Reja: Transformatorlarga oid umumiy ma’lumotlar

Transformatorlarning prinsipial elektr sxemalari

Avtotransformator Impuls transformator

Pasaytiruvchi kuch transformatori Ko‘paytiruvchi kuch transformatori

Transformatorning I–II chulg‘amining qarshiliklarini tekshirish

Pasaytiruvchi kuch transformatorining I chulg‘am qarshiligi 500 E, II chulg‘am qarshiligi 5 E. Ko‘paytiruvchi kuch transformatorining I chulg‘am qarshiligi 500E.
II chulg‘am qarshiligi 565 E ga teng.

Kuch transformatorlarining chulg‘amlarini o‘rash

1. 
   chulg‘ami
   

Kuch transformatorining

2. 
   chulg‘ami
   

Tr karkasi
Servis transformatori
chulg‘amining simlarini yechib karkas kvadrati hisoblanadi. So‘ngra I va II chulg‘amga o‘ralgan simning qalinligini o‘lchab, shunday sim tanlab olinadi va karkasga avval I chulg‘am, so‘ngra II chulg‘am o‘raladi. I chulg‘amni topish uchun karkasning ichki kvadratini aniqlaymiz. 4x2=8 I chulg‘amning oziqlanish kuchlanishi ~220V, shuning uchun 220x8=1760, demak, I chulg‘am o‘ramlar soni 1760 o‘ram. II chulg‘amlar sonini aniqlash uchun oziqlanish kuchlanishining chastotasini karkas kvadratiga ko‘paytirish yo‘li bilan aniqlanadi: 50x8= 400 o‘ram.
Demak: kuch transformatorining I chulg‘amiga 1760 o‘ram, II chulg‘amiga esa 400 o‘ram o‘raladi. Kuch transformatorning chulg‘amlarini o‘rash vaqtida qatorlar orasiga maxsus issiqqa bardoshli qog‘oz qo‘yiladi. Kuch transformatorining karkasiga avval I chulg‘am, keyin II chulg‘am o‘raladi. So‘ngra karkasga o‘zaklar zichlashtirib kirgaziladi, agarda o‘zaklar zichlashtirib qo‘yilmasa, kuch transformatorini tarmoqqa ulaganda u shovqin bilan ishlaydi.
Pasaytiruvchipodstansiyalartransformatorlarituzilishibo‘yichaikkiturgabo‘li nadi:a) rostlovchishoхobchalarniqo‘zg‘atishsizalmashtiriluvchi, ya‘nitarmoqdanuzishorqali (qisqacha, ―QAUlitransformatorlar‖); b) rostlovchishoхobchalarnyuklamaostidarostlovchi (qisqacha, ―YuORlitransformatorlar‖). Odatda, rostlovchi shoхobchalar transformatorning kichik ishchi tok oquvchi yuqori chulg‘ami tomonida yasaladi. Bunda almashlab ulash qurilmasining ishi yengillashadi.1,a-rasmda tasvirlangan sodda sхemani ko‘rib o‘tamiz. Bunda podstansiya YuK shinasidagi kuchlanish elektr stansiyasi generatorlari kuchlanishi U1 dan EUL dagi kuchlanish isrofi qiymati Us ga, podstansiya PK shinasidagi YuKga keltirilgan kuchlanish Uyuк 2 esa yana transformator qarshiligidagi kuchlanish isrofi Ut ga farq qiladi: U2yu=U1 /Uc , U1kyu=U2yu-Ut . (3.7) Podstansiyalar PK shinalaridagi kuchlanishning haqiqiy qiymati quyidagicha topiladi: 31 (3.2) bu erda n=Ushox/Uq.n - transformatorning transformatsiyalash koeffitsienti; Ushoх -YuK chulg‟am rostlash shoхobchasining kuchlanishi; Uk.n - PK chulg‘amining nominal kuchlanishi. Transformatsiyalash koeffitsientini o‘zgartirib, podstansiyaning PK tomonidagi kuchlanish U2q ni o‘zgartirish mumkin. Podstansiyalarda barchakuchlanishni rostlash vositalari aynan shu prinsipda ishlaydi. Qarama-qarshi rostlash shartlari (3.2) va (3.3) bo‘yicha (3.3) bu erda %хохekatV - eng katta yuklama іholatida хoіhlangan kuchlanish og‘ishining nominal kuchlanishga nisbatan foizi; %хохekichV - shu singari eng kichik yuklama holati uchun. Bularga mos ravishda (3.4) PK tomonidagi kuchlanishnig haqiqiy qiymati (3.8) ifodadan topiladi. Tarmoqni elektrik hisoblash natijasida eng katta yuklama holatida PK tomonidagi kuchlanishnig YuK tomoniga keltirilgan qiymati хох ekat кU. 2 eng kichik yuklama holatida PK tomonidagi kuchlanishning YuK tomoniga keltirilgan qi ymati хох ekichкU. 2topiladi. Хох ekat к U. 2 vaхох ekich кU. 2 lar bo‘yicha eng katta va eng kichik yuklama holatlari uchun transformator yuqori chulg‘amida хohlanuvchi rostlash shoхobchasi aniqlanadi: (3.5) (3.11) bo‘yicha aniqlanuvchi хohlanuvchi shoхobchalar (3.2) va (3.3) shartlari bajariluvchi eng yaqin standart qiymatlarga yaхlitlanadi. Yuklama ostida rostlanmaydigan transformatorlar (QAUli) hozirgi davrda asosiy va to‘rtta qo‟shimcha shoхobchali qilib ishlab chiqariladi. Bunday transformator chulg‘amining sхemasi 3.2-rasmda keltirilgan. Asosiy shoхobcha kuchlanishi transformator yuqori chulg‘amining nominal kuchlanishidir (U.yu.n.). Pasaytiruvchi trasformatorlar uchun U.yu.n. ushbu transformator yuqori chulg‘amiulanadigan tarmoqning nominal kuchlanishi Ut.n 32 ga tengdir. (Masalan, 6, 10, 20, 35 kV vah.k). Asosiy shoхobchada transformatorning transforomasiyalash koeffitsientini nominal deb yuritiladi. To‘rtta yordamchi shoхobchalardan foydalanilganda transformatsiyalash koeffitsienti nominaldan +5; +2,5; -2,5 va -5% farq qiladi. Transformatorning ikkilamchi (sхemada - quyi) chulg‟ami unga ulangan tarmoqning ta‟minlash markazi hisoblanadi. 3.2-rasm QAUli transformator chulg‘amlari sхemasi. 3.3-rasm 3.3-rasm.YuORli transformator chulg‘amlari sхemasi. Shu sababli transformatorlarda ikkilamchi chulg‘amning nominal kuchlanishi tarmoqning nominal kuchlanishiga nisbatan kattadir. Bu farq kichik quvvatli transformatorlar uchun 5% va qolganlari uchun 10% ni tashkil etadi. Faraz qilaylik, asosiy shoхobchadan oydalanilganda birlamchi shoхobchaga tarmoqning nominal kuchlanishiga teng kuchlanish bermoqda va salt ishlash holatida PK tomonidagi kuchlanish 1,05Up.t. Bunda qo‘shimcha kuchlanish 5%. QAUlitransformator shoхobchasini o‘zgartirib 33 yaхlitlangan qiymatlari quyidagicha bo‘lgan qo‘shimcha kuchlanishni olish mumkin: Birlamchi chulg‘am shoхobchasi Salt ishlash holatida PK tomonidagi kuchlanish (Ut /Un. Qo‘shimcha kuchlanish, QAUli transformatorning rostlash shoхobchalarini almashlab ulash uchun avvalo uni tarmoqdan ajratish talab etiladi. Bunday almashlab ulashlar kam – yuklamalarni sezonli o‘zgarishida amalga oshiriladi. Shu sababli sutka davomidagi eng katta va eng kichik yuklama holatlarida ( masalan, kunduzi va tunda) QAUli transformator bitta rostlovchi shoхobcha va shunga mos yagona transformatsiyalash koeffitsienti bilan ishlaydi. Bunda kuchlanishni qarama-qarshi rostlash talablarini amalga oshirish, ya‘ni (3.2) va (3.3) s+hartlarni bajarish mumkin emas. Haqiqatdan ham (3.11) ga muvofiq

Xulosa :
Biz bugungi labaratoria ishida kuch transformatorining I chulg‘amiga 1760 o‘ram, II chulg‘amiga esa 400 o‘ram o‘ralashini organamz

FOYDALANILGAN ADABIOTLAR

2. 
   http://lib.jizpi.uz/mod/resource/view.php?id=21933&redirect=1
   
3. 
   https://fayllar.org/pars_docs/refs/165/164681/164681.pdf https://fayllar.org/pars_docs/refs/165/164681/164681.pdf
   
4. 
   https://library.samdu.uz/public/files/d91530a096a705256d08861eb20a1beb_ELEKTRLASHGAN%20TEMIR%20YO%E2%80%98LLAR%20ELEKTR%20TA%E2%80%99MINOTI.pdf
   
5.