Режа: Уч шарнирли арка ва рамаларни қўзғалмас юклар таъсиридан аналитик усулда ҳисоблаш. Арка ўқининг рационал шакли. Уч шарнирли аркаларнинг ҳаракатланувчи юклар таъсиридан ҳисоблаш Таянч реакцияларнинг таъсир чизиқлари

Нолинчи ордината усули билан M_K нинг т. ч. қуйидаги тартибда чизилади:

1. 
   R_A реакциянинг йўналишини K кесим орқали. R_B реакция йўналишини эса C шарнир орқали ўтказиб, улар кесишган нуқтага Р=1 юк қўямиз. M_K т. ч. нинг координаталар системасидаги a, d, b нуқталарини белгилаймиз, бу нуқталарда M_K нинг ординаталари нолга тенг.
   
2. 
   Нолинчи нуқтадан ўтувчи a, d, b чизиқ чизилади, унинг керакли қисми к. с. бўлади.
   
3. 
   Ак ва св чизиқлар ўтказилади.
   

Мк т.ч. нолинчи нуқталарнинг ҳолатини аналитик формуласидан фойдаланиб хам аниқлаш мумкин (7.3 а расм), А ДД₁ ва В ДД₁ учбурчаклардан


7.3 – расм

7.3а-расм


(7.1)
Бу ерда U_m-M_кт.ч нолинчи ординатасининг абциссалари.
Кўндалан куч Q_K нинг таъсир чизиғи.
Арканинг K кесимдаги кўндаланг куч Q_K нинг т. ч. тенгламаси (2.5) формуласига асосан тузилади (7.4 – расм).
Q_K=Q_K⁰cоs_K–H∙siny_K.
Q_K нинг т. ч. ҳосил қилиш учун Q_K т. ч. ординаталарини cоs_K га кўпайтирилади (7.4 б – расм) ва H нинг т. ч. ординаталарини sin_K га (7.4 а – расм).

Q_K нинг т. ч. нолинчи ордината усулида қуйидаги тартибда чизилади:

1. 
   A таянч орқали ўринмага паралелp, B таянчидан C шарнир орқали тўғри чизиқлар ўтказамиз. Улар ва Р=1 юки D нуқтасида учрашади ва K кесимда Q_к=0 бўлади (7.4-расм)
   
2. 
   Саноқ чизиғи а_1­ в₁ да Q_K нолга тенг бўлган нуқта d ни белгилаймиз. A таянч остида aa₁=cоs_K ординатани маълум машстабда қўйиб, нуқта орқали а в тўғри чизиқ ўтказамиз. Чизиқнинг К₁dС₁ қисми Р=1 юк K кесимдан C шарниргача бўлган оралиқда ҳаракатланганда Q_K нинг ўзгаришини ифодалайди.
   
3. 
   A таянч остида аd чизиққа парлел қилиб К₂ чизиқ ўтқазамиз Q_K т. ч. нолинчи ординатасининг ҳолатини аналитик усулда икки учбурчак ADD₁ BDD₁ ни текшириш орқали аниқланади:
   

(7.2)