Reja: Quyosh fotoelektrik elementlari va modullari. Ultratovush va uning qullanilishi. Dopler effekti. Optik kvant generatorlar. (Lazerlar). Yuqorida qayd qilganimizdek

Kuzatuvchi ob'ekt yo'liga juda yaqin bo'lsa, yuqori 
chastotadan past chastotaga o'tish juda keskin(tezlik bilan) 
bo'ladi. Kuzatuvchi ob'ekt yo'lidan uzoqroq bo'lganda, yuqori 
chastotadan past chastotaga o'tish bosqichma-bosqich 
amalga oshadi. 
Agar 
 va 
tezliklar to'lqin tezliklari bilan solishtirganda 
kichik bo'lsa, unda kuzatilgan chastota 
 va chiqarilgan 
chastot 
 o'rtasidagi munosabat quyidagicha bo'ladi
[3]
 
Kuzatilgan chastota 
Chastotani 
o'zgarishi 
 
 
qachonki, 
 
 agar manbaga nisbatan qabul qilgichning tezligi teskari 
bo'lsa ishora manfiyligicha qoladi, agar manba va qabul qilgich 
bir-biriga qarab harakat qilganda uning ishorasi musbat bo'ladi. 
[koʻrsat]
 
Isbot 

---


 
Statsionar tovush manbai f doimiy chastotada tovush 
to'lqinlarini hosil qiladi va to'lqin frontlari doimiy tezlikda 
manbadan nosimmetrik ravishda tarqaladi. To'lqin 
jabhalari orasidagi masofa to'lqin uzunligidir. Barcha 
kuzatuvchilar f = f
0
 manbaning haqiqiy chastotasiga teng 
keladigan bir xil chastotani eshitadilar. 


 

Xuddi shu tovush manbai bir xil muhitda doimiy 
chastotada nurlantiruvchi tovush to'lqinlari. Biroq, endi 
tovush manbai υ
s
 = 0.7 c tezlik bilan harakatlanmoqda. 
Manba harakatlanayotganligi sababli, har bir yangi to'lqin 
oqimining markazi endi o'ng tomonga bir oz o'zgartirildi.