Reja: quyosh uylari va ularning ahamiyati Quyosh uylari haqida tushuncha Quyosh nuridan energiya olish

Armaniston, Gruziya va Ozarbayjonda 2125 ... 2520 soat, Ukraina va Moldaviyada 2005 ... 2080 soatni tashqil etadi. Yer tashqarisidagi Quyosh nurlanishi: Yerdan Quyosh f5=32° burchak o`lchamli disk shaklida ko`rinadigan yorug’lik nurini manbai hisoblanadi (1- chizma). Quyosh doimiysi: I = 1358 W/m2 = 487I qaj/ (m2 . soat) 1-chizma. Quyosh va Yerning o`zaro joylashishi (masshtabsiz). Quyosh diametrini undan yergacha bo`lgan masofaga nisbatan Quyosh nurlarining parallelmaslik darajasi burchak hisobida 0,0093 radianni tashkil qiladi. Yer atmosferasi tashqarisida Quyosh nurining jadalligi deyarli o`zgarmas bo`ladi. Quyoshva yer masofasi o`rtasidagi fazo o`rtasidagi fazo bo`shlig’ida nurlanish oqimiga perpendikulyar bo`lgan, vaqt birligida maydon yuz birligiga tushgan Quyosh energiyasiga Quyosh doimiysi lsc deyiladi. Quyosh doimiysidan tashqari, uning energiyasi spektral taqsimotini ham bilish foydalidir. Yuqori va kosmik o`lchamlarga asoslangan holda qurilgan monoxromatik oqimi, sirt zichligining standart diagrammasi 1.2-chizmada keltirilgan. Quyoshdan keladigan nurlarning yo`nalishini o`zgartirmaganlariga nurlanish deyiladi. Atmosfera ta`sirida yo`nalishini o`zgartirib sochilgan va qayta Quyosh nurlariga diffuzli nurlanish deyiladi. Normal bo`yicha yer yuziga tushadigan Quyosh nurlari quyidagi o`zgarish holatlariga duchor bo`lishi mumkin. 1- Quyosh va Yer masofasining o`zgarishi; 2- havo, suv buta va chang molekulalari ta`sirida atmosferada tarqalishi; 3- kislorod, azon, suv va karbonat angidrid gazlari ta`sirida atmosferadagi yutilish.

2-chizma. Monoxramatik nurlanish oqimi yuza zichligining standart diagrammasi

To`lqin uzunlik 2,5 mkm dan yuqori kuchsiz va yer tashqarisidagi nurlanish suv va karbonat angidrid gazlarida jadal yutiladi. Faqatgina Quyosh energiyasining bir qismi, ya`ni to`lqin uzunligi 0,25 ... 2,5 mkm bo`lgan nurlar Yergacha etib keladi. O`rta Osiyo respublikalarida Quyosh energiyasidan foydalanish uchun sharoit juda ham yaxshi, chunki iyun oyida yorug’ kunning uzunligi 16 soat, dekabrda esa 8-10 soat. Bu yerda yiliga 300 kun, yozda oyiga 320-400 soat ochiq Quyosh nuri to`g’ri keladi. Sayyoramizda kuzatilayotgan global ekologik muammolar: iqlimning o`zgarishi, ozon qatlamining siyraklashuvi, kislotali yomg’irlar, atmosferaning zaharli gazlar bilan to`yinishi, atrof-muhitni radiatsion ifloslanishi kabi qator masalalar aynan energiya ishlab chiqarish va uni iste`mol qilish jarayoni bilan bog’liqdir. Tabiiyki energiya iste`moli miqdori bir tomondan yer yuzida aholi sonining oshishi bilan bog’liq bo`lsa, ikkinchi tomondan bu aholining yashash farovonligining o`sishi bilan bog’liq.

http://fayllar.org