Reja: Yengil atletika haqida ma'lumot

Estafetali yugurish

Reja:
1.Yengil atletika haqida ma'lumot

2.Estafetali yugurishda qaysi masofalar kiradi va ular haqida ma'lumot ?
3.Yugurish malumotlari?

Atletika" — yunoncha so'z bo'lib, u bellashuv, kurash, mashq ma'nolarini anglatadi. Qadimgi Yunonistonda kuch va chaqqonlik bo'yicha bellashganlari atletlor deb nomlaganlar. Sportchilar mashqlarni yengil va o'z xohishiga ko'ra bajarganlar. „Yengil atletika" atamasi ham shu bilan bog'liq ravishda vujudga kelgan bo'lishi mumkin.,Qadim davrlarda katta-katta tadbir va tantanalarda yugurish, sakrash, uloqtirish bo'yicha musobaqalar uyushtirilgan. Shunga ko'ra, aynan sportning mazkur turlari ham qadimgi olimpiada o'yinlariga kiritilgandi. Zamonaviy yengil atletika ham yuqoridagi sport turlari: yurish, yu­gurish, sakrash, uloqtirish va shu singari turlarni qamrab olgan ko'pkurashdan iboratdir. Qamrab olingan sport turlari hammabop bo'lgani uchun Yer sharidagi millionlab odamlar yengil atletika bilan shug'ullanmoqdalar. Mashqlarning turli-tumanligi va ularning nafi katta ekanligi, jihozlarning murakkab emasligi yengil atletikani har bir shaxs shug'ullanishi mumkin bolgan ommaviy sport turi bo'lib qolishiga olib keldi. Shuning uchun ham yengil atletikani „Sport qiroli" deb ataydilar.Yengil atletika o'ziga xos yurish, yugurish, sakrash va uloqtirish — tezlik kuchini, chidamlilikni tarbiyalaydi, kishi a'zolarining harakatchanligini kuchaytiradi, irodani tar­biyalaydi, tana a'zolarining ish qobiliyatini oshiradi.Yengil atletika mashqlarining sog'lomlashtiruvchi ta'siri ana shunda. Bu sport turi yaxshi odatlarni, o'z salomatligiga doimiy ravishda e'tibor berib yurish kabi sifatlarni shakllantiradi. Yengil atletika mashqlarining bolalar sog'lig'i va jismoniy o'sishiga ijobiy ta'siri bu sport turini kollejlar uchun o'quv dasturiga kiritilishiga sabab bo'ldi.Respublikamiz tabiiy sharoiti yengil atletika bilan yil bo'yi ochiq havoda, maydonlarda, bog'lar va stadionlarda shug’illanish imkonini beradi.Bu sport turi bilan issiq paytlarda yengil kiyim kiyib shug'ulianiladi. Sovuq paytlarda sport kiyimining qalinrog'i kiyiladi. Oyoqqa keta, krassovka, shippaklar kiyiladi, Stadionda yengil atietika bo'yicha yugurish yoki sakrash musobaqalari o'tkazilganda, unda qatnashuvchilar tishli ship­paklar kiyib olishlari mumkin. U yaqin masofaga yugurishda ko'rsatkichlarni oshirishga (2-3 sga); uzunlikka sakrashda esa (20 — 30 sm) uzoqroqqa sakrashga yordam beradi.Yengil atletika bilan shug'ullanish chog'ida qator qoidalarga rioya qilish zarur bo'ladi, bu kutilgan yaxshi natijalarga erishishga olib keladi. Qoidaga ko'ra, avval 3 — 5 daqiqa asta yuguriladi, 6 — 8 marta umumiy mashqlar bajariladi, 30 — 50 m ga tezlik bilanQisqa masofalarga yugurish – bu qadimiy sport musobaqasi. Sprint sportchining jismoniy va psixik sifatlariga yuqori talablar qo’yadi. Dunyo sprinterlarining barcha rekord natijalari qisqa masofalarga yuguruvchilarni tayyorlashga bo’lgan zamonaga xos yangi yondashuvlar bilan bog’liq. Bu sportchilarni tayyorlash uslubiyatiga doir to’plangan jahon tajribasini o’rganib chiqishni taqozo etadi.

Qisqa masofaga yugurish – maksimal intensivlikda qisqa vaqt davomiyligida ish bajarish bilan tavsiflanadi. Qisqa masofalarga yugurishda 60, 100, 200 va 400 metr masofalar belgilanadi. Angliya, AQSh, Avstraliya va boshqa bir qator mamlakatlarda qisqa masofalarga yugurish bo’yitcha sprint musobaqalari 100, 220 va 440 yard masofa bo’yicha o’tkazilib, bu masofalar mos ravishda 91,44, 201,17 va 402,34 metr masofaga to’g’ri keladi. Qisqa masofalarga yugurish tarixi Qadimda Olimpiya o’yinlari tashkil qilinishi tarixi bilan bog’liq hisoblanadi (eramizgacha 776 yilgacha). Bu davrda ikkita masofaga yugurish musobaqalaridan foydalanish ommalashgan – jumladan, bitta bosqichli (192,27 metr) va ikki bosqichli yugurish musobaqalari qo’llanilgan. Yugurish musobaqalari alohida yugurish yo’laklari bo’ylab amalga oshirilib, start chizig’idan marra chizig’igacha belgilangan va bunda yo’laklar tanlanishi ishtirokchilar uchun qur’a tashlash yo’li bilan hal qilingan. Yugurish maxsus buyruq asosida boshlangan. Belgilangan vaqtdan oldin yugurishni boshlagan atletlar xivchin bilan savalangan yoki pul mablag’i qiymatida jarima to’lagan. Ayollar uchun Olimpiya o’yinlari alohida tartibda o’tkazilgan. Ular uchun yugurish bitta tur bo’yicha – ya’ni, stadionining 5/6 qismiga teng bo’lgan (160,22 metr) yugurish masofasida belgilangan. 2 — 3 qayta yuguriladi. Bu harakatni aniq bajarish ko'nikmasini hosil qilishga yordam beradi.Endigi navbatda mashg'ulot o'tkazishga tayyorgarlik ko'riladi. Buning uchun mashg'ulot o'tkaziladigan joy yaxshilab tayyorlanadi, uzunlikka sakrash chuqurchasi yumshatiladi, yugurish yo'lagi ortiqcha narsalardan tozalanadi, uloqtirish uchun xavfsiz joy tanlanadi. Uloqtirish bilan mustaqil shug'ullanish chog'ida to'p oyna, daraxt, odamlarga tegib ketmaydigan yo'nalish tanlanishiga alohida e'tibor qaratiladi.Uzunlikka yoki balandlikka sakrash joyi quruq va tekis boiishiga ahamiyat beriladi. Bunda yerga tushish joyida o'tkir, uchli narsalar bo'lmasligi lozim. Balandlikka sakrashni kuzatayotganda kuzatuvchi yugurish tomonida turadi, aks holda sakrash tayoqchasi uchib ketib, unga tegib ketishi mumkin.Yugurish mashqini bajargandan so'ng darhol to'xtab yoki o'tirib olish mumkin emas. Masalan 100 — 200 m uzoq masofaga yugurganda yaxshisi 10— 15 metr qadamlab yurish kerak.Boshqalar yugurayotganda yugurish yo'lakchasida turish yoki uni kesib o'tish taqiqlanadi. Musobaqada qatnashayotganlar yonida ham yugurish mumkin emas. Yugurib keliboq sovuq suv ichish mumkin emas, chunki u tanani to'satdan sovitib, yuqori nafas yo'llarini shamollatadi (bundan bronxit, angina va hokazolar kelib chiqadi).

Qisqa masofaga yugurish: turlari , bajarish texnikasi, qoidalari va bosqichlar.

Yuqori start , pastki start. Qisqa masofaga yugurish barcha yengil atletika yo'nalishlari orasida o'yin-kulgi jihatidan eng ajoyib hisoblanadi. Buning uchun yuqori darajada rivojlangan chidamlilik, shuningdek, qisqa muddatlarda yuqori tezlikni rivojlantirish qobiliyati kerak. Shuningdek, siz o'zingizning harakatlaringizni muvofiqlashtirishni boshqarishingiz kerk.Qisqa masofaga yugurish texnikasi tez va uzoq yurishni o'z ichiga oladi. Oyoqning har bir bosishida sportchi imkon qadar ko'proq masofani bosib o'tishga intiladi, shu bilan birga bu surish tezligini maksimal darajada oshiradi. Siz yuqori tezlikda harakat qilishingiz kerak, bu juda rivojlangan chidamlilik va muvofiqlashtirish tuyg'usini talab qiladi. Atrofda hech narsa chalg'imasdan, vazifani to'liq bajarish uchun muhimdir. Diqqatning ozgina yo'qolishi sekinlashishga tahdid soladi. Tugatishdan bir metr oldin maxsus uloqtirish amalga oshiriladi - bu so'nggi kuch uchun qolgan kuchlarni faollashtirishga yordam beradi. Sportchilar musobaqaning dastlabki soniyalaridanoq maksimal tezlikni oshirib, uni butun masofa davomida yo'qotmasliklari kerak.Yaxshi o'rgatilgan sprinterning o'rtacha qadam uzunligi 200-240 sm (tana uzunligiga + 4sm).
Texnika va fazalar
Qisqa masofalarga yugurish qoidalarini ko'rib chiqing, unga ko'ra barcha mashqlar ketma-ket 4 bosqichdan iborat:
Boshlash;
Yugurishni boshlash;
Masofadan yugurish;
Tugatish.
Sportchi qisqa masofaga yugurishning har bir bosqichiga to'g'ri kira olishi kerak, chunki uning marraga ko'tarilishi bunga bog'liq bo'ladi. Keling, musobaqaning barcha bosqichlarini batafsil ko'rib chiqamiz.

Boshlang
Qisqa masofaga yugurishda tavsiya etilgan start turi kam. Bu boshlanishida eng yuqori tezlikni rivojlanishiga yordam beradi.Sportchining boshlang'ich pozitsiyasi: oldinga qarab yugurish, orqaga silkish, ikki oyoq masofada. Bosh pastga tushirilgan, nigoh pastga qaragan, elkalar bo'shashgan, qo'llar tirsaklarga egilgan.

"Diqqat" buyrug'i bilan sprinter tana vaznini oldingi oyoqqa uzatadi, tos suyagini bosh bilan bir tekislikka ko'taradi;
"Ishga tushirish" buyrug'i bilan u kuchli surish qiladi va tezlikni oshirishni boshlaydi. Qo'llar harakatlar bilan o'z vaqtida harakat qilishadi, bu boshlanishdan tezroq chiqib ketishga yordam beradi.

E'tiboringiz uchun raxmat !