Reja: Tabiiy fanlarning zamonaviy konsepsiyasi haqida

Zamonaviy tabiatshunoslik uchun predmetlikdan muammolik yo‘nalishiga o‘tish xosdir. Bunda ma’lum yirik nazariy yoki amaliy muammo ilgari surilishi munosabati bilan bilishning yangi sohalari paydo bo‘ladi. Shunday qilib, biofizika, biokimyo va elektrokimyo kabi birikkan fanlar vujudga keldi. Ularning vujudga kelishi tabiatshunoslik differensiatsiyasining yangi shakllarida davom etdi. Biroq, shu bilan birga, avval ajralgan fanlar integratsiyasi uchun yangi asos bo‘ldi. Ko‘proq darajada tez rivojlangan yangi fanlardan biri radioastronomiyadir. Zamonaviy, mukammal tuyulgan teleskoplar cheklangan imkoniyatga ega. Radioastronomiyada kuzatish radio to‘lqinlari yordami bilan olib boriladi. Xususan, radioteleskop yordami bilan Koinotning eng katta obyekti o‘lchami 2*107 yorug‘lik yiliga teng bo‘lgan galaktika aniqlandi.

Nazariy-mantiqiy qat’iylik, mukammallik, yuqori matematikalashtirish tabiiy fanlar blokining muhim xususiyati hisoblanadi. Tabiatshunoslikda eksperimentning o‘ylangan va tabiiy fizik tipi shakllandi, so‘ng ular nazariy-amaliy imkoniyatlari bilan ilmiy ishlab chiqarish darajasigacha o ‘sdi, hozirgi vaqtda esa u mashinali yoki matematikdir. U murakkab yoki bajarilishi mumkin bo‘lmagan tadqiqot vositalari bilan bilish obyektlaridaqo‘llaniladi. Tabiatshunoslikning bitta yutuqli xususiyatlaridan yana biri, ko‘pgina tarkibiy fanlar bilan o‘zining obyektiv va metodologik chegaralarini egallash, ularni umumilmiy darajaga chiqarishdir. Ayniqsa, boshqaruv jarayonlari va har qanday tabiat tizimi (informatsion aspektdagi tirik organizmlardan boshlab)ni o‘rganadigan fizika, kibernetika hamda etologiya (yuqori organizmli hayvonlar va ularning hamjamiyati haqidagi fan) va ekologiyani aytib o‘tish zarur.

Nazariy-mantiqiy qat’iylik, mukammallik, yuqori matematikalashtirish tabiiy fanlar blokining muhim xususiyati hisoblanadi. Tabiatshunoslikda eksperimentning o‘ylangan va tabiiy fizik tipi shakllandi, so‘ng ular nazariy-amaliy imkoniyatlari bilan ilmiy ishlab chiqarish darajasigacha o ‘sdi, hozirgi vaqtda esa u mashinali yoki matematikdir. U murakkab yoki bajarilishi mumkin bo‘lmagan tadqiqot vositalari bilan bilish obyektlaridaqo‘llaniladi. Tabiatshunoslikning bitta yutuqli xususiyatlaridan yana biri, ko‘pgina tarkibiy fanlar bilan o‘zining obyektiv va metodologik chegaralarini egallash, ularni umumilmiy darajaga chiqarishdir. Ayniqsa, boshqaruv jarayonlari va har qanday tabiat tizimi (informatsion aspektdagi tirik organizmlardan boshlab)ni o‘rganadigan fizika, kibernetika hamda etologiya (yuqori organizmli hayvonlar va ularning hamjamiyati haqidagi fan) va ekologiyani aytib o‘tish zarur.