Reja: Valyuta riskining iqtisodiy mohiyati, turlari va yuzaga kelish sabablari

uzun	qisqa	uzun	qisqa	uzun
qisqa
AQSh dollari	50		-80		-30
Yevro	-50		75		25
Rossiya rubli	100		-160		-60

Markaziy bank tomonidan belgilangan kurs:
1 AQSH dollari – 10690 so’m 1 Yevro - 12400 so’m 1 Rossiya rubli - 140 so’m

Valyuta turi	Sotish-sotib olish operatsiyasi		Tez amalga oshadigan operatsiyalar		Valyuta mavqelarining jami summasi
	uzun	qisqa	uzun	qisqa	uzun	qisqa
AQSh dollari	534500			-855200		-320700
Yevro		-620000	930000		310000
Rossiya rubli	14000			-22400		-8400
So’m					19100*
Jami	548500	-620000	930000	-877600
Jami mavqelar yig’indisi		-71500	52400
Valyuta mavqelarining jami summasi					329100	-329100
* Jami mavqelar yig’indisi -19100 (-71500+52400) ming so’m qisqa mavqeni tashkil qiladi, uzun mavqe uchun 19100 ming so’m hisoblandi.
Jami valyuta mavqe summasi 287370 so’mni tashkil qiladi.

2. Valyuta ayirboshlash jarayonidagi yo‘qotishlar
Valyuta ayirboshlash jarayoni ikkita sxemadan biri bo'yicha amalga oshiriladi:

• 
  X.V. → M.V. → M.V. → X.V. (USD→USZ→ UZS→USD)
  
• 
  M.V. → X.V.→ X.V.→ M.V. (USZ→USD→ USD→UZS)
  

Valyuta ayriboshlash jarayonini ko'rib chiqish uchun biz quyidagilar kerak bo`ladi:
Rx — xorijiy valyutadagi omonat summasi;
Rm — milliy valyutadagi omonat summasi;
Sx — xorijiy valyutadagi omonat miqdorini ko`payishi;
Sm —milliy valyutadagi omonat miqdorini ko`payishi;
Kb — operatsiya boshlanishida valyuta kursi (milliy valyutaning xorijiy valyutaga nisbatan kursi);
Ko — operatsiya yakunidagi valyuta kursi;
ix — xorijiy valyutaning aniq bir turi uchun foiz stavkalarini o`sishi.
im — milliy valyuta miqdori uchun fozi stavkalarini o`sishi;
n — omonat muddati.
Xorijiy valyutada omonatga qo`yilgan pul miqdorining omonat muddatining tugash vaqtidagi summasi quyidagicha aniqlanadi (oddiy foiz formulasidan foydalangan holda):
Misol. Faraz qilaylik so’mda qo`yilgan omonat 2000 dollarni tashkil qilsin. Depozit davri boshidagi valyuta kursi 1 dollar uchun 10200 so’mni tashkil etadi, muddat yakunidagi valyuta kursi 1 dollar uchun 10680 so’m. Foiz stavkalari: im =23%, ix = 5%. Depozit muddati - 6 oy.
Endi xorijiy valyutaning yani AQSh dollarida qo`yilgan omonatni hisoblaymiz:
Butun operatsiya uch qadamni o’z ichiga oladi: valyutani milliy valyutaga ayirboshlash, bu summa uchun foizlarni oshirish, va nihoyat boshlang’ich valyutaga konvertatsiyalash.
Valyutadagi oxirgi (oshirilgan) summa quyidagicha aniqlanadi:
Ushbu formuldagi uchta ko’paytuvchi (RxKb), (1 + nim) va 1/Ko uchta qadamga to’g’ri keladi.
Ikki tomonlama konvertatsiyalashni hisobga olgan holda ortish koeffitsienti quyidagicha hisoblanishini aniqlaymiz:
Ushbu formula tahlili ko’rsatadiki, im o’sishi bilan ko’paytiruvchi chiziqli ravishda ortadi, o’z navbatida, oxirgi kursning o’sishi uni kamaytiradi.