- 2. AMERIGO VEEPUCHCHI EKSPEDITSIYASI.
- 3. VASKO DA GAMA EKSPEDITSIYASI.
- 4. FERNAN MAGELLAN SAYYOHATI.
- XVI asr birinchi yarmida kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlarini yuzaga kelishi bilan bozorlarga munosabatlar kuchaygan. Pullik ayirboshlash yuzaga kelishi esa qimmatbaho qazilma boyliklar va ziravor o‘simliklarga bo‘lgan talablari ortdi. Ammo Yer shari to‘g‘risidagi bilimlar umumiy tarzda bo‘lgan. Bu davrda geografik kashfiyotlar ichida Xristofor Kolumb, Amerigo Vespuchi, Vaska da Gama, Kabrol va Mogellanlarni geografik kashfiyotlari jahon geografiyasida muhim ahamiyatga ega bo‘lganligi bilan harakterlidir.
- Xristofor Kolumb (1435-1456 yillar orasida tug‘ilgan) ni qachon tug‘ilgani, otasi kim bo‘lganligi to‘g‘risida ham aniq ma’lumotlar yo‘q. Ammo Italiya arxividan topilgan ma’lumotlarga ko‘ra Kolumb Xristofor oilasiga mansubdir. Shuning uchun uni Xristofor Kolumb deb yuritiladi.
- Sayyoh o‘z hayotida to‘rt marta ekspeditsiyada bo‘lgan.
- U birinchi ekspeditsiyasiga 1492 yil 90 kishidan iborat a’zolari bilan 3 ta kemada Ispaniyadan chiqib Atlantika okeani bo‘ylab g‘arbga tomon suzib konar orollaridan o‘tib, Bigama oroli yaqinidagi orolga kelib u orolga San-solovodor deb nom bergan. Bu orolda u tropik o‘rmonlarni oroldagi marjonlarni ko‘rgan va ulardan olgan. Sayyoh bu orollarda yashaydigan yalang‘och, qizil tanli odamlarni ko‘rgan, suhbatlashgan va ulardagi oltin taqinchoqlar to‘g‘rsida ma’lumotlar olgan. Kolumb orolidagi Yerli aholi bilan kemada janub tomon sayyohat qilib, qimmat baho boyliklar axtargan. Ammo sayyoh janubdagi oroldan boyliklar topolmagan. Bu orolga Kolumb Fernand, ya’ni ispaniya quroli nomini qo‘ygan.
- 1. XRISTOFOR KOLUMB SAYYOHATI
- Kolumb ikkinchi sayyohatga 1493 yil (kuzda) Ispaniyani janubi Kadis shahridan yo‘lga chiqib Atlantika okeanida joylashgan Kanar oroli janubidan o‘tib g‘arbga tomon suzib, Sargpasov orolini janubidan o‘tib o‘simliklar bilan qoplangan, orolga keladilar. Kolumb bu orolga Dominikg‘o deb nom beradi.
- Sayyohlar bu oroldan shimolga tomon suzib kichik orolga keladilar va bu orolga Mariya - Galanta deb, o‘z kemasi nomi bilan atagan. Bu oroldan sayyohlar shimoliy g‘arbga suzib yana bir orolga yetdilar. U orolga (Ispaniya machti) Gvadalupa deb nom bergan.
- Kolumb to‘rtinchi sayyohatga Ispaniyani janubiy g‘arbidagi Kodissa quyilmasidan Atlantika okeani bo‘ylab g‘arbga tomon suzib Mortinika oroliga, undan Espanvola oroliga keladi. Ammo Kolumb va uni a’zolarini orolga kiritmaydi. Shundan so‘ng sayyoh Karb dengizi bo‘ylab suzib Yamoyka oroliga, undan Kubani janubiy sohillariga, undan g‘arbga tomon suzib Meksikaning sharqidagi Ganduras (16 0 sh.k. 86 0 g.u.) aholi punktiga kelib bu yerda 9 oy bo‘lib, so‘ngra Nikaraturaa. Kosta Riko, Panama axoli punktlaridan o‘tib, janubiy Amerikani shimolidagi Darpenskiy qo‘yilmasiga kelgan. Shu yerda Kolumb bu yerlarda Xind okean yo‘qligiga to‘liq ishonch hosil qilib, Darpenskiy qo‘yilmasidan chiqib kichik antil orollraidan va Karb dengizi, undan Dominiko Respublikasiga kelib shu joydan Ispaniyaga qaytib (1504. 7.sen.) keladi.
- 2. AMERIGO VEEPUCHCHI EKSPEDITSIYASI.
- Amerigo Veepuchchi 1452 yil Florensiya (Italiya) shahrida savdogar oilasida tug‘ilgan. U uy ma’lumoti olgan va 40 yoshgacha savdogarlik xizmatida bo‘lgan. 1496-1500 yillar «Xindiston» savdo ekspeditsiyasida va 1501-1504 yilda esa Portugaliya suzuvchilari bilan xizmatda bo‘lgan. 1504 yili o‘z yurti Ispaniyaga kelib 1512 yilda vafot etgan.
- Arxiv ma’lumotlaridan ma’lum bo‘lishicha, 1497-1507 yillar (XVI asr) orasida sayyoh to‘rt marta sayyohatda bo‘lgan. Sayyohatini oldingi ikkitasi Ispaniya xizmati davomida, keyingi ikkitasi portugaliya xizmati davomida bo‘lgan.
- Amerigo Vespuchchining eng ahamiyatli sayyohati 1501-1502 yilgi sayyohatidir. Bu sayyohatga Lissabon (Ispaniya) shahridan chiqib roka burniga (10 0 x.u.) undan Atlantika okeani bo‘ylab g‘arbga janubga tomon suzib janubiy Amerikani sharqi chekasidagi hozirgi Kabu Branku buruni orqali o‘tib, Braziliya Boyya porti orqali sayyohlar Rio-de-Janeyroga, undan Kanone (25 0 j.k) va nihoyat hozirgi janubiy Georgiya oroliga kelganlar.
- Sayyohlar bu yerdan chiqib, shimolga tomon suzib Afrikaning g‘arbidagi Gviney aholi punktiga, so‘ngra Azor Azorskiy 0 va 39 0 sh.k. oroliga tomon suzib 1502 yili (7 sentyabrp) o‘z yurtlari Lissabon undan shaharga qaytib kelgan.
- VASKO DA GAMA EKSPEDITSIYASI.
- 1497 yil Portugaliya rahbariyati Hindistonga borish uchun 4 ta kemada sayyohat uyushtirib, ularga hamrox qilib Vaskr da Gamani tayinlagan. Sayyohlar Lissabon (Portugaliya) shahridan Atlantika okeaniga chiqib Afrika materigining g‘arbiy sohillari bo‘ylab janubga tomon suzib, shimoliy Yelen orollari (sev. Yelena 17 0 j.k. 5 0 g‘.u.) borqali o‘tib, janubiy Sharq tomon suzib Afrikani janubiy sharqidagi Yaxshi Umid burniga (M.Lobroy. Nadejdi - hozirgi Keyptаun shahri yonida) u yerdan chiqib sharqiy shimol tomon suzib Mo‘zambikka (Portugaliyaliklar 1498 yildan kela boshlagan va 1609 yildan mustamlaka deb e’lon qilgan) kelgan. Bu yerda Malin shahri sayyohlarni Hindistonga boshlab borish uchun Ahmad ibn - Majidni tayinlagan.
- Fernan Magellan (haqiqiy familiyasi Magalpyansh, taxminan 1480 yilda tug‘ilgan). Potrugaliyada oqsuyak (dvoryan) oilasida tug‘ilgan. U 1512-1515 yillar Shimoliy Amerika urushida yaradaor bo‘lib Portugaliyaga qaytib keladi va yarador bo‘lib qaytgach Magellan Portugaliya podshosidan yordam so‘raydi. Ammo Magellanning iltimosini podsho qondirmaydi. Shu sababli Magellan Ispaniya davlatiga borib, u yerdagi Portugaliya astronomlari kompaniyasiga a’zo bo‘lib, u yerdagi portugaliyalik Ruy Faleyru bilan birga Yer shari axoli punktlarining geografik koordinatalarini aniqlash ishlari bilan shug‘ullanadi
- FERNAN MAGELLAN SAYYOHATI
- E’TIBORINGIZ
- UCHUN
- RAHMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |
