Reja: Sotsiologiya fan sifatida

---

Reja:
1. Sotsiologiya fan sifatida.
2. Sotsiologiyaning strukturasi.
3.Antik
dunyo
sotsiologiyasi,
sharq
mutafakkirlarining sotsiologik qarashlari
4.Sotsiologiyaning
boshqa
fanlar
bilan
aloqadorligi.

---

Sotsiologiya eng yosh ilmiy fanlardan
hisoblanadi.
Sotsiologiya
(lotincha
“sotsietas”
–
jamiyat
va
yunoncha
“Logos” – ta'limot) – so'zlaridan olingan
bo'lib, jamiyat haqidagi fan ma'nosini
anglatadi,
bundan
shunday
xulosa
chiqadiki, sotsiologiya - jamiyat haqidagi
fandir.

---

Rus olimi Osipov fikricha:
“sotsial
-
bu
individlar
yoki
guruhlar
tomonidan
konkret
sharoitlarda
o'zaro
hamkorlik
jarayonida
umumlashtirilgan,
ularning
bir-biriga
bo'lgan
munosabatlarida, jamiyatda tutgan
o'rnida, ijtimoiy hayotdagi hodisa
va
jarayonlarga
bo'lgan
munosabatlarida
namoyon
bo'ladigan u yoki bu xususiyat va
hossalarning majmuidir.”
Osipov Gennadiy 
Vasil'evich(1929)

---

Sotsial
hodisa
yoki
jarayon,
o'zaro
ta'sir
natijasida
vujudga
keladigan sotsial aloqalar,
sotsial
munosabatlar
va
ularni
tahlil
etish
usuli
sotsiologik
tadqiqot
obyekti hisoblanadi.

---

Sotsiologni bir marotaba ro‘y
beradigan va noyob hodisalar
emas. Balki qonuniyatli doimiy
va tipik
(takrorlanuvchi)
hodisalar qiziqtiradi.

---

«Sotsiologiya» termini 
fanga fransuz faylasufi
Ogyust Kont tomonidan
kiritilgan bo'lib, ushbu
termin ilk bor. Uning
«Pozitiv falsafa
kursi»asarida (1839) 
qo'llanilgan.
(1798 — 1857)

---

Sotsiologiya - jamiyatni sotsial 
sistema sifatida, shu sistemani 
uni tashkil etuvchi elementlari: 
shaxslar, sotsial birliklar, 
institutlar orqali funksiyalarini 
bajarishi va rivojlanishini 
o'rganadigan fan.

---

Sotsiologiyaning jamiyat hayoti bilan xilma-
xil aloqasi, uning ijtimoiy burchi birinchi
navbatda u bajarayotgan funksiyalar bilan
aniqlanadi. Har qanday fanlar kabi
sotsiologiyaning eng asosiy funksiyalaridan biri
nazariya va amaliyotning birligidir.
Sotsiologik tadqiqotlarning ko'pchilik qismi
amaliy muammolarni hal etishga yo'naltirilgan. 
Sotsiologiyaning amaliy yo'naltirilganligi shunda
namoyon bo'ladiki, u ijtimoiy jarayonlarning
rivojlanish moillari haqidagi ilmiy asoslangan
ma'lumotni ishlab chiqishga qodir. Mana shunda
uning oldindan aytib berish funksiyasi namoyon
bo'ladi.

---

tabiiy-Tarixiy jarayonlarni anglash, jamiyat taraqqietining yaqin
oradagi maqsadlarini va istiqbollarini ishlab chiqishga qaratilgan;
ilmiy va mafkuraviy munozarani boshqa qarashlar tizimi orqali olib
borish;
aholi o'rtasida ilmiy va milliy mafkurani tarqatish;
malakali mutahassislarni tayyorlash, ular tomonidan ilmiy
mafkurani har tomonlama o'zlashtirish imkonini beradi, 
shuningdek, odamlar o'rtasida munosabatlarni shakllantirishga, 
uyg'un xissiyotlarni ijtimoiy munosabatlarga hizmat qildirib
yaxshilashga ham yordam berishi mumkin.
Sotsiologiya mafkuraviy funksiyani ham bajaradi. U:

---

Shu tufaili Sotsiologiya insonparvarlik 
funksiyasini ham bajaradi.
Sotsial qonuniyat – sotsial voqelik va 
jarayonlarning jiddiy zaruriy aloqasini aks 
ettiradi.
Sotsial qonunlar munosabatlarni aks 
ettiradi. Bu xalqlar, millatlar, sinflar, sotsial-
kasb-korlik guruhlari, shahar va qishloq, 
shuningdek, jamiyat va oila, jamiyat bilan shaxs 
o'rtasidagi munosabatlarni belgilaidi. Sotsial 
qonunlarga asoslangan holda odamlar, o'z 
hayotiy faoliyatlari uchun zaruriy bo'lgan sharoit 
ta'siri ostida uni qo'llaydilar.

---

Sotsiologik
qonunlar 2 
turga
bo'linadi:
xususiy
qonunlar
umumiy

---

Umumiy sotsiologik
qonunlar:
Xususiy (mahsus) 
qonunlar.
barcha sotsial
sistemalarning
rivojlanishi davomida
amal qiladi;
sotsial tizimlarning sotsial
muhitda amal qiluvchi
boshqa qonunlari mohiyatini
aniqlab berib, fundamental 
asoslarini aks ettiradi.
Sotsial tizimning
alohida tuzilish
sohalarida amal
qiladi. Masalan, 
sotsial birliklar
o'ziga hos hayot va
faoliyat tarziga
ega: sinfiy, milliy, 
oilaviy-kundalik va
boshqalar. 

---

Sotsiologiya nisbatan yosh va 
rivojlanaeyotgan fan 
bo'lganligi sababli u hali yetuk 
ilmiy tizim sifatida to'liq
shakllanib bo'lgani yo'q. Uning 
strukturasi haqida turli 
adabiyotlarda turlicha 
yondashuvlar mavjud:

---