Reja: Sug`urtada risk

Mavzu: Sug`urtalanadigan va Sug`urtalanmaydigan risklar
SS 81 GURUH TALABASI MURODQOBILOV SHOXRUX

REJA:

• Sug`urtada risk.
• Sug`urtalanadigan va Sug`urtalanmaydigan.

RISK

“Risk” so‘zi qadimiy ildizlarga ega - bu “jur'at qilish” degan ma'noni anglatadi. “Risk” tushunchasining shakllanish tarixi ko‘p jihatdan insonning kelajakka munosabati bilan bog‘liq.
XVIII asrning boshlarida Nemis matematigi G. Leybnits bu g‘oyani ilgari surdi va shveytsariyalik matematik J. Bernulli (1654-1705) katta sonlar qonunini asoslab berdi va statistik protseduralarni ishlab chiqdi. Angliya hukumati tomonidan o‘lim jadvallari birinchi marta qo‘llanilgan 1725 yildan boshlab, ushbu vosita butun dunyoga tez tarqaldi.
1730 yilda franttsuz matematikagi A. Moivre normal taqsimotning tuzilishi va risk o‘lchovi - standart og‘ish tushunchasini kiritdi. 1738 yilda D. Bernulli kutilgan foydali dasturni aniqladi, natijada u zamonaviy portfelь investitsiyalari nazariyasiga tayanadi. 1763 yildan beri Bayes teoremasi (gipoteza teoremasi) tufayli dunyo boshqaruv ob'ekti to‘g‘risida xabardorlik darajasi qaror qabul qilishga qanday ta'sir qilishini bilib oldi.
Shunday qilib, asosiy qonunlarning kashf etilishi va deyarli barcha zamonaviy risklarni boshqarish vositalarining rivojlanishi XVII-XV asrlarga to‘g‘ri keladi.
Risk tushunchalari. Ko'pincha xavf quyidagi jihatlarda tushuniladi:xavf yoki tahdid sifatida. Ushbu kontseptsiya doirasida shaxsga va tashkilotlarga zarar etkazadigan salbiy hodisalar ko'rib chiqiladi va xavf salbiy oqibatlarga olib keladigan hodisalarning yuzaga kelish ehtimoli sifatida tushuniladi, ya'ni. sezilgan xavfni amalga oshirish imkoniyati.
Risklarni boshqarish, aksincha, salbiy hodisalar va (yoki) oqibatlar ehtimolini kamaytirish texnikasini anglatadi.ulardan oqilona xarajatlarni talab qiladigan chora-tadbirlar orqali;tavakkal imkoniyat sifatida - mavjudlik tushunchasiga asoslanadixavf va daromad o'rtasidagi bog'liqlik. Shuning uchun, Ozhegovning lug'atiga ko'ra, xavf - bu omadli tanaffus umidida tasodifiy harakat. Xavf qanchalik yuqori bo'lsa, shunchalik ko'pyuqori potentsial daromad.
Bunday xavf tushunchasi tasodif tushunchasiga yaqinroq varisklarni boshqarish - yo'qotishlarni cheklash yoki minimallashtirishda daromadni maksimal darajada oshirish usullaridan foydalanish;noaniqlik sifatida xavf - bunday nazariy kontseptsiyaga murojaat qiladimumkin bo'lgan natijalarning ehtimollik taqsimoti (ijobiy va salbiy). Ushbu kontseptsiya doirasida xavf turli natijalar o'rtasidagi nomuvofiqlik o'lchovidirfoydaliligi, zararliligi va samaradorligi nuqtai nazaridan baholanadigan qarorlartanlangan yo'nalish belgilariga muvofiqlik mezonlariga ko'ra.
SUG`URTADA RISK
Sug‘urta riskini mavjudligi. Risk-sug‘urta munosabatlari paydo bo‘lishining asosiy shartidir. Risk bo‘lmas ekan, sug‘urtaning bo‘lishi mumkin emas. Riskning hajmi, miqdori ehtimollar nazariyasi va matematik statistika usullari yordamida aniqlanadi.
Sug‘urtada zararlarni hududlar bo‘yicha va muayyan bir vaqtda taqsimlanishi. Bu sug‘urtaning asosiy belgisi bo‘lib, hududlar bo‘yicha sug‘urta fondini sug‘urtalangan xo‘jaliklar o‘rtasida taqsimlash uchun katta hudud va ko‘plab sug‘urtalanishi mumkin bo‘lgan ob’ektlar zarur bo‘lishi talab etiladi.
Zararlarni ma’lum bir vaqtda taqsimlanishi sug‘urta hodisalarini tasodifiy ro‘y berish xarakteriga ega ekanligidan kelib chiqadi. Qator yillar mobaynida favqulodda hodisalar ehtimol ro‘y bermasligi mumkin. Bu holat sug‘urta hodisalari sodir bo‘lmagan vaqtda tegishli miqdorda sug‘urta zahiralarini tashkil etishni talab qiladi
SUG`URTADA RISK
Sug‘urta risklarini tahlil kilish ularni 2 ta yirik guruhga bo‘lishni taqozo etadi. YA’ni, risk sug‘urtaviy va sug‘urtasiz bo‘ladi. Sug‘urta shartnomalarida o‘z aksini topgan risklar sug‘urtaviy risklar deyiladi. Risk bahosini pulda ifodalanishi sug‘urta stavkasini tashkil etadi.
Risk doimiy ko‘rsatkich emas, balki u doimo o‘zgarib turadi. Bu o‘zgarishlar iqtisoddagi va boshqa sohadagi o‘zgarishlar bilan chambarchas bog‘liqdir. Sug‘urta tashkiloti riskni rivojlanishini, holatini doimo kuzatishi lozim, ya’ni tegishli statistik hisob olib borishi, yig‘ilgan ma’lumotlarni qayta ishlashi va tahlil qilishi kerak.
Riskni baholash uchun uni quyidagi turlarga bo‘lish mumkin:
1) Sug‘urtalanishi mumkin bo‘lgan risklar.
2) Sug‘urtalanishi mumkin bo‘lmagan risklar.
SUG`URTADA RISK
Riskning eng katta guruhini sug‘urtalanishi mumkin bo‘lgan risklar tashkil etadi. Quyida keltirilgan mezonlar asosida sug‘urta riskini sug‘urtasiz risklardan farq qilish mumkin.
a) Risk tasodifiy xarakterga ega bo‘lmog‘i kerak ;
b) Sug‘urta hodisalarini ro‘y berish faktining vaqti va makonining noma’lum bo‘lishi;
v) Xavf solish manbasiga ko‘ra risklar tabiatning stixik kuchlari bilan bog‘liq risklari va moddiy boylikni o‘zlashtirish oqibatida insoniyatni tabiatga ta’siri bilan bog‘liq risklar. Risklarni turkumlashda katta halokatli risklar alohida o‘rin tutadi.
Chunki bunday risklar ro‘y berishi natijasida ko‘plab ob’ektlar yirik miqdorda zarar ko‘rishi mumkin. Katta halokatli risklarga zilzila, sunami, kuchli shamol misol bo‘lishi mumkin. Yuqorida aytilgan risklardan tashqari ekologik, siyosiy va maxsus risklar bo‘lishi mumkin.

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!!