilgan. Qisqartirish so'zlarni, belgilarni, grafiklarni sinchkovlik bilan tanlash bilan ta'minlanadi, bu vazifaning ma'nosining maksimal ravshanligiga erishish uchun minimal vositalarga imkon beradi. So'zlarni takrorlash, tushunarsiz, kam qo'llaniladigan, shuningdek, o'quvchilarga noma'lum belgilar, ma'noni idrok etishni qiyinlashtiradigan xorijiy so'zlardan foydalanishni butunlay istisno qilish kerak. Vazifada bittadan ortiq bo'ysunuvchi gap bo'lmasa yaxshi bo'ladi.
Har bir vazifada qisqalikka erishish uchun bitta narsa haqida so'rash yaxshidir. Biror narsani topish, uni hal qilish va keyin yana tushuntirish talablari bilan topshiriqlarni og'irlashtirish topshiriq sifatiga salbiy ta'sir qiladi, garchi pedagogik nuqtai nazardan bunday shakllantirish sababini tushunish oson.
Vazifa ham, javob ham qisqa bo'lsa, yanada yaxshi bo'ladi. Amerikada noto'g'ri, ammo ishonchli javob test adabiyoti chalg'ituvchi so'z deb ataladi (ingliz tilidagi fe'ldan chalg'itmoq - chalg'itmoq). Umuman olganda, chalg'ituvchilar qanchalik yaxshi tanlangan bo'lsa, vazifa shunchalik yaxshi bo'ladi. Ishlab chiquvchining iste'dodi birinchi navbatda samarali chalg'ituvchi vositalarni ishlab chiqishda namoyon bo'ladi. Odatda noto'g'ri javobni tanlash foizi qanchalik yuqori bo'lsa, u shunchalik yaxshi tuzilgan deb ishoniladi. Shuni ta'kidlash kerakki, bu faqat ma'lum bir chegaragacha to'g'ri keladi; chalg'ituvchilarning jozibadorligiga intilishda, ko'pincha mutanosiblik hissi yo'qoladi. Har bir javobning jozibadorligi empirik tarzda tekshiriladi.
Yagona yoki ko'p tanlovli savollar eng ko'p tanqid qilinadigan shakldir. Odatiy yondashuvlar tarafdorlari bilimni faqat talaba bilan bevosita muloqot qilish jarayonida, unga aniqlovchi savollar berish jarayonida haqiqiy sinovdan o‘tkazish mumkinligini ta’kidlaydilar, bu esa bilimning haqiqiy chuqurligi, mustahkamligi va asosliligini yaxshiroq aniqlashga yordam beradi. Biz bunday bayonotlarga rozi bo'lishimiz kerak. Shu bilan birga, o‘qituvchi va o‘quvchilarning hayotiy mehnatini tejash, vaqtni tejash masalalari, o‘quv jarayoni samaradorligini oshirish muammolari hamon mavjud. Ko'pincha to'g'ri javobni o'zingiz shakllantirishdan ko'ra osonroq deb hisoblashadi. Biroq, bilimsiz o'quvchiga yaxshi bajarilgan topshiriqlarda ko'pincha noto'g'ri javoblar to'g'ri javoblardan ko'ra ishonchliroq ko'rinadi. Testni ishlab chiquvchining iste'dodi mutlaqo noto'g'ri, lekin juda ishonchli javoblarni yaratish jarayonida namoyon bo'ladi. Yana bir e'tiroz shundaki, bir yoki bir nechta to'g'ri javoblar tanloviga ega test topshirig'i faqat quyi darajadagi bilimlarni baholash uchun mos keladi.
Vazifalar varianti taklif qilinganlar orasidan eng to'g'ri javobni tanlash bilan ajratiladi. Shunga ko'ra, bunday topshiriqlar bo'yicha ko'rsatmalar ham yozilgan: "Eng to'g'ri javobning raqamini aylantiring." Tabiiyki, topshiriqlarga boshqa barcha javoblar to'g'ri, ammo boshqa darajada deb taxmin qilinadi.
Bunday vazifalarni amaliyotga joriy etishning uchta sababi bor.
Birinchisi, zaif o'quvchilar eslab qolishlari mumkin bo'lgan topshiriqlardan noto'g'ri javoblarni chiqarib tashlash haqidagi eski g'oya. Agar siz ushbu juda munozarali tezisga amal qilsangiz, unda siz test paytida umuman noto'g'ri javob bera olmaysiz.
Bunday vazifalarni amaliyotga joriy etishning ikkinchi sababi ko'proq realdir. Bu talabalarda nafaqat to'g'ri javoblarni noto'g'ri javoblardan farqlash qobiliyatini, balki javoblarning to'g'riligi o'lchovini farqlash qobiliyatini rivojlantirish zarurligiga ham tegishli. Bu umumiy o'rta ta'limda ham, oliy kasbiy ta'limda ham juda muhim.
Eng to'g'ri javobni tanlash bilan topshiriqlardan foydalanishning uchinchi sababi - ularning yordami bilan bilimlarning to'liqligini tekshirish istagi.
Bunday vazifalarni amaliyotga joriy etishning sabablari qanchalik ishonchli bo'lmasin, ikkinchisidan keng foydalanish mumkin emas.
Ochiq shakldagi topshiriqlarda tayyor javoblar berilmaydi: ular ixtiro qilinishi yoki tekshirilayotgan shaxs tomonidan olinishi kerak. Ba'zan "ochiq shakldagi vazifalar" atamasi o'rniga "qo'shish uchun topshiriqlar" yoki "javob tuzilgan vazifalar" atamalari qo'llaniladi. Ochiq shakl uchun bitta so'zdan iborat ko'rsatmalardan foydalanish odatiy holdir: "To'liq". Muqobil javoblarning har bir muammosi uchun faqat ikkita mumkin bo'lgan javob berilgan. Mavzu ulardan birini tanlashi kerak - "ha - yo'q", "to'g'ri - noto'g'ri" va hokazo.
Vazifa shakli
Vazifa matni (savol)
Bayonot 1 Ha Yo'q
Bayonot 2 Ha Yo'q
Bayonot 3 Ha Yo'q
... ... ...
Muqobil javoblarni belgilash bo'yicha ko'rsatmalar: Siz to'g'ri deb hisoblagan bitta javobni tanlashingiz kerak.
Muqobil javoblarning vazifalari murakkab ta'riflarni o'zlashtirish darajasini aniqlash, ancha murakkab grafikalar, diagrammalar, diagrammalar va boshqalarni bilish uchun ko'proq mos keladi.
Muqobil javoblar vazifalarining o'ziga xos xususiyati shundaki, savol bayonot shaklida tuzilishi kerak, chunki u bayonotga tegishli bo'lishi mumkin bo'lgan kelishuv yoki kelishmovchilikni anglatadi.
Ko'rsatma: Siz to'g'ri deb hisoblagan bitta javobni tanlashingiz kerak.
Savol: Paint elektron jadval dasturi emas.Javob variantlari:
Javob: ha.
Ushbu muqobil vazifalar sub'ektning ma'lumotlarni tushunish darajasini aniqlash vazifasiga eng mos keladi. Ularda grafiklar bilan ishlash qobiliyati, taxminiy hisoblash ko'nikmalari testi bo'lishi mumkin. Vazifani taqdim etishning boshqa har qanday shakli ancha noqulay va kamroq qulay bo'ladi.
2. Ko'p tanlovli vazifalar.
Bu muvaffaqiyat testlarida qo'llaniladigan asosiy turdagi vazifalardir. Ko'p tanlov vazifalari tanlovlarning o'zgaruvchanligini o'z ichiga oladi. Mavzu taklif qilingan variantlardan birini tanlashi kerak, ular orasida ko'pincha faqat bittasi to'g'ri.
Ko'p tanlovli vazifalarni taqdim etish shakli:
Savol (bayonot):
A. Javobni tanlash 1
B. Javob varianti 2
C. Javobni tanlash 3
Ko'p tanlov vazifalari bo'yicha ko'rsatmalar: To'g'ri javob(lar)ning variant(lar)iga mos keladigan (emas) harf(lar)ni tanlang.Yopiq topshiriqlarning afzalliklari
Topshiriqlar ishonchli bo'lishi mumkin, chunki sub'ektiv baholashlar bilan bog'liq ishonchlilikni pasaytiradigan omillar mavjud emas.
Vazifalarni baholash mutlaqo ob'ektivdir: turli baholovchilarning baholashlari o'rtasida farq bo'lishi mumkin emas.
Mavzularning javoblarni yaxshi shakllantirish qobiliyati hisobga olinmaydi.
Ushbu turdagi vazifalar osonlikcha qayta ishlanadi, sinov tezda amalga oshiriladi.
Oddiy to'ldirish algoritmi tasodifiy xatolar va matn terish xatolarini kamaytiradi.
Bu topshiriqlar bilimlarning katta sohalarini qamrab olish imkonini beradi, bu ayniqsa muvaffaqiyat testlari uchun juda muhimdir.
Javoblarni mashinada qayta ishlash mumkin.
To'g'ri javoblarni taxmin qilish ehtimoli past.
Testning mazmunini aniq baholashni olish mumkin, bu testning tadqiqot maqsadlariga muvofiqligini aniqlash uchun ayniqsa muhimdir.Muqobil javobli test topshiriqlari oʻzak va uchta yoki undan ortiq muqobil javoblardan iborat boʻladi. Muqobil javoblar ichida toʻgʻri javob kalit, notoʻgʻri javoblar chalgʻituvchilar (distraktorlar) deyiladi.
Test topshirigʻining oʻzagi ikki usulda ifodalanishi mumkin:
toʻliqsiz gap shaklida - bunda muqobil javoblarda berilgan soʻzlar (jumlalar) gapni toʻldiradi;
soʻroq gap shaklida - bunda muqobil javoblarda berilgan soʻzlar (jumlalar) berilgan soʻroqqa javob boʻladi.
Test topshirigʻining kaliti ikki xil boʻlishi mumkin: yagona toʻgʻri javob - bunda berilgan muqobil javoblardan faqat bittasi toʻgʻri javob boʻladi;
eng maqbul toʻgʻri javob - bunda berilgan muqobil javoblardan bittasi eng maqbul toʻgʻri javob boʻlib, qolgan muqobil javoblar qaysidir jihati bilan qoʻyilgan savolga toʻliq javob boʻla olmaydi va ularga kamroq baho qoʻyiladi. Testshunoslikda domen hamda konstrkut degan tushunchalar mavjud. Domen – bilim, koʻnikma, malaka, kompetensiyalar majmuyi. Yanayam oddiy aytganda, fan. Konstrukt – oʻlchanishi lozim boʻlgan xususiyat. Ya'ni baholanadigan narsa. Siz tuzadigan testda anashu konstruktning, faqatgina, bittasi tekshirilishi kerak. Bilamizki, OTM kirish imtihonlarida DTM bir necha qavatli test savollarini qoʻyadi. Bu haqida ijtimoiy tarmoqlarda yetarlicha kulgu ham, norozilik ham boʻlgan. DTM buni testning qiyinligi deb ataydi. Aslida, testning qiyinligi bunday "qavatlash" bilan oʻlchanmaydi. Testning bir nechta konstruktlarni tekshirishi uning validligini (testning maqsadidan kelib chiqqan holda test natijalari yordamida chiqariladigan xulosalarning qay darajada ilmiy va empirik jihatdan asosli ekanligi, testning sifati) tushiradi. Validligi past boʻlgan test esa oʻlchov uchun yaroqsiz hisoblanadi.