Reja: Urug`kurtaklarning vujudga kelishi

Mavzu: Urug` kurtakning tuzilishi va tiplari.
Reja:

1. 
   Urug`kurtaklarning vujudga kelishi
   
2. 
   Urug` kurtakning shaklar.
   

Urugʻkurtak (ovulum), urugʻmurtak — yuksak oʻsimliklar urugʻchi gulida, odatda, urugʻlanishdan soʻng tuguncha ichida hosil boʻladigan boʻrtma. U. meva barg — platsenta, urugʻpoyadagi maxsus oʻsimtada bitta yoki bir nechtadan joylashgan; sharsimon yoki tuxumsimon shaklda boʻladi. U.ning markaziy qismi bir qavat yoki bir necha qavat qobiqqa oʻralgan yadro (nutsellus)dan iborat. Bu qobikdar oʻsib, bitta umumiy qobiqqa aylanishi mumkin. U.ning mikropilyar va xalazal qismlari boʻladi.
Mikropilyar qism U.ning uchidagi qobiqlar tutashib ketmasdan chang naylari oʻtadigan urugʻ yoʻli yoki chang yoʻli (mikropile) hosil qiladi. Tuxumhujayra urugʻlangandan keyin U.dan urugʻ hosil boʻladi. Oʻsimliklarning tarixiy rivojlanishi jarayonida U. dastlab urugʻli qirqquloqlarda paydo boʻlgan. Yopiqurugʻlilar urugʻkurtagi eng yuksak darajada tuzilgan boʻlib, tuguncha ichida joylashgan; tashqi noqulay sharoitdan himoyalangan. Tuxumhujayra urugʻlangandan keyin qobiklari urugʻ poʻstlogʻiga aylanadi. Tugunchada bittadan bir necha mingtagacha U. hosil boʻladi. U. platsentaga nisbatan toʻgʻri (atrop), teskari (anatrop), egik (kompilatrop) boʻladi. Ularning oʻtkinchi shakllari ham bor. U tugunchada har xil holatda (markaziy qismida, tuguncha devorida va tubida) joylashadi.


Urug', ehtimol, o'simlikning eng kichik organidir, lekin u urug'ning shakllanishi uchun o'simliklar gullaydi va meva hosil qiladi. Kichkina urug'dan qudratli eman va yorqin asterlar, mazali tarvuzlar va achchiq shuvoq o'sadi. Yerda o'simliklar qanchalik xilma-xil bo'lsa, ularning urug'lari ham shunday. Biroq, strukturaning umumiy rejasi va urug'lar bajaradigan funktsiyalar barcha turlar uchun bir xil.

Urug'li o'simliklar ichida gulli o'simliklar tuzilishi va ko'payishi jihatidan o'simlik dunyosining eng rivojlangan va murakkab vakillari hisoblanadi. Ular urug' bilan ko'payadi va urug'lar yordamida Yerga tarqaladi. Gullaydigan o'simlik o'z hayotini urug'dan boshlaydi.

Qulay sharoitlarda urug' unib chiqadi. Shu bilan birga, urug'dan ildiz, keyin kichik kurtak paydo bo'ladi. Bunday yosh o'simlik ko'chat deb ataladi. Biroz vaqt o'tgach, bargli kurtaklar rivojlanadi, keyinroq gullar, mevalar va urug'lar paydo bo'ladi. Boshqacha qilib aytganda, urug'dan ona o'simlikiga juda o'xshash yangi o'simlik o'sadi. Urug' o'simlikning reproduktiv organi hisoblanadi.