Режа: Тафаккур тушунчаси; Тафаккур турлари; Тафаккур тушунчаси

Режа:

• Тафаккур тушунчаси;
• Тафаккур турлари;

Тафаккур тушунчаси

• Тафаккур атроф-муҳитдаги воқеликни нутқ ёрдами билан билвосита, умумлашган ҳолда акс эттирувчи психик жараён бўлиб, у ижтимоий сабабий ички боғланишларни англашга, янгилик очишга ва башорат қилишга йўналтирилган ақлий фаолиятдир. Қачонки муаммоли вазият пайдо бўлганда тафаккур ишга тушади.

Тафаккур операциялари:

• Анализ ва синтез операциялари. Анализ – шундай бир тафаккур операциясидирки, унинг ёрдами билан нарса ва ҳодисаларнинг хусусиятларини фикран ёки амалий таҳлил қилинади. Табиат ва жамиятдаги билим ҳамда тажрибаларни инсон томонидан ўзлаштириб олиш анализдан бошланади.

Маъруза ва дарс жараёнларида тафаккурнинг анализ қилиш операцияси жуда муҳим роль ўйнайди. Инсонга савод ўргатиш бола нутқини анализ қилишдан бошланади. Сўнг бу ҳолат матнни гапларга, гапларни сўзларга, сўзларни ўз навбатида бўғинларга, фонемаларга, уларни эса товушларга бўлиш сингари ақлий фаолият билан аста-секин алмаштирилади.

• Маъруза ва дарс жараёнларида тафаккурнинг анализ қилиш операцияси жуда муҳим роль ўйнайди. Инсонга савод ўргатиш бола нутқини анализ қилишдан бошланади. Сўнг бу ҳолат матнни гапларга, гапларни сўзларга, сўзларни ўз навбатида бўғинларга, фонемаларга, уларни эса товушларга бўлиш сингари ақлий фаолият билан аста-секин алмаштирилади.
• Синтез – нарса ва ҳодисаларнинг анализда бўлинган, ажратилган айрим қисмларини, бўлакларини синтез ёрдами билан фикран ёки амалий равишда бирлаштириб, бутун ҳолига келтиришдир.
• Нарса ҳодисаларнинг қисмлари ва бўлакларини бир бутун қилиб қўшишдан иборат ақлий фаолиятдир.

Анализ ва синтез ўзаро бевосита мустаҳкам боғланган ягона жараённинг икки томони бўлиб, агар нарса ва ҳодисалар анализ қилинмаган бўлса, уни синтез қилиб бўлмайди, ҳар қандай анализ предметларни, нарсаларни бир бутун ҳолда билиш асосида амалга оширилиши лозим.

• Анализ ва синтез ўзаро бевосита мустаҳкам боғланган ягона жараённинг икки томони бўлиб, агар нарса ва ҳодисалар анализ қилинмаган бўлса, уни синтез қилиб бўлмайди, ҳар қандай анализ предметларни, нарсаларни бир бутун ҳолда билиш асосида амалга оширилиши лозим.