Reja: Sonning kasrini topishga doir masalalar

Ushbu tipga oid quyidagi masalalarni yeching.

1. 
   Fermer xo’jaligi kartoshka ekish uchun 40 ga, karam ekish uchun esa bir qancha yer ajratdi. Agar kartoshka ekish uchun ajratilgan yerning qismi karam ekish uchun ajratilgan yerga qo’shilsa, unda karam ekish uchun ajratilgan yer qolgan yerning qismini tashkil qiladi. Karam ekish uchun qancha yer ajratilgan?
   
2. 
   Ikki omborda 1350 t g’alla bor edi. Birinchi ombordagi g’allaning qismi, ikkinchi ombordagi g’allaning qismi olib ketilgandan keyin ikkala omborda 550 t g’alla qoldi. Har qaysi ombordan qanchadan g’alla olib ketilgan?
   
3. 
   Shahardagi uchala zovodda 1232 ishchi ishlaydi. Agar birinchi zavod ishchilarining qismi, ikkinchi zavod ishchilarining qismicha va uchinchi zavod ishchilarining qismiga teng bo’lsa, har qaysi zavodda qanchadan ishchi ishlaydi?
   
4. 
   Uch traktor 58 ga yer haydadi. Agar birinchi traktor haydagan yerining qismi ikkinchi traktor haydagan yerining qismiga va uchinchi traktor haydagan yerining qismiga teng bo’lsa, har qaysi traktor qanchadan yer haydagan?
   

b) Sonni o’zining kasridan topishga doir masalalar.
Bir shahar bilan ikkinchi shahar orasidagi butun yo’lni avtomabil uch kunda bosib o’tdi. Birinchi kuni avtomashina butun yo’lning qismini, ikkinchi kuni birinchi kuni o’tgan yilning qismini bosib o’tdi. Uchinchi kuni esa ikkinchi kuniga qaraganda 180 km kam yo’l yurdi. Avtomabil uch kunda hammasi bo’lib necha kilometr yo’l yurgan?
Masala sharti:
1-kun ? butun yo’lning qismi
2-kun ? 1-kuni o’tgan yilning qismi ?
3-kun ? 2-kunga qaraganda 180 km kam
Yechish:

1. 
   Ikkinchi kuni butun yo’lning qancha qismi o’tilgan?
   

* = (qism)

2. 
   Avvalgi ikki kunga butun yo’lning qancha qismi o’tilgan?
   

+ = = (qism)

3. 
   Uchinchi kunda butun yo’lning qancha qismi o’tilgan?
   

1 - = - = (qism)
4) Ikkinchi va uchinchi kuni o’tilgan masofalar farqi necha qismni tashkil qiladi?
- = (qism)
5) Avtomabil uch kunda qancha masofani o’tgan?
180 : =180 * 20 : 3 =1200 (km)
Javob: Avtomabil uch kunda 1200 km o’tgan.
Quyidagi masalalarni yeching.

1. 
   Butun yo’lning qismi o’tilgandan keyin yana 119 km qoldi. Butun yo’l necha km?
   
2. 
   Ikki traktorchi bir dalada ishladi. Birinchi traktorchi ikkinchi traktorchi haydagan yerning qismini yer haydadi. Agar ikkinchi traktorchi birinchi traktorchidan 12 ga ortiq yer haydagan bo’lsa, har bir traktorchi qancha yer haydagan?
   

3. 
   Kitob 27 betli. O’quvchi kitobning uchdan bir qismini o’qidi. O’quvchi kitobning necha betini o’qigan?
   
4. 
   O’quvchi kitobning beshdan bir qismini o’qidi. Bu kitobning 12 betiga teng. Kitob hammasi bo’lib necha betli?
   
5. 
   Qizcha 15 m li knopning beshdan bir qismini qirqib oldi. Kanopning qirqib olingan bo’lagining uzunligi qancha?
   
6. 
   Kitob 80 betli. Bola bu kitobning to’rtdan bir qismini o’qib chiqdi. Bola yana necha bet o’qishi kerak?
   
7. 
   Po’lat she’rning yarmini yodladi. U 12 satr she’r yodladi. Bu she’r necha satrli bo’lgan?
   
8. 
   Somsa 20 so’m turadi. Omon bitta somsa olib, o’zidagi pulning beshdan bir qismini sarf qildi. Omonda necha so’m pul bo’lgan?
   
9. 
   To’g’ri to’rtburchakning bo’yi 8 cm, eni bo’yining to’rtdan bir qismini tashkil qiladi. To’g’ri to’rtburchakning enini aniqlang. To’g’ri to’rtburchak tomonlari uzunliklarining yig’indisini toping.
   
10. 
    O’quvchilar 15 tup daraxtni oqlashdi, bu daraxtlar maktab hovlisidagi hamma daraxtlarning yarmiga teng. Maktab hovlisida hammasi bo’lib nechta daraxt bor?
    
11. 
    Kesmaning uzunligi 24 cm. Bu kesmaning uchdan bir qismining uzunligini toping.
    
12. 
    30 m uzunlikdagi arqon ikki bo’lakka bo’lindi. Birinchi bo’lakning uzunligi butun arqonning beshdan bir qismini tashkil etdi. Ikkinchi bo’lakning uzunligi qancha?
    
13. 
    Bir kesmaning uzunligi 3 cm, bu ikkinchi kesma uzunligining to’rtdan bir qismini tashkil etadi. Ikkinchi kesmaning uzunligini toping. Shu kesmalarni chizing.
    
14. 
    Katta bidonga 15 l sut, bankaga esa bidondagi sutning beshdan bir qismi ketadi. Bitta bankaga necha litr sut ketadi? Uchta to’la bankadagi sut necha litr bo’ladi?
    
15. 
    Ikkita kesma chizing. Birining uzunligi 12 cm, ikkinchi kesma birinchi kesmaning to’rtdan bir qismiga teng bo’lsin.
    
16. 
    8 cm uzunlikda kesma chizing. Bu kesmaning to’rtdan bir qismini bo’yang. Qancha uzunlikdagi kesma bo’yaldi?
    
17. 
    Uchta kesma chizing. Birining uzunligi 8 cm, ikkinchisining uzunligi birinchisi uzunligining yarmiga teng, uchinchisi ikkinchisidan 3 marta uzun bo’lsin.
    
18. 
    Kvadrat uzunligining o’n oltidan bir qismi 4 cm kv ga teng. Butun kvadratning yuzini toping.
    
19. 
    Sinfda 36 o’quvchi bor. Ularning oltidan biri duradgorlik to’garagiga qatnashadi. Nechta o’quvchi duradgorlik to’garagiga qatnashadi?