Reja: Xotira qurilmasi

QATTIQ DISK (VINCHESTER) 
Vinchester ham boshqa axborot tashuvchilar kabi tashqi xotira sifatida qaralishi 
mumkin. Vinchester xotirasidan unumli foydalanish maqsadida uni bir-biriga 
bogliq bo‘lmagan turli hajmdagi bir necha bolaklarga (“mantiqiy” disklarga) 
ajratish mumkin. Bu bo’laklar C, D, E va h.k. nomlar bilan belgilanadi. 
Vinchesterni bo‘laklarga ajratish maxsus dasturlar yordamida amalga oshiriladi. 
Bu dasturlarga “Partition Magic”, “Acronis Recovery” kabi dasturlarni misol 
keltirish mumkin. Ular yordamida vinchester istalgancha bo‘laklarga bo‘linib, har 
bir bo‘lak alohida formatlanadi. Formatlash jarayonida vinchesterdagi axborotlar 
о‘chib ketadi. 
 
OPTIK DISKLAR 
Kompakt diskdagi ma’lumotlarni o‘qish uchun CD-ROM qurilmasi bo‘lishi 
yetarli, lekin ma’lumot yozish uchun kompyuterga CD Writer qurilmasi 
o‘rnatilgan bo‘lishi kerak. Kompakt diskka ma’lumot yozishni Windows 
operatsion tizimi vositalari yordamida amalga oshirish mumkin. Lekin diskka 
yozish, nusxa ko‘chirish, o‘chirish va yangilash masalalarini mukammal darajada 
bajarish uchun maxsus dasturlardan, masalan, Ahead Nero Burning ROM 
dasturidan foydalanish tavsiya etiladi. 
Shaxsiy kompyuterda DVD larni ochish uchun unga DVD- ROM qurilmasi 
o‘rnatilgan bo‘lishi kerak. DVD-ROM qurilmasi nafaqat DVD, balki CD diklarni 
ham ochish imkoniyatini beradi. 
Hozirgi kunda DVD disklarni o‘qishning maksimal tezligi 16 karrani tashkil etadi, 
ya’ni 1380 Kbit/sek ∙16 =22080 Kbit/sek, CD disklarni o‘qishning maksimal 
tezligi esa 52 karrani tashkil etadi, ya’ni 150 Kbit/sek ∙ 52=7800 Kbit/sek. DVD 

---

disklarga ma’lumot yozish uchun kompyuterga DVD Writer qurilmasi o‘rnatilgan 
bo‘lishi kerak. 
MULOQOTLI SERVIS XIZMATLARI 
Ba’zan tashqi xotiralar bilan ishlash sekinlashadi. Buning sabablari turlicha 
bo’lishi mumkin. Masalan, diskdagi sistema xatoligi, ba’zi ma’lumotlar o’chirilib, 
boshqasi yozilganda tashqi xotiradagi ma’lumotlar tarqoq joylashishi va buning 
oqibatida bo’sh joylarning aniqlanishiga ketayotgan vaqtning ortishi, diskdagi 
ma’lumotlar hajmining ko’pligi va boshqalar. Shu sababli NTFS fayl sistemasida 
disk sohasini to’liq saqlash uchun maxsus usullar qo’llanilgan. Lekin bu ham 
fayllar bo’laklanishining oldini ololmaydi. Shuning uchun qattiq diskni tez-tez 
(iloji bo’lsa haftada bir marta) defragmentatsiyalab (ing. parcha yoki qismlarni 
yigish) turish maqsadga muvofiq. 
Operatsion sistemalar qattiq disk, flash-xotiralar bilan ishlash uchun quyidagi 
muloqotli servis xizmatlarini taklif etadi: 
a) diskni tozalash (keraksiz ma’lumotlami o’chirish); 
b) diskni defragmentatsiyalash; 
c) diskdagi ba’zi axborotlami arxivlash. 
“
Diskni defragmentatsiyalash” xizmati ishga tushgach, avval disk sohasida 
ma’lumotlar qanday joylashganini tahlil etadi. Quyidagi rasmda tushunarli bo’lishi 
uchun disk sohasida ma’lumotlar joylashish tahlili (analizi) ko’rsatilgan. Bunda oq 
joylar diskdagi bo’sh joylar bo’lib, boshqa ranglar esa fragmentatsiyalangan, 
fragmentatsiyalanmagan va ko’chirilmaydigan fayllarning qanday taqsimlanganini 
bildiradi.