Reja: Yog’och romlarni konstruktsiyalari: yaxlit yog’ochdan, yelimlangan
Download 0.9 Mb. Pdf ko'rish
|
Ёғоч рамаларни конструкциялари
|
sin
К / М М ф а х , Elimfaner sterjenli sharnirsiz variantda esa
2 К / М М ф а х , Bo’ylama kuch ikkala yo’nalishdagi sterjenlar tomonidan bir xilda qabul qilinadi:
1 2 р / sin
sin 2 / N N a 1 . Sterjenlardagi kuchlanish quyidagi formula yordamida tekshiriladi:
sin sin 2
bu yerda: A
- sterjenning sof ko’ndalang kesim yuzasi va qarshilik momenti; - sterjen bo’ylama o’qi bilan hosil qiluvchi o’q orasidagi burchak;
1 3000 2 2
A R a ум c sin
, (
boltli mahkamlangan tugunli aylanma-to’rli qubbalarda quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
0 6 2 3 0 0 , sin / sin р l А l h ум ум сте жен
bu yerda: 0,6 - qubba turini fazoviy ishlashini ehtiborga oladigan empirik koeffitsient.
Ko’rsatkichsimon ko’rinishdagi qubbalar uchun bu koeffitsient 0,7 ga tengdir. +ubba yoyining bir tomonlama yuklamadagi erkin hisobiy uzunligi l
olinadi. Elimlangan fanera sterjenli sharnirsiz tugunli qubba uchun:
0 6 0 6
0 0 , sin / , sin р
I А l r ум ум сте жен , bu yerda: 0,6 - empirik koeffitsient. O’yiq birikma tugunli qubbalar uchun:
,
bu yerda: 0,75 - empirik koeffitsient. Agar qubba ko’rsatkichsimon bo’lsa empirik koeffitsientni 0,85 olish kerak. Aylanma to’rli qubbalarning(sharnirsiz tugunli qubbalardan tashqari) barcha variantlarida, tugunlarda asosiy sterjen tiraluvchi sterjenlar tomonidan eziladi. SHuning uchun asosiy sterjenining yon tomoni ezilishga tekshirilishi kerak. Ezilish kuchi quyidagi formula yordamida topiladi: N N c a 2 2 sin sin . Bolt birikmali aylanma to’rli qubbalardagi kuchlarning yoyilishini - rasmdan ko’rish mumkin. Aylanma-to’rli qubbalar tugunidagi boltda hosil bo’ladigan zo’riqish: N N ctg б a 2 2 sin
. Sterjenlardagi siqilish zo’riqishining qubbani hosil qiluvchi yo’nalishidagi teng tahsir etuvchisi:
. .
ng tahsir etuvchini arkaga mahkamlanadigan to’shamaning bo’ylama taxtasi qabul qiladi. Har bir b - kenglikdagi taxtani arkaga mahkamlash uchun zarur bo’ladigan mixlar soni quyidagicha aniqlanadi:
N b S T мих т т э мих . . / , bu yerda: N mix - mixlar soni; b - taxta eni; N t.t.e - teng tahsir etuvchi bo’ylama kuch; T
- mixni yuk ko’tarish qobiliyati;
bo’yicha gorizontal proektsiyasi.
Uch qatlamli qubba - alyuminiy qoplamali va o’rtasida penoplast qatlamli, plitalardan egriligi bilan farqlanadi. SHakli bo’yicha segmentli, ko’rsatkichsimon tortqichli yoki tortqichsiz bo’lishi va zo’riqishlarni devorga yoki poydevorga uzatishi mumkin. Bu qubbalarni yelimlangan yog’och segmentli arkalar hisobiy sxemalaridan foydalanib hisoblanadi. Elimlangan yog’och gumbazlar katta oraliqli jamoat binolarining tom yopmalarida qo’llaniladigan eng samarali konstruktsiyalardan biri hisoblanadi. Ularning diametrlari 50 metrdan 100 metrgacha, balandligi esa 1
diametrga nisbatan bo’lishi mumkin. Ular ko’pincha sferasimon shaklda bo’ladi. Konstruktsiyasini turiga qarab qobirg’ali, qobirg’a - halqali, to’rli va qobirg’a-to’rli bo’ladi. Qobirg’a gumbaz - yoy bo’yicha egilgan yelimlangan yog’och qobirg’adan, meridian bo’yicha bir-biridan bir xil masofada qo’yilgan qobirg’alardan tashkil topgan (2.8.a – rasm).
2.8-rasm. Yelimlangan yog’och gumbaz: a - qobirg’ali; b – qobirg’a-halqali; 1 - qobirg’a ; 2 - yuqori uchidagi halqa; 3 - poydevordagi tayanch halqasi; 4 - oraliq halqasi; 5 - bog’lovchilar; 6 - qobirg’ali gumbaz qobirg’asining hisobiy sxemasi; 7 - xuddi shunday, halqasimon gumbazning.
Ularda ikkita, yuqori va tag qismida tayanch halqalari bo’ladi. Yuqoridagi uchida yog’och yoki metall tayanch halqa, quyi uchida esa ko’pincha temirbeton tayanch halqa bo’ladi. Qobirg’alarga yog’och to’shama va sarrovlar yoki yelimfanerli to’shamalar mahkamlanadi. Arkasimon qobirg’alar bir necha joylaridan qiya tom bog’lovchilari yordamida bir - biriga bog’lanadi. Qobirg’a-xalqali gumbaz (2.8b - rasm) qobirg’ali gumbaz kabidir. Faqat bu turdagi gumbazlarda oraliq gorizontal xalqalar mavjuddir. Xalqa vazifasini to’g’ri chiziqli butun yog’och yoki yelimlangan yog’och to’sinlar bajaradi va ular ko’pburchaklarni hosil qiladi. Xalqa to’sinlar qobirg’a -xalqali gumbazni fazoviy bir butun bo’lib ishlashini tahminlaydi. Qobirg’a - xalqali gumbazni yuk ko’tarish qobiliyati, xalqasiz qobirg’ali gumbazning yuk ko’tarish qobiliyatidan kattadir. Qobirg’ali gumbaz fazoviy sterjenli konstruktsiya sifatida asosan xususiy og’irligi va qor yuklamasi tahsirlariga hisoblanadi. Arkasimon qobirg’alar shartli ravishda uch sharnirli arkalarning bitta tekislikdagi ikki yarim arkasi sifatida qaraladi. Tashqi yuklamalar uchburchak epyurasi bo’yicha tahsir qilib, tegishli yuk maydonlari bilan tayanchda maksimal, uchida esa nolga teng bo’ladi. Statik hisob natijasida qobirg’a ko’ndalang kesim o’lchamlarini aniqlanadi va siqilish-egilishga ishlovchi yog’och elementlarini hisoblash formulalari yordamida mustahkamligi tekshiriladi. Qobirg’a-xalqali gumbazlar fazoviy statik noaniq sterjenli konstruktsiyalar kabi ishlaydi va ular ham qobirg’ali gumbazlardagi yuklamalar tahsiriga hisoblanadi. Statik hisoblashda qobirg’alarni shartli uch sharnirli arkalarning yarim arkasi sifatida qaraladi, faqat xalqalar birikkan joylarida qo’shimcha gorizontal tayanchlarni siqilish -egilishga tekshirish orqali aniqlanadi. Xalqa sterjenlarini ustivorligini hisobga olgan holda siqilishga tekshirish orqali ko’ndalang kesim o’lchamlarini tanlanadi. Agar tom to’shamasi ularga mahkamlanadigan bo’lsa, ular siqilish-egilish holatiga hisoblanadi. Tayanchdagi va uchidagi xalqalar siqilishga yoki cho’zilishga ishlaydi va hisoblanadi.
To’rli yelimlangan yog’och gumbazlar sferasimon sirt ustida to’r hosil qilgan ko’rinishda bo’ladi. Bu to’rlar uchburchakli yoki beshburchakli yacheykalardan tashkil topgan bo’lishi mumkin. Bu gumbazlarda qobirg’alar va eng yuqoridagi tayanch xalqa bo’lmaydi. To’rli gumbaz konstruktsiyasi tayanch poydevordagi xalqaga mahkamlanadi. Bu konstruktsiyalarni hisoblashda ham doimiy va vaqtinchalik qor yuklamalarini ehtiborga olinadi. To’r sterjenlarini siqilishga ishlashidan kelib chiqqan holda, sferasimon qubbalar hisobidagi momentsiz nazariya yordamida hisoblanadi. Bunda faqat xalqa va meridian zo’riqishlari aniqlanadi, hosil bo’ladigan bo’ylama kuchlarni topiladi. Sterjenlarda bundan tashqari tom yopma elementlaridan hosil bo’ladigan eguvchi momentlarni ham aniqlanadi va ko’ndalang kesim o’lchamlari siqilish-egilish holatida tanlanadi hamda tekshiriladi. To’rli gumbazlarda xalqa cho’zilishga ishlaydi va cho’zilishga hisoblanadi. Qobirg’a-to’rli yelimlangan yog’ochli gumbaz, qobirg’ali gumbazga o’xshaydi. Bunda qobirg’alar orasida aylanma-to’rli yoki to’rli gumbazlardagi kabi to’r bo’ladi. Bu gumbazlar xuddi qobirg’alilardagi kabi holatlarga ishlaydi va hisoblanadi.
Takrorlash uchun savollar: 1.
Ramalarning qaysi turlari qurilishda ishlatiladi? 2.
Ramalar qanday oraliqlarda qo’llaniladi? 3.
Ramalarni hisoblash tartibini tushuntirib bering? 4.
Ramalarni hisoblashda qaysi yuklamalar hisobga olinadi? 5.
Rama tugunlarini tushuntirib bering? 6.
Rama kesimlaridagi zo’riqishlar qanday aniqlanadi? 7.
Rama ko’ndalang kesim o’lchamlarini qaysi formulalar yordamida aniqlanadi? 8. Gumbazlar qanday oraliqlarda qo’llaniladi ? 9. Qubbalarni qanday turlari mavjud ? 10. Fazoviy konstruktsiyalar qanday hisoblanadi ? 11. Rivojlangan qaysi chet mamlakatlarda yengil yog’och va plastmassa fa-zoviy 12.
konstruktsiyalaridan foydalanib inshootlar ko’plab qurilgan ? 13.
Fazoviy konstruktsiya deganda nimani tushunasiz ? 14.
Fazoviy konstruktsiyalar qaysi oraliqlarda qo’llaniladi ? 15.
Fazoviy konstruktsiyalarni qanday turlari mavjud ?
Download 0.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|